Onze hoofdstad wordt overspoeld door een tsunami aan toeristen en menig Amsterdammer heeft hier schoon genoeg van. Afgelopen week vormde Pakhuis de Zwijger het decor voor een verkiezingsdebat over dit onderwerp. Op wie stem je 21 maart als je af wilt van de hordes dagjesmensen en Nutellawinkels?

In het centrum van Amsterdam klinkt in toenemende mate een kakofonie van rollende koffers en brullende pubcrawlers. Men spreekt van een heuse ‘disneyficatie’ en vergelijkingen met steden als Venetië worden steeds vaker gemaakt. Journalist en gespreksleider Michiel Hulshof start de avond dan ook met een provocerende vraag aan Tiers Bakker (SP): “Als je morgen dictator van Amsterdam zou zijn, zou je dan eerst alle Nutellawinkels of de Britse vrijgezellenfeestjes afschaffen?” Het publiek – een mix van aangedane Amsterdammers, ondernemers in de toerismebranche en andere geïnteresseerden –  lacht als een boer met kiespijn. Hulshofs vraag brengt de problematiek treffend in kaart.

Toerisme-expert Stephen Hodes is ook aanwezig. Hij begon zich twintig jaar geleden zorgen te maken en richtte de denktank Amsterdam in Progress (AiP) op. “Iedereen klaagt, maar niemand doet iets. AiP is een poging om iets aan dit ingewikkelde probleem te doen.” Met zijn denktank stelde hij vijf thema’s rond toerisme op waarover gemeenteraadsleden van SP, Groenlinks, PvdA, D66 en VVD deze avond met elkaar in discussie gaan: accommodatie, spreiding, de Passenger Terminal Amsterdam, handhaving en langetermijnvisie.

Toeristen komen toch wel naar Amsterdam. We moeten het gehele metropoolgebied reguleren

Een verbod op Airbnb

Over het eerste thema, accommodatie, blijken meteen grote meningsverschillen te bestaan. De discussie gaat over de beheersing van het aantal hotels en van vakantieverhuur via platforms als Airbnb. Als het aan de PvdA ligt, komt er een verbod op dat laatste. Volgens Dennis Boutkan (PvdA) maken mensen in grote mate misbruik van Airbnb en andere verhuursites: “Een woning is om in te wonen.”

De PvdA pleit voor een verbod op de verhuur van gehele woningen. Het verhuren van één enkele kamer, zoals in een bed and breakfast, mag wel.  De VVD is voor het inkorten van het https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimale verhuurtermijn, maar pleit voor een meer stapsgewijze aanpak. “De PvdA gaat hierin veel te ver,” vindt Rik Torn (VVD). “We moeten handhaven waar regels overtreden worden, maar vakantieverhuur niet meteen verbieden.”

Wat de hotels betreft is er wel enige consensus. SP en PvdA zijn voorstanders van een hardere hotelstop en willen hierover de buurtbewoners meer aan het woord laten. D66 en Groenlinks vragen zich af of nieuwe hotels zich niet beter kunnen vestigen buiten het centrum, of zelfs in een andere stad. Hodes stelt daarentegen dat een radicaler, integraal accommodatiebeleid nodig is. “Wat we nu krijgen is een zogeheten waterbedeffect; de buurt zegt nee tegen een hotel en dus verschuiven we het naar de volgende buurt of stad. Maar de toeristen komen toch wel naar Amsterdam. We moeten het gehele metropoolgebied reguleren.”

Weg van de Wallen

Naar aanleiding van een onderzoek van NRC Handelsblad was ook het spreiden van het toerisme onderwerp van discussie. Zij gaf een groep toeristen een gps-tracker mee, waarna bleek dat ze allemaal hetzelfde rondje liepen: een rondje over de Wallen, met een uitstap naar het Anne Frank Huis. Zeeger Ernsting (Groenlinks) stelt voor om grote toeristische trekpleisters te verplaatsen. “Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je het Van Gogh museum op de Zuidas neerzet?”

Volgens Alexander Hammelburg (D66) gaan toeristen hoe dan ook naar de Wallen, maar Ernsting legt uit dat het om een stedenbouwkundig vraagstuk gaat: “Een klein deel van de binnenstad bezit nu alle benodigde functies. Daarom moeten we andere delen van het centrum of de stad deze functies over laten nemen.”

Veel partijen zijn positief over het idee van spreiding. Bakker pleit ervoor om te stoppen met het lokken van toeristen.  Hammelburg stelt voor strategische marketing in te zetten, zodat toeristen zien “dat Friesland ook een optie is.” Hodes deelt echter mee dat de focus op spreiding enkel een excuus is om door te gaan met de toerisme-industrie.

Als de cruiseschepen in IJmuiden aankomen, zullen de toeristen alsnog naar Amsterdam komen

Cruiseschepen in de stad

De Passenger Terminal Amsterdam (PTA), waar iedere dag drommen cruiseschepen aanmeren, wordt al verplaatst naar het Westelijk Havengebied. Als het aan Ernsting ligt, mag dat nog veel verder weg zijn: “Cruisers zijn flitstoeristen waar je heel weinig aan hebt. De PTA mag wat ons betreft richting bijvoorbeeld IJmuiden.” Hammelburg voorziet problemen omtrent de vervoersstromen van en naar IJmuiden, maar Torn ziet weinig problemen met de huidige stand van zaken: “Ik vind die cruiseschepen altijd wel indrukwekkend.”

Verrassend genoeg is Hodes pertinent tegen de plannen om de PTA te verplaatsen. “Cruisers geven het minste uit van alle soorten toeristen. Ze slapen en eten op een drijvend hotel en zijn maar kort in de stad.” Door de verplaatsing wordt de PTA uitgebreid, wat zorgt voor een verdubbeling van het aantal passagiers en extra milieuvervuiling. Bovendien is deze verplaatsing in het belang van de cruisemaatschappijen. “Zij verdienen aan de verkoop van excursies,” aldus Hodes. “Als de schepen in IJmuiden aankomen, zullen de toeristen alsnog naar Amsterdam komen.”

Naarmate de avond vordert, blijkt het debat steeds meer neer te komen op de vraag of we een groeiend Amsterdam nog wel moeten willen. “Groei is geen wet, maar een keuze,” zegt Hodes. De PvdA is geen voorstander en daarom ook tegen een verdere uitbreiding van Schiphol. De VVD vindt dat Amsterdam juist moet blijven groeien. Toerisme zorgt volgens Torn immers ook voor banen. Groenlinks en SP zijn kritisch op deze nauwe groei. “De reden dat Amsterdam goed uit de crisis is gekomen is door onze diverse economie,” aldus Ernsting.

Het toeristenprobleem blijft een ingewikkeld vraagstuk dat niet zomaar opgelost kan worden. Hodes stelde eerder in een interview met Red Pers dat een oplossing begint bij jezelf. Wanneer een man uit het publiek vraagt wie er dit jaar nog in een andere stad op bezoek is geweest, schieten vrijwel alle handen de lucht in. “Dat is het,” zegt hij. “Uzelf bent het probleem.” Het publiek lacht wederom wat krampachtig.

Wat stem je op 21 maart?

Om het de kiezer ietwat makkelijker te maken en om in kaart te brengen wat de actuele grote problemen zijn, stelde AiP een Balanswijzer op. Door middel van een puntensysteem werden de verkiezingsprogramma’s van Amsterdamse partijen op verschillende aspecten beoordeeld. De meeste punten werden verdiend als de partij zowel aandacht besteedde aan het specifieke aspect, als met concrete, nieuwe voorstellen kwam. De inhoud van die voorstellen werd niet beoordeeld.
Groenlinks spant de puntenkroon en is daarmee winnaar van de Balanswijzer. De partij blinkt vooral uit in langetermijnvisie. Met SP op nummer twee en een gedeelde derde plaats voor D66, PvdA en VVD, lijken alle partijen van het debat aandacht en ideeën te hebben voor balans in de stad.