Bloemendaal zoekt burgemeester: waarom het de kleine gemeente met grote mond niet lukt

De huidige burgemeester Elbert Roest (D66) is te oud om door te gaan: met zijn 68-jaar zou hij met een tweede termijn de wettelijke leeftijdsgrens van zeventig jaar overschrijden. Op 6 september stopt Roest en treedt er tijdelijk een waarnemend burgemeester in zijn plaats, totdat de tweede sollicitatieronde is afgerond.

Tien kandidaten hebben gereageerd op de vacature om burgemeester te worden van het Noord-Hollandse villadorp. Dat is niet veel. Gemiddeld reageren er twintig sollicitanten op een burgemeestersvacature. In samenspraak met de vertrouwenscommissie heeft de commissaris van de Koning, Arthur van Dijk, besloten dat de juiste kandidaten er niet tussen zitten om de procedure voor te zetten.

Te klein voor kwaliteit?

De nieuwe burgemeester moet behoorlijk wat in huis hebben volgens Marcel Boogers, bijzonder hoogleraar Democratie en Transitie aan de Universiteit Utrecht. “De gemeente Bloemendaal heeft een zwaargewicht nodig, maar die trek je niet snel aan met het huidige salaris,” vertelt Boogers. Met bijna 24.000 inwoners is Bloemendaal een kleine gemeente, en ligt de vergoeding dus lager dan in grotere steden. Maandelijks is dat 8.616,91 euro bruto. Later dit jaar wordt de vacature opnieuw uitgezet.

Een tweede sollicitatieronde is niet uitzonderlijk. Afgelopen week maakte de gemeente Hoeksche Waard bijvoorbeeld bekend geen juiste match gevonden te hebben. Het kostte Amsterdam in 2018 ook twee rondes om een geschikte burgemeester te vinden. Volgens Boogers heeft de schaarste aan sollicitanten ook te maken met de reputatie van Bloemendaal.

“Het is geen makkelijke gemeente. Het is politiek instabiel en er zijn snel conflicten,” zegt Boogers. Zo dreigde in 2015 toenmalig commissaris van de Koning, Johan Remkes, met het opheffen van de gemeente vanwege het jarenlange conflict over de bestemming van een stuk landgoed. Het conflict deed drie wethouders en twee burgemeesters aftreden. 

Ook kwam er in 2015 een rapport uit over het functioneren van de gemeenteraad, waarin werd gesproken van ‘ruwe omgangsvormen’ en ‘machtspolitiek’. De ruwe omgangsvormen zijn terug te zien in het aantal integriteitsmeldingen tegen ambtenaren en (oud-)politieke ambtsdragers: in de raadsperiode van 2019-2022 zijn er 150 meldingen gedaan. De meldingen waren bijna allemaal afkomstig van drie kleine lokale partijen.

“In vrijwel alle behandelde gevallen bleek geen sprake van integriteitsschending,” laat de integriteitscommissie van de gemeente weten. “Bij integriteitsmeldingen gaat het niet om het maatschappelijk belang, maar ze worden gedaan om politiek druk uit te oefenen of vetes uit te vechten,” aldus de commissie.  

Fractievoorzitter van GroenLinks in Bloemendaal Herbert Faber vindt de sfeer in de raad niet heel zorgelijk. “Elke gemeente heeft weleens conflict,” vertelt Faber die zelf sinds 2014 raadslid is voor de gemeente. “Het is belangrijk dat we goed naar elkaar blijven luisteren, ook naar de partijen die het hardst schreeuwen,” vertelt Faber.

Burgers met knaken

Recentelijk kreeg de onstuimige reputatie van Bloemendaal wederom vorm; afgelopen maanden zorgde een plan om asielzoekers op te vangen voor onrust in Bloemendaal. Het voorstel stuitte op veel verzet van omwonenden. Op een inspraakavond liepen de emoties zo hoog op dat twee journalisten van De Telegraaf werden belaagd door buurtbewoners. 

Ondanks het protest is met het plan ingestemd. De negentig asielzoekers worden verspreid over de gemeente: zestig in Overveen en dertig in Aerdenhout. De buurtbewoners in Overveen zijn inmiddels een rechtszaak gestart. 

Dat is onderdeel van het probleem: inwoners schuwen een juridisch conflict met de gemeente niet. “In elke gemeente zijn er mondige burgers, alleen in Bloemendaal hebben ze knaken,” zegt Boogers. De gemeente Bloemendaal is de rijkste gemeente van Nederland. Het vermogen per huishouden ligt op 381.100 euro. Ook Faber ziet dat de drempel laag is: “De inwoners van Bloemendaal zijn advocaat of kennen drie advocaten.”

Het nieuws bereikte zelfs de landelijke politiek. Demissionair staatssecretaris Eric van der Burg (VVD) reageerde op het voorval tijdens een asieldebat in de Tweede Kamer: “Het kan niet zo zijn dat de rijke gemeente advocaten inhuurt en daarmee opvang kan tegenhouden terwijl arme gemeente het moeten toestaan omdat ze geld nodig hebben,” vertelt Van der Burg onlangs.  

Eindredactie door Yannick van der Heijd