Van zondebok tot slachtoffer: jongeren spelen een dubbelrol in het Nederlandse coronadebat. Hoe zit dat in andere landen? Redacteur Wisse Booij spreekt in een drieluik met jongeren uit Europese steden over hoe de pandemie hen raakt. Deel I: Dublin.
Ze laten er geen gras over groeien in Ierland. Op 21 oktober is het land voor de tweede keer in lockdown gegaan. De eerste lockdown was één van de langste in Europa. Hoe ervaren drie jongeren uit Dublin de pandemie?
Scripties en sigaretjes
“Tijdens de eerste lockdown mochten we maar vijf kilometer van onze woonplaats komen”, legt Conall Broughan (22) uit. Net als veel andere jongeren in Dublin ging hij terug naar zijn ouderlijk huis op het platteland. “Gelukkig kon ik me volledig op mijn scriptie storten, want er was niks te doen.”
Ruairí Brady (22) bleef de eerste weken van de lockdown wel in Dublin, in een studentenflat die door de meeste bewoners was verlaten. Net als Conall maakt hij zijn bachelorscriptie van natuurkunde af. “Het gebrek aan sociaal contact kwam goed uit,” zegt hij. Toen ook hij terugging naar zijn familie werd het sociale isolement beklemmender. “Thuis liepen de spanningen hoog op”, vertelt Ruairí. “Ik heb buiten een heleboel sigaretjes gerookt.”
Ellen (22, wil liever niet met achternaam in het artikel) ging ook terug naar haar familie en vond daar juist rust. “De lockdown kwam op een moment dat ik gestrest was vanwege mijn drukke werk als juwelenmaker”, vertelt ze.
“Ik heb mijn vriendin drie maanden niet gezien”
Pieken en dalen
Conall kwam er in de stilte van de lockdown achter dat hij tinnitus heeft. Hij hoort een constante ruis die er eigenlijk niet is. Door de overbelasting van het zorgsysteem kon hij niet naar een arts.
Het sociale isolement maakte de wanhoop hierover nog groter. “Ik heb mijn vriendin drie maanden niet gezien”, vertelt hij. “Pas toen ik haar weer zag en erover kon praten lukte het me beter om het een plekje te geven.”
Er waren ook lichtpuntjes tijdens de lockdown. Zo tuurde Ruairí vele nachten door zijn telescoop naar de heldere hemel boven het Ierse platteland. “Ik hou van astronomie”, vertelt hij. “Het is me gelukt om mooie foto’s van het heelal te maken.”
Terug in de tijd
De lockdown leek een soort tijdmachine. “Ik voelde me weer zestien jaar oud”, vertelt Ellen. “Als ik ergens heen wilde moest mijn vader me brengen.” Conall en Ruairí delen dit gevoel. “Voor de lockdown stond ik op het randje van complete onafhankelijkheid”, stelt Conall.
Hij wilde na de zomer als programmeur werken, maar de arbeidsmarkt staat stil. “Vaak krijg ik niet eens antwoord op mijn sollicitaties”, verzucht Conall.
“Jongeren worden gebruikt als zondebok”
Ook Ruairí wilde fulltime werken, om zijn studieschuld af te lossen. Dat moet hij een aantal jaar uitstellen, want door het tekort aan banen besloot hij door te studeren en zijn PhD te halen. “Ik heb me altijd al zorgen gemaakt over geld”, vertelt hij. “Er blijft nauwelijks iets over.”
Boosdoeners
Conall vertelt dat de Ierse overheid feestjes van jongeren aanwijst als de oorzaak van de tweede golf. “Jongeren krijgen overal de schuld van, maar er zijn tal van andere boosdoeners.”
Zo was er in september een grote uitbraak onder Ierse vleesfabrieksmedewerkers en in de asielzoekerscentra waar zij veelal wonen. “Hun werk- en leefomstandigheden zijn ver ondermaats”, zegt Ellen. “De overheid zal dat nooit toegeven”, voegt Conall toe. “Jongeren worden gebruikt als zondebok.”
Compensatie
Wel ontving Ellen € 350 per week van de overheid: de corona-uitkering. “Iedereen die niet kon werken kreeg hetzelfde bedrag”, legt ze uit. Sommigen kregen dus veel meer dan ze normaal verdienden. “Veel jongeren gaven alles uit, aan bijvoorbeeld auto’s en andere dure spullen.”
“Als jongere vind ik het niet erg een jaar of twee van mijn leven op te geven om dit probleem op te lossen”
Ruairí kreeg als student alleen een eenmalige compensatie van € 250, niet eens genoeg voor een halve maand huur in Dublin. “De regering maakt zich er makkelijk vanaf door er wat geld tegenaan te gooien”, stelt hij.
“Er is geen dialoog”, voegt Ellen toe. “Ons wordt verteld thuis te blijven, ‘gewoon mee te doen’ en onze mond te houden.” Toch vinden de jongeren zichzelf niet het grootste slachtoffer van de pandemie. “Ouderen krijgen door hun kwetsbaarheid geen bezoek en snappen misschien niet hoe ze online contact kunnen houden”, zegt Ellen.
Ruairí is het daarmee eens. “Als jongere vind ik het niet erg een jaar of twee van mijn leven op te geven om dit probleem op te lossen”, zegt hij. “Mits de overheid het beste beleid voert om het virus onder de knie te krijgen.”
Level up
Dat is niet het geval volgens de jongeren. Ierland heeft sinds het begin van de tweede golf een levelsysteem. Als een county (graafschap) bepaalde corona-drempelwaarden overschrijdt, adviseert het Ierse OMT de regering om het level van die regio te verhogen. De maatregelen worden dan strenger. Voorlopig zit heel Ierland in level vijf; dat betekent een lockdown.
“Het levelsysteem is gericht op het gezin. Jongeren hebben gewoon een andere levensstijl”
“Op papier is er niks mis met het levelsysteem”, zegt Conall. “Het maakt de maatregelen duidelijker en voorspelbaarder.” Volgens de jongeren is de implementatie echter verschrikkelijk. Toen ik ze sprak gold voor Dublin nog level drieënhalf, level drie met extra maatregelen. “Dat maakte het weer heel vaag”, zegt Ellen. “Bij level drie mag je gasten ontvangen en naar de pub gaan, maar met drieënhalf opeens niet”, voegt Ruairí toe. Hij ziet dat de verwarring mensen tegen de maatregelen keert.
Ruimte voor jongeren
Volgens Ruairí en Ellen zou het systeem meer rekening moeten houden met het gedrag van jongeren. “Huisfeestjes zouden niet zo’n probleem zijn als de pubs gewoon open waren”, stelt Ellen. “Daar is tenminste toezicht.” Toen ik haar sprak mocht je in Dublin met z’n zessen anderhalf uur naar de pub. “Dan is iedereen net een beetje aangeschoten en sta je alweer buiten. Natuurlijk gaan jongeren dan thuis verder.” Verder zijn de regels omtrent het aantal huishoudens waarvan je gasten mag ontvangen streng. Voor studentenhuizen waar partners over de vloer komen is dit moeilijk onderling te regelen.
Het probleem met het huidige Ierse corona-beleid is volgens de jongeren dus niet zozeer dat het zo streng is, maar dat het slecht wordt uitgevoerd en dat het te weinig oog heeft voor de situatie van jongeren. “Het levelsysteem is gericht op het gezin. Jongeren hebben gewoon een andere levensstijl”, zegt Ruairí. “Daar moet het systeem op aangepast worden.”
Met medewerking van Eva Prakken.
