Martijn Looper (27) is kunstenaar, glasblazer en performer, én conciërge op de Gerrit Rietveld Academie. Hij woont in een boot van ongeveer tien meter lang in een haven bij de Nieuwe Meer in Amsterdam. Voordat hij vijf jaar geleden op zijn boot ging wonen, resideerde hij in het oude ACTA-Gebouw. Per toeval is hij op zijn boot terechtgekomen. Een vriendin van hem woonde er eerst en vroeg of hij een weekje op de boot wilde passen. Na die week belde ze hem op om te vragen hoe hij het had ervaren. Toen hij enthousiast antwoordde dat hij het fantastisch vond, vertelde ze dat hij de boot mocht overnemen. “Ze noemde me ‘buurman’, wat ik eerst niet begreep. Toen legde ze uit dat ze naar de boot hiernaast verhuisde en ik in deze boot kon blijven. Zo ben ik hier terechtgekomen,” legt Looper uit.
Lonneke Nees (27), ‘s zomers surfleraar en ‘s winters skileraar, woont van april tot september in haar strandhuis in Zandvoort aan Zee. Na september worden de strandhuizen afgebroken en in een loods opgeslagen, Nees vertrekt dan naar Oostenrijk voor het skiseizoen. Voor ze haar eigen strandhuis aanschafte, bivakkeerde ze al een tijdje in het strandhuis van haar ouders. Haar vader had haar al van kinds af aan ingeschreven voor een strandhuis op de Kampeervereniging Amsterdam, zoals zijn vader dat ook voor hem had gedaan. Zo kon ze meteen een eigen plekje krijgen. Ze vertelt dat veel strandhuisjes op deze manier van generatie op generatie worden doorgegeven, vooral binnen oorspronkelijk Jordaanse families.
Krakers
Kelly (30) en Jacky (28) (namen gefingeerd om veiligheidsredenen) wonen in twee campers op een braakliggend terrein in de Amstelveense kantorenwijk Kronenburg. Twee jaar geleden werden ze door een vriend, Peer, gevraagd mee te helpen met het kraken van het terrein om er een ecodorp te bouwen. “Ik was aan het werk in de boulderhal toen Peer belde en vroeg of ik een camper had om een stuk land mee te kraken,” vertelt Jacky.
Samen met zo’n veertig anderen bezetten ze het terrein en meldden hun aanwezigheid bij de politie. “We hebben snel een tuinhuisje opgebouwd. We hadden een structuur op de grond nodig, met alleen onze campers zouden we geen huisvrede hebben,” legt Kelly uit. De actie was bedoeld om aandacht te vragen voor het feit dat er op het terrein niet gebouwd mag worden vanwege vlieglawaai van Schiphol. “We zitten in een wooncrisis én een klimaatcrisis. Hoezo mag Schiphol uitbreiden als we geen woningen kunnen bouwen? In twee crises worden de verkeerde keuzes gemaakt,” aldus Kelly.
In eerste instantie reageerden de grondeigenaren, waaronder Van der Valk Investments, positief op de kraak. “Zij wilden ook graag dat op deze grond gebouwd mag worden; onze actie was een gratis PR-machine,” zegt Jacky. Maar toen duidelijk werd dat de groep langere tijd wilde blijven, verslechterde de relatie. “Toen een eigenaar hoorde dat we ons op de winter voorbereidden, schrok hij,” vertelt ze. Uiteindelijk besloten Kelly en Jacky hun woongroepen elders op te zeggen en fulltime op het terrein, wat ze Krakenburg noemen, te gaan wonen.
De uitdagingen van alternatief wonen
Looper, Nees, Kelly en Jacky ontvangen geen post op hun woonplek. Inschrijven bij de gemeente is lastig als je in een boot, strandhuis of camper op een gekraakt terrein woont. Looper stond daarom een tijd ingeschreven bij het daklozencentrum. “Omdat ik geen woonadres heb, categoriseren ze mij als dak- en thuisloze, maar daar voel ik me niet mee verbonden. Het is mijn keuze om hier te wonen.”
Jacky geeft aan dat het moeilijk is om op Krakenburg post te ontvangen. “In het kadaster heeft het terrein een adres en een huisnummer, maar als er een postbode langskomt, heeft die waarschijnlijk geen idee waar de post bezorgd moet worden.” Volgens hun advocaat zou inschrijving mogelijk moeten zijn, maar dan moet de gemeente het terrein eerst erkennen als inschrijfbare plek.
‘Met m’n tennisracket in de tas doe ik alsof ik ga tennissen, maar ik kom alleen voor de douche’
Zonder huis is ook toegang tot douche of wc niet vanzelfsprekend. Nees gebruikt de sanitaire voorzieningen van de vereniging, zo’n 50 meter verderop, en heeft een po voor ’s nachts. Kelly en Jacky gebruiken een composttoilet en hebben sinds kort een douche. Dat is luxe, volgens Kelly. Op de haven heeft Looper wel een toilet, maar geen douche. Dat lost hij creatief op: “Met mijn tennisracket in de tas ga ik naar de tennisbaan en doe ik alsof ik ga tennissen, maar eigenlijk kom ik alleen voor de douche. In de zomer was ik me met biologisch afbreekbare zeep in de Nieuwe Meer.”
Looper, Kelly en Jacky ervaren hun alternatieve woonvorm vooral in de winter als een uitdaging. Looper vertelt dat zijn wereld dan erg klein wordt: “Als het regent, heb ik soms maar drie meter ruimte om te lopen en rechtop te staan.” Daarom bouwt hij nu een frame om de boot waar hij een tentdoek over kan spannen. “Dan kan ik met mijn koffie op het dek zitten en naar de regen kijken, wat veel comfortabeler is.” Ook Kelly vond de eerste winter spannend: “We sliepen met z’n drieën in het tuinhuis omdat het anders te koud was.” Ze kon de lol er wel van inzien. “Ik houd van problemen oplossen en out of the box denken.”
Vrijheid, gemeenschap en onzekerheid
In een boot, strandhuis of camper op een gekraakt terrein wonen is veel goedkoper dan de gemiddelde Amsterdamse huurprijs. Nees betaalt ongeveer 200 euro per maand, Looper 120 euro voor zijn plek in de haven, en Jacky en Kelly betalen niets. Deze bedragen zijn exclusief kosten voor stroom, water of advocaat. Voor Nees en Looper betekent dit vrijheid. “Mijn vaste lasten zijn laag, waardoor ik werk kan doen waar ik weinig aan verdien maar veel van hou. Surflessen geven voelt voor mij als vakantie,” vertelt Nees. Looper: “Met drie avonden werk per week kom ik rond en heb ik veel tijd voor mijn kunst, zonder die te hoeven commercialiseren.”
Toch benadrukken Looper, Nees, Kelly en Jacky dat hun grootste vrijheid komt doordat ze meer buiten en in de natuur leven. “Ik ben altijd buiten en leef met de seizoenen. Ik heb een zeker comfort opgegeven, en juist daardoor voel ik me veel comfortabeler,” zegt Looper. Nees vult aan: “In de stad is overal steen. Waar ik woon, kijk ik naar open ruimte en de zee.” Kelly en Jacky profiteren ook van hun eigen grond waar ze voedsel verbouwen en compost maken, waaronder uit hun composttoilet. Zo proberen ze circulair te leven en hun ecologische voetafdruk te verkleinen.
De alternatieve woonvormen bieden ook meer gemeenschap. Op Kampeervereniging Amsterdam kent iedereen elkaar. “Je moet wel gewend zijn aan weinig privacy. Iedereen weet van elke scheet die je laat,” zegt Nees lachend. Ze vindt het gezellig. “Vorige week vierden we ons negentigjarig bestaan met een feest. Ik nam mijn vriendin mee en iedereen was blij haar te ontmoeten.” Kelly vertelt dat de gemeenschap op het gekraakte terrein hecht is. “Laatst hoorde ik dat het niet goed ging met een paar mensen, toen deden we een emotionele check-in waarin iedereen kon delen wat hen dwars zat.” Jacky vult aan: “We functioneren als een gezin zonder ouders.” Looper is goed bevriend met zijn buren, maar sluit zich soms af: “Ik moet waken voor mijn kluizenaarschap, soms kom ik dagen of weken de haven niet uit.”
Maar deze woonvorm brengt ook onzekerheid met zich mee. Niemand weet hoe lang ze mogen blijven. “Misschien moeten we over een jaar weg, afhankelijk van wanneer ze gaan bouwen,” zegt Jacky. Looper kent dat gevoel maar al te goed. “Ik woon hier omdat de havenmeesters het goed vinden. Als zij op een dag geen zin meer in mij hebben, moet ik weg.” Kelly haalt haar schouders op. “In het ergste geval moet ik tijdelijk elke dag ergens anders mijn bus neerzetten. Daarna vinden we wel iets; deze hechte groep helpt elkaar.”
Toekomstplannen
Zullen ze ooit terugkeren naar een rijtjeshuis of appartement? Voor Looper ligt dat niet in de planning; hij wil eerst een motor op zijn boot zetten om met zijn huis te kunnen zwerven. Ook Jacky en Kelly zijn voorlopig niet van plan ergens anders te wonen: “Er zijn nog geen concrete plannen, maar als we weg moeten, willen we waarschijnlijk doorgaan met het kraken van landjes.” Nees daarentegen wil ooit wel een huis: “Ik wil niet altijd ’s winters naar het buitenland moeten gaan om skiles te geven, dus zoek ik dan een huis om in te wonen. Maar mijn strandhuis houd ik sowieso!”
Mocht je door dit artikel geïnspireerd zijn om zelf op een alternatieve manier te gaan wonen, hier volgt een aantal tips:
- Voor een strandhuisje kan je je inschrijven bij Kampeervereniging Amsterdam of een andere vereniging.
- In een eerder artikel van Het Parool werd getipt dat je een boot (en plek) kan vinden via Marktplaats.
- Als je wilt kraken, kun je naar Joe’s Garage voor het krakersspreekuur op dinsdag. En bij Krakenburg ben je altijd welkom om te tuinieren in hun moestuin op zondag of voor een van hun evenementen, zoals filmavonden en sokworstelen, zie hun socials.
Eindredactie door Robin Jansen
