Redacteur buiten de bubbel Wisse Booij sprak in een drieluik negen jongeren uit verschillende Europese steden over de pandemie. Hij zag hoe de maatregelen hen raken en blikt terug op zijn reeks. ‘Jongeren missen de prikkels die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen tot gezonde, gelukkige volwassenen.’
Wie het afgelopen jaar het coronanieuws heeft gevolgd, is overspoeld met berichten over de grote gevolgen die de pandemie voor jongeren heeft: wij worden onevenredig hard geraakt. Als twintiger die dit jaar zijn baan verloor, online afstudeerde en een tussenjaar thuis op de bank doorbrengt kan ik erover meepraten.
Ondanks het eindeloze benoemen van de gevolgen voor jongeren in de media vind ik dat de Nederlandse overheid maar weinig naar oplossingen zoekt. Er worden weinig alternatieven aangeboden of perspectief gegeven om de schade bij de jongere generatie te beperken.
Ik wilde meer doen dan me slechts slachtoffer voelen en besloot voor Red Pers in gesprek te gaan met leeftijdsgenoten uit andere Europese steden. Door hun verhalen te horen hoopte ik mijn perspectief te verbreden, om zo meer grip op onze situatie te krijgen. Ik voerde negen gesprekken met jongeren uit Dublin, Madrid en Stockholm en dit is wat ik ervan leerde.
Angstig en werkloos
Als deze drie steden gerangschikt zouden worden op hoe streng de maatregelen zijn, zou Madrid op één staan. Tijdens de harde lockdown dit voorjaar mochten de bewoners van de stad alleen hun huis verlaten om naar de supermarkt of apotheek te gaan. De Ieren mochten wel een frisse neus halen, mits ze zich niet verder dan vijf kilometer van hun woonplaats begaven. Daarna volgt Stockholm, waar de overheid tot voor kort nauwelijks ingreep.
Al snel werd me duidelijk dat hoe strenger de maatregelen zijn, hoe meer de jongeren over hun mentale welzijn praten. Ik schrok van de verhalen over de angstaanvallen en stressproblemen waar de jongeren uit Madrid en Dublin en hun vrienden aan lijden. Ze noemen de sociale isolatie als oorzaak. In Stockholm konden ze volop blijven feesten en samenkomen. Ik ben dan ook niet verrast dat de jongeren daar geen toename in mentale problemen om zich heen zien.
Verder valt de samenhang tussen de financiële situatie van de jongeren en de strengheid van het beleid op. De Madrilenen zien de jeugdwerkloosheid in Spanje, de hoogste van Europa, alleen maar groter worden door de economische krimp die de pandemie veroorzaakt. Verder zochten zowel Conall en Ruairí uit Dublin als Lucas uit Stockholm fulltime werk na het afronden van hun studie. Lucas had succes, de Ieren grepen mis.
Zondebok
Net als in Nederland worden de jongeren door hun overheden als mede-veroorzaker gezien van de tweede golf. Lekker makkelijk, meent Conall. Omdat jongeren politiek ondervertegenwoordigd zijn staat er niemand op om ze te verdedigen.
Verder wordt zo de aandacht afgeleid van besmettingshaarden waar de regering zelf de verantwoordelijkheid voor heeft – Conall noemt de Ierse asielzoekerscentra – of daar waar het geld verdiend wordt. Volgens Rodrigo krijgen veel Spanjaarden het virus namelijk op de werkvloer.
Stoïcijns
Je zou verwachten dat de jongeren door de tegenspoed en marginalisatie cynisch zijn geworden. Ik ben echter onder de indruk van hun nederigheid. Claudia uit Madrid vindt dat we niet moeten zeuren. We hebben immers geluk dat we over het algemeen niet zo bang hoeven te zijn voor de fysieke gevolgen van het virus. Rodrigo meent dat er nu urgentere problemen zijn dan die van jongeren, en pleit zelfs voor strengere maatregelen.
Als ik met de Ieren over de maatregelen sprak, hoorde ik vaak de term ‘to cop on’. Volgens Urban Dictionary betekent dat zoiets als ‘niet moeilijk doen’ en ‘je gezonde verstand gebruiken’. Deze nuchterheid en het gemak waarmee ze een offer brengen voor de rest van de maatschappij kan ik maar moeilijk bij mezelf ontdekken. Misschien heeft Lucas gelijk. Hij zegt dat Nederlanders over het algemeen een tikkeltje egoïstisch en individualistisch zijn.
Perceptie
De jongeren uit lockdown-vrijhaven Stockholm waren kritischer over een streng coronabeleid dan hun leeftijdsgenoten in Dublin en Madrid, hoewel ze de negatieve gevolgen ervan zelf niet ondervonden hebben. Ik denk dat de verklaring hiervoor te vinden is in de volgende anekdotes die Claudia en Lucas vertelden over hun bezoek aan Nederland deze zomer.
Claudia keerde vanuit Madrid terug naar Amsterdam, waar ze haar bachelor doet. Ze beschreef onze hoofdstad als ‘een andere wereld waar geen donkere wolk boven de mensen hing’ en voelde zich er veiliger, ondanks dat er minder maatregelen waren dan in Madrid. Lucas, die terugkwam uit Stockholm om familie te bezoeken, vond het helemaal niet zo fijn in Nederland, waar hij ‘heftige maatregelen’ aantrof zoals mondkapjes in het openbaar vervoer.
De maatregelen reduceren niet alleen het aantal besmettingen, maar hebben ook een sterk communicatief effect. Hoe strenger de maatregelen, hoe groter de bevolking het gevaar van het virus ervaart, hoe meer de jongeren geneigd zijn hun door de maatregelen veroorzaakte leed te accepteren of zelfs te bagatelliseren.
Lekker Netflixen
Ik schrok bijvoorbeeld van een uitspraak van Ruairí, die zei dat hij het niet erg vond een jaar of twee van zijn leven op te geven om de coronaproblematiek op te lossen. Dat gaat wel heel ver vind ik.
Rodrigo vertelde namelijk dat hij altijd uitkeek naar zijn studententijd, maar dat het nu voelt alsof de pandemie deze belangrijke periode van zijn leven afpakt. Goed, hij heeft waarschijnlijk zijn diploma over twee jaar, en het is niet alsof alleen jongeren pas op de plaats moeten maken door de pandemie. Het probleem is echter dat de maatregelen in mijn optiek de essentie van jong zijn kapotmaken.
Jong zijn draait namelijk om het avontuur opzoeken, mensen ontmoeten, uit je comfortzone stappen en fouten maken. Deze ervaringen heb je nodig om je tijdens deze cruciale jaren goed te ontwikkelen. Daarom is op de bank zitten niksen voor jongeren zo schadelijk.
Prikkels
Het stoort mij dus wanneer het thuiszitten wordt gebagatelliseerd. ‘Is het nou zo erg, de hele dag Netflixen?’ Natuurlijk is dat weleens fijn, om even bij te komen van wat je allemaal meemaakt. Als dat echter bestaat uit online colleges volgen (zie de column van redacteur Bouke van Balen), je Instagram-feed refreshen en nog meer Netflixen, dan missen jongeren structureel de prikkels die ze nodig hebben om zich te ontwikkelen tot gezonde en gelukkige volwassenen.
Dit is geen pleidooi voor de Zweedse aanpak of het opheffen van de lockdown. Natuurlijk zijn er maatregelen nodig om het aantal besmettingen onder een bepaald niveau te houden. Het leed dat deze maatregelen bij jongeren veroorzaken heeft tijdens deze reeks voor mij echter weer nieuwe gezichten gekregen. Ik hoop daarom dat overheden creatiever zullen kijken naar wat er wel mogelijk is, in plaats van alleen in beperkingen te denken, zodat jongeren snel weer de ruimte krijgen die ze nodig hebben.
Met medewerking van Eva Prakken.