Van zondebok tot slachtoffer: jongeren spelen een dubbelrol in het Nederlandse coronadebat. Hoe zit dat in andere landen? Redacteur Wisse Booij spreekt in een drieluik met jongeren uit Europese steden over hoe de pandemie hen raakt. Deel II: Madrid.

Spanje is uitzonderlijk hard getroffen door het coronavirus, en niet alleen wat betreft het aantal slachtoffers. Volgens het IMF zal de Spaanse economie van alle geavanceerde economieën het hardst krimpen. Hoe ervaren drie jongeren uit Madrid deze tijden?

Angstaanvallen en conspiracies

“Je mocht alleen naar buiten om naar de apotheek of supermarkt te gaan,” vertelt Tim Delleville Núñez (20) over de strenge Spaanse lockdown van dit voorjaar. Om de eenzaamheid voor te zijn besloot de student business administration bij een vriend in te trekken.

“Het was erg gezellig,” vertelt hij. “Tot mijn huisgenoot dagelijks angstaanvallen kreeg.” Tim denkt dat dit te wijten is aan het opgesloten gevoel. “We stonden veel op het balkon om een beetje zonlicht op te vangen.”

Ook Rodrigo Gonzalo Mier (20) kreeg angstproblemen: “De sfeer thuis was erg gespannen. Omdat mijn moeder niet vanuit huis kon werken en dus zonder inkomen het hele gezin te eten moest geven, maakte ze zich veel zorgen.” Naast Rodrigo wonen ook zijn twee oudere broers en zus nog thuis.  

“Daarnaast was er constant ruzie,” voegt Rodrigo toe. “Bijvoorbeeld tussen mijn broer die farmacie studeert en mijn moeder die in complottheorieën ging geloven. Via WhatsApp kreeg ze berichten doorgestuurd die verkondigden dat het virus was bedacht door mensen als Bill Gates, voor financieel gewin.”

‘Hoewel ik in Madrid was, voelden mijn vrienden daar even ver als mijn vrienden in Amsterdam’

Claudia Albero Herreros (21) was aan het begin van de pandemie bezig met haar laatste jaar Amsterdam University College. Hoewel de situatie in Madrid nijpend was, besloot ze terug te gaan. “In mijn familie geloven we dat we samen door moeilijke tijden komen.”

Individualisme

De strenge lockdown had grote gevolgen voor het sociale leven van de jongeren. “Hoewel ik in Madrid was, voelden mijn vrienden daar even ver als mijn vrienden in Amsterdam,” vertelt Claudia. Tim miste de Spaanse gezelligheid: “Voor de lockdown ging ik wekelijks uit.”

Rodrigo is naast zijn studie rechten en politicologie lid van meerdere politieke en ecologische actiegroepen. Bijeenkomsten gaan door de maatregelen al maanden niet door en ledenaantallen lopen terug. “Ook medeactivisten worstelen met hun mentale gezondheid en kunnen het activisme er even niet bij hebben. Het is moeilijk om te zien hoe iets waar je zoveel energie in hebt gestoken verdwijnt.”

“Doordat de pandemie persoonlijke problemen vergroot en tegelijkertijd sociaal contact vermindert, keert iedereen in zichzelf,” stelt Rodrigo. Hij vreest dat deze individualisering nog lang zijn sporen zal achterlaten op de maatschappij.

‘Ayuso gaf de economie prioriteit boven mensenlevens, de slechtste beslissing die ze kon nemen’

Om hier iets tegen te doen besloot hij een jongerennetwerk in de buurt op te zetten dat boodschappen voor zwakkeren doet. “Het is prachtig om te zien wat een klein gebaar uit naastenliefde teweeg kan brengen.”

Wie is de baas?

Madrid was in oktober internationaal in het nieuws door een politiek steekspel. “Voor de tweede golf legde premier Sánchez de verantwoordelijkheid over het coronabeleid bij de regionale overheden,” zegt Tim.

De rechts-liberale presidente van Madrid Ayuso bleek zeer terughoudend met het toepassen van maatregelen. “De besmettingen rezen de pan uit”, zegt Rodrigo. Uiteindelijk kondigde premier Sánchez de noodtoestand af om een gedeeltelijke lockdown in Madrid af te dwingen.

Volgens Rodrigo was dit terecht. “Ayuso gaf de economie prioriteit boven mensenlevens, de slechtste beslissing die ze kon nemen. De economie is er juist om mensen te dienen.”

Tim vindt dit te kort door de bocht. “De staat van de economie heeft veel invloed op mensenlevens. Daar moet meer rekening mee gehouden worden, zeker als het sterftecijfer laag ligt zoals nu.”

Potten en pannen

Waar ze het wel over eens zijn, is dat de verdeelde verantwoordelijkheid een belemmering vormt voor een effectief coronabeleid. “Door de verschillende politieke oriëntaties van de regering en regionale overheden zijn er veel tegenstrijdige signalen”, aldus Rodrigo.

Onvrede over de politiek is niets nieuws in Spanje. Rodrigo: “Niemand vertrouwt politici. Toen ze ons verzekerden dat de supermarkten niet leeg zouden raken, ging iedereen hamsteren. Toen ze zeiden dat we allemaal binnen onze gemeente moesten blijven, vluchtte iedereen de stad uit.”

‘De lockdown in de lente was te lang en te streng’

De Madrilenen houden de kritiek op de politiek niet voor zich. Claudia: “Na het klappen voor het zorgpersoneel pakt iedereen potten en pannen om lawaai te maken uit protest tegen de regering.”

Tweede golf

Ook in Spanje worden jongeren aangewezen als de oorzaak van de tweede golf. Na de versoepeling van de maatregelen in de zomer kwam het nachtleven in bars en op straat weer tot bloei. Ook Tim was van de partij.

“De lockdown in de lente was te lang en te streng”, meent hij. “Daardoor zijn de mensen uitgeput en nemen ze het niet meer zo nauw met de regeltjes.”

‘Ik leef al sinds mijn achtste in een continue crisis’

Volgens Tim is dit de reden dat de tweede golf in Spanje zo groot is. “Mensen laten het virus liever rondgaan dan dat ze weer zo’n offer brengen.” Hij vertelt dat hij zijn vrienden zelfs weer twee zoenen op de wang geeft als begroeting.

Kopzorgen

De jeugdwerkloosheid in Spanje is met 42% de hoogste van Europa. “De crisis van 2008 was een mokerslag,” vertelt Tim. “De pandemie vergroot de malaise die toen is ontstaan.”

“Ik leef al sinds mijn achtste in een continue crisis,” voegt Rodrigo toe. Hij wordt er hopeloos van.

Ook op educatief gebied gooit het virus roet in het eten. Rodrigo: “Ik vind dat mijn recht op onderwijs dit jaar niet wordt gewaarborgd. Door mijn ADHD kan ik me nauwelijks concentreren tijdens de online lessen.”

‘Het was alsof er in Amsterdam geen donkere wolk boven de mensen hing’

Claudia dacht deze zomer af te studeren, maar moest haar scriptie op het laatste moment afbreken omdat haar onderzoek met proefpersonen door de maatregelen niet door kon gaan. Nu volgt een extra semester.

Toch zien de jongeren zichzelf niet als het grootste slachtoffer van de pandemie. “Er zijn ook mensen die sterven,” zegt Rodrigo.

Claudia keerde eind mei terug naar Amsterdam en kwam terecht in een andere wereld. “Het was alsof er in Amsterdam geen donkere wolk boven de mensen hing.” Ze denkt dat dit komt door de verschillen in het coronabeleid van Nederland en Spanje.

“In Madrid was ik me door de strenge regels en handhaving constant bewust van het gevaar,” legt ze uit. “Of het terecht was of niet, in Amsterdam voelde ik me veilig.”

Met medewerking van Eva Prakken.

---