Het festivalseizoen is weer begonnen en dat betekent voor veel bezoekers ook dat het drugsseizoen weer van start is gegaan. Steeds meer jongeren experimenteren met drugs en dit wordt ook normaler gevonden. Volgens minister Grapperhaus moeten wij af van het idee dat drugs erbij horen. Heeft Grapperhaus gelijk?
‘Alle jongeren zeggen ja tegen MDMA’, als we de statistieken mogen geloven tenminste. Uit onderzoek van het Europese Waarnemingscentrum voor drugs en drugsverslaving (EMCDDA) blijkt dat de Nederlandse millennials met kop en schouders boven het Europees gemiddelde uitsteken qua harddrugsgebruik. Terwijl 1,6 procent van de Europese jongeren wel eens een pilletje wegtikt, ligt dat percentage in Nederland op 6,6 procent.
Steeds normaler
Volgens UvA-drugsonderzoeker Ton Nabben is dat percentage niet verrassend. “Nederland is een van de grootste exportlanden ter wereld van harddrugs zoals XTC. De lijn tussen de drugs en de gebruikers is hierdoor in Nederland veel korter dan in andere Europese landen. Dit zorgt niet alleen voor een stabiele aanvoer, maar ook voor een betere kwaliteit.” Nabben betoogt dat drugs in Nederland ook een groter onderdeel aan het worden zijn van de uitgaanscultuur dan in andere landen. “Het wordt steeds normaler om iets te nemen om de uitgaanservaring te verbeteren. Daarnaast is de festivaldichtheid groter wat ook bijdraagt aan het gebruik.” Waarom lijkt er geen taboe meer te liggen op drugsgebruik? Volgens Nabben komt dit doordat steeds grotere groepen het gebruiken. “Met name millennials gebruiken meer, en zij praten er makkerlijker over.”
Dat het taboe steeds kleiner wordt blijkt ook uit het onderzoek van Metro uit 2017. Ruim 93,1 procent van de 4100 correspondenten gaf aan zijn drugsgebruik te bespreken met vrienden. Volgens Nabben zijn de gesprekken veelal positief, wat bijdraagt aan de groei van het drugsgebruik: “We horen steeds meer dat er positief wordt gesproken over het nemen van drugs. Wanneer er meer mensen in je omgeving hun positieve ervaringen delen, wordt de drempel om drugs te proberen steeds lager. De drempel wordt ook lager doordat steeds meer drugsgebruikers de risico’s lager inschatten. Dit komt voornamelijk door het feit dat de kwaliteit van drugs steeds hoger wordt en het gebruik relatief gezien veiliger is.”
Sterke middelen
Maar er zijn nog steeds risico’s. Steeds meer jongeren worden de eerste hulp binnengereden vanwege een overdosis. Daarnaast is het aantal sterfgevallen door drugsgebruik verdubbeld sinds 2014, terwijl het gebruik minder hard steeg. Dit komt onder andere doordat er hogere doseringen in drugs worden gestopt, bijvoorbeeld in XTC. “Veel mensen denken als er veel MDMA in een pil XTC zit, dat het kwalitatief een goede drug is,” stelt Eva Ehrlich, werkzaam bij het Trimbos instituut. “Soms zit er zo’n hoge dosering in dat mensen in extreme gevallen al na één pil kunnen overlijden. Het is daarom des te belangrijker dat mensen goed weten wat ze doen en letten op hun dosering door bijvoorbeeld de drugs te laten testen op sterkte.”¹
Maar hoe zit het dan eigenlijk met alcohol, een product dat gezien zijn effecten beschouwd zou moeten worden als harddrug, maar toch niet in de Opiumwet is opgenomen? Moet het alcoholgebruik dan ook niet meer aan de banden worden gelegd? “Eigenlijk wel, maar dat is lastig omdat alcohol zo geworteld zit in onze cultuur,” zegt Nabben. “Het gebruiken van alcohol gaat al honderden jaren terug. Terwijl synthetische middelen zoals drugs relatief nieuw zijn, waardoor mensen er sneller bang voor zijn. Daarnaast drinken mensen alcohol eigenlijk hun leven lang, terwijl het gebruik van drugs vaak maar een tijdelijk iets is. De meest mensen stoppen na hun dertigste met het gebruiken van drugs, het hoort dus eigenlijk vaak bij een experimentele fase. Maar alcohol is niet minder schadelijk: “mensen weten niet dat alcohol op lange termijn net zo schadelijk is als cocaïne of heroïne.”
“Soms zit er zo’n hoge dosering in dat mensen in extreme gevallen al na een pil kunnen overlijden.”
Moeten wij Grapperhaus geloven en is een strenger beleid op drugs dan de oplossing? “Juist niet,” stelt Nabben. “Toen XTC nog niet op lijst 1 (van de Opiumwet) stond, werd er eigenlijk juist minder gebruikt.” Neem bijvoorbeeld het legalisatiebeleid in Portugal: waar voor 2001 Portugal nog het hoogste percentage harddrugsgebruikers had, staat Portugal ruim 16 jaar later juist onderaan de lijst van harddrugsgebruikers in de EU. “Omdat XTC in Nederland nu illegaal is, blijft er veel aanbod vanuit het criminele circuit en zullen veel mensen blijven gebruiken. Wanneer het legaal in de shops verkrijgbaar is, waar het aanbod kleiner is, zullen mensen het liever daar kopen en zal het gebruik door de beperkte hoeveelheid dalen.”
Volgens Nabben zal het legaal maken van sommige harddrugs leiden tot zuiverdere pillen en een mogelijkheid tot extra voorlichting. “Maar zo ver zijn we nog lang niet. Ik denk dat de eerste stap het legaal maken van cannabis zal zijn. Dat moet nu eindelijk eens goed geregeld worden, in plaats van er zo tussen te blijven hangen. De productie is illegaal, terwijl de verkoop legaal is. Dit betekent dat de verkoop niet kan zonder het in stand houden van het illegale circuit. Verder is Grapperhaus’ idee dat jongeren moeten stoppen met drugs is irreëel, we kunnen beter investeren in het zo goed mogelijk voorlichten.”
Zowel de gedoogde drugs zoals cannabis en de illegale harddrugs lijken steeds meer in onze feestcultuur geworteld te zitten. Het moreel appel van Grapperhaus dat wij van de drugs af zouden moeten blijven is onrealistisch. Het is een beter idee als de overheid zich focust op het verbeteren van de voorlichting en misschien zelfs kijkt naar de legalisatie van de synthetische middelen.
¹Laat je drugs anoniem testen: https://www.jellinek.nl/informatie-over-alcohol-drugs/drugs-test-service/adres-en-route/
