De reputatie van de veganist is door de ongeloofwaardigheid van The Green Happiness verpest. Het zal nog lang duren voordat het veganisme een alom geaccepteerd fenomeen is in Nederland en dat is een kwalijke zaak. Veganisten dragen namelijk effectief bij aan een betere wereld én samenleving.

De stijgende populariteit van Amerikaanse ‘shock-docs’ als Cowspiracy en What The Health? zorgt voor een groeiende acceptatie van vegetariërs in Nederland. 67% van de Nederlanders is flexitariër en ruilt minstens één keer per week het eten van vlees in voor een vegetarische maaltijd. De vraag waarom iemand geen vlees eet wordt steeds minder gesteld vanwege de hoeveelheid aan informatie over de voordelen van een vegetarisch dieet. Vegetariërs worden geaccepteerd en mogen weer op feestjes komen. Veganisten kunnen echter beter thuis blijven: zij behoren nog steeds tot het afvoerputje van de samenleving.

Slechte reputatie

Wie veganisme zegt, denkt al snel aan de veganistische voedingsgoeroes van de foodblog The Green Happiness. Tessa Moorman en Merel von Carlsberg, diëtisten en schrijfsters van het boek Your 50 Days of Green Happiness, deden met een interview in  NRC Handelsblad september vorig jaar de grond op Nederlandse bodem trillen. Veganisme was toentertijd relatief nieuw en onbekend, en de voedingslessen werden door de meeste mensen op zijn zachts gezegd niet gewaardeerd.

De oprichtsters moedigen aan tot een geheel plantaardig dieet. Een detox-week wat het lichaam zou ontdoen van gifstoffen middels een een controversiële sapkuur is de start van de 50 ‘gezonde’ dagen. Geen eieren (want dat is de ongesteldheid van een kip), maar een spoeling met een theelepel kokosolie (oil pulling) behoort tot het ochtendritueel. ‘Zijn we nu helemaal gek geworden?’ dacht Nederland. Arjen Lubach werd op handen gedragen nadat hij een item in zijn programma Zondag met Lubach wijdde aan het ontkrachten van de meeste gezondheidstips uit het boek. Het hek was van de dam en veganisme werd de das omgedaan. Aanvoerders van een enigszins vergelijkbaar voedingspatroon werden als gevaarlijk bestempeld en de veganist als gek.

Schaamte

We zijn inmiddels één jaar verder en er is weinig veranderd. Ondanks dat het veganisme wereldwijd aan terrein wint en Amsterdam intussen zelfs is gekroond tot veganhoofdstad van Europa, worden veganisten nog steeds gezien als de paria’s van de samenleving. The Green Happiness heeft een groot aandeel aan deze slechte reputatie: veganisten zijn aanstellerige tofu-eters en moeilijke types die op Lowlands om half één ‘s nachts terugkeren naar hun tent om een kopje kamillethee te nuttigen voor het slapen. Wie tegenwoordig nog veganist wil worden moet zich opmaken voor veel kritiek en opgetrokken wenkbrauwen.

De associatie van veganisme met The Green Happiness-boeken is onterecht volgens Debby van Velzen, communicatiemedewerkster bij de Nederlandse Vereniging voor Veganisten: “Er staan leuke recepten in, maar oil pulling, voedselgroepen vermijden en samen met David Wolfe geactiveerde houtskool promoten heeft niets te maken met veganisme.” Veganisme, aldus Van Velzen, is een levensstijl waarbij – voor zover praktisch haalbaar – wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van en wreedheid naar dieren. Een aantal vegans kiest ervoor hun gezondheid, allergie of eigen levenswensen.

Veganisme zegt iets over hoe we met elkaar omgaan in de samenleving

Veganisme is op deze manier geen dieet of slecht bewaard beautygeheim, maar een ideologische overtuiging. Veganisten zetten vraagtekens bij vanzelfsprekende zaken als het eten van vlees en exploitatie van dieren. Niet alleen ter bevordering van het milieu of dierenwelzijn, maar ook omdat het iets zegt over hoe we met elkaar, mens en dier, omgaan in de samenleving. Dieren zijn net als mensen in staat om te lijden maar voor mensen wordt alles gedaan om het lijden te voorkomen. Waarom mogen dieren dan wel leed ondergaan? De veganist zet de mens niet boven het dier, zoals in de huidige samenleving wel het geval is. Zij hangen dieren morele waarden aan, waardoor volgens hen een meer gelijke samenleving ontstaat.

Extreem

Maar dit gedachtegoed verspreiden sommige veganisten op een manier wat menig niet-veganist afschrikt. Vergelijkingen met de Holocaust en de slavernij, en niet-veganisten kadavervreters, moordenaars en verkrachters noemen is voor velen precies de reden om veganisten irritant te vinden. Door die extreme verwoordingen en vergelijkingen hebben veel mensen per definitie een negatieve houding tegenover het veganisme.

Een andere reden waarom veganisten hinderlijk gevonden worden heeft te maken met het knagende geweten van de vleeseter. Psycholoog Florien Cramwinckel deed onderzoek naar de vraag waarom een niet-vegetariër een vegetariër soms irritant vindt. Hieruit bleek dat niet-vegetariërs zich vaak bedreigd voelen wanneer een vegetariër zegt dat vlees eten fout is.  Van Velzen beaamt dit: “Als iemand verontwaardigd is, dan is dat meestal omdat mensen zich wel realiseren dat de manier waarop wij met dieren omgaan niet oké is, maar hun gedrag hier niet mee in lijn is. Door plantaardig te eten of te vertellen over veganisme houd je mensen een spiegel voor.” Deze spiegel is voor veel mensen confronterend: niemand wil een immoreel mens zijn. Dit kan leiden tot heftige weerstand bij vleeseters.

Het zal nog wel even duren voordat het veganisme een alomtegenwoordig fenomeen is waar niet moeilijk over wordt gedaan. De trend is gezet, de restaurants blijven komen, en veganistische opties smaken al lang niet meer naar nat karton. Zolang huidige veganisten zich niets aantrekken van de kritiek en nieuwe veganisten spottenden opmerkingen kunnen verdragen zal de trend voortzetten. Maar vooral zouden mensen elkaar stukje bij beetje hun eigen keuzes moeten laten maken zonder elkaar te veroordelen. Veganisten zijn mensen die zorg dragen voor de wereld. Wie daar iets slechts in ziet, moet eerst goed naar zichzelf kijken.