Al bijna 13 jaar is de populaire serie Grey’s Anatomy een belangrijke bron voor wekelijks drama in vele huishoudens. Met onwaarschijnlijke plotwendingen waarbij schietpartijen, neergestorte vliegtuigen en ontploffingen geen uitzonderingen zijn, lijkt de serie meer op een soap dan een vooruitstrevende dramaserie. Echter, elk seizoen worden nieuwe taboes doorbroken en op deze manier fungeert de serie als voorbeeld voor vrouwen, de maatschappij en andere televisiemakers.

De vrouw die het brein is achter Grey’s Anatomy is Shonda Rhimes. Op het Amerikaanse kanaal ABC worden elke donderdagavond drie series van haar hand uitgezonden: Grey’s Anatomy, Scandal en How To Get Away With Murder. De grootste overeenkomst is dat bij alle drie Afro-Amerikaanse vrouwen aan de top staan. Rhimes, zelf ook Afro-Amerikaans, wil namelijk een multiculturele cast. In Hollywood wordt het karakter meestal helemaal uitgeschreven en tot aan de haarkleur wordt bepaald hoe een karakter eruit moet komen te zien. Hierdoor worden vaak witte mensen voor hoofdrollen gecast. Rhimes wilde dit totaal anders doen en begon daarom met kleurenblinde castings. De karakters in de serie hebben niet alleen diverse etnische achtergronden, er wordt ook aandacht besteed aan mensen met een handicap en LGBTQ’s. Een lesbische kinderarts met één been, een Aziatische, homoseksuele computerexpert met hiv en een ex-dakloze Latijns-Amerikaanse hacker zijn hiervan een aantal voorbeelden.

Gecreëerde kansen

De personages uit deze series moeten een waardige afspiegeling vormen van de maatschappij. Cultuurwetenschapper Stuart Hall schreef over identiteit en representatie. Hall bestudeerde onder andere beeldvorming en hoe media een negatief beeld schetsen van donkere personen. Hij gebruikte hiervoor de term ‘representatie’: hoe iemand of een groep geportretteerd wordt. Het viel hem op hoe gekleurde mensen vaker bij negatieve situaties in het nieuws komen. Bovendien spelen donkere mensen zelfs in fictie vaker de slechteriken en minder vaak de hoofdrol. De kijker neemt (on)bewust dezelfde opvattingen over: dat is de macht van de media.

“The only thing that separates women of color from anyone else, is opportunity. You cannot win an Emmy for roles that are simply not there.”

Goede rolmodellen kunnen dit veranderen. Viola Davis, hoofdrolspeelster in How To Get Away With Murder probeerde dit in haar toespraak bij de Emmy’s in 2015 duidelijk te maken. Zij won als eerste gekleurde vrouw een Emmy voor Beste Vrouwelijke Hoofdrol in een serie. Hier zei ze: “The only thing that separates women of color from anyone else, is opportunity. You cannot win an Emmy for roles that are simply not there.”

Rigoureuze aanpak

Rhimes cast niet alleen bewust mensen met een verschillende etnische achtergrond, ze geeft ze ook belangrijke rollen. Racisme kan worden aangepakt door gekleurde vrouwen onmisbaar te maken, ook in hun rol. Daarom wordt de rol van de directrice in Grey’s Anatomy gespeeld door een Afro-Amerikaanse vrouw. Ook de andere leidinggevende rollen zijn weggelegd voor vrouwen. Hetzelfde geldt voor How to Get Away With Murder. Hierin is de protagonist een van de beste advocaten die je je kunt voorstellen, de directrice van de school is een vrouw en ook de aanklager van het Openbaar Ministerie is een dame.

Het is bewust een extreme keuze om aan te tonen dat dit een probleem is in de maatschappij.

Dit is geen exacte afspiegeling van de maatschappij, waar meestal mannen de belangrijke posities bekleden. Het is bewust een extreme keuze om aan te tonen dat dit een probleem is in de maatschappij. Volgens mediawetenschapper Joke Hermes is televisie een vorm van publieke ruimte. Wanneer hierin een bepaalde groep niet te zien is door systematische uitsluiting, zoals de zwarte vrouw, krijgt het publiek niet zo makkelijk een beeld van de medeburgers en blijven deze onzichtbaar.  “Als televisieproducent en -schrijver draagt Rhimes bij aan het geven van een gezicht en een stem, al is het via fictie, aan een groep die we veel te weinig zien en horen, en al helemaal niet in een positie van autoriteit.” Dat dit via fictie is, is geen probleem. “Populaire cultuur – fictie – draagt daar net zo goed aan bij als nieuws”.

Taboes bespreken

Het vooruitstrevende karakter van de series stopt niet bij de keuze van de cast. In al Rhimes’ series worden grote taboes doorbroken en structurele problemen in de maatschappij aangekaart. Het probleem dat het vaakst naar voren komt is de ongelijke behandeling van man en vrouw. Een subtiel voorbeeld hiervan is hoe de directrice in het laatste seizoen van Grey’s demonstratief al haar hakken weggooit omdat zij het een teken vindt van onderdrukking. Het is een subtiele, maar belangrijke verwijzing naar een groter maatschappelijk probleem. Hiermee vecht Shonda Rhimes tegen racisme en onderdrukking en gebruikt ze drama als wapen.