Redacteur Jobeleen Perez helpt anderen graag met de zoektocht naar hun politieke identiteit. In de serie Politiek Inkakkertje? laat ze zien waarom het belangrijk is om juist na de verkiezingen je ogen open te houden. Aflevering 1: Hoe Instagram-accounts je betrokken kunnen houden.

Afgelopen gemeenteraadsverkiezingen ging slechts de helft van de kiesgerechtigden naar de stembus, blijkt uit onderzoek dat onderzoeksbureau Ipsos in opdracht van de NOS uitvoerde. Bij de 18 tot 24-jarigen was de opkomst het laagst. Nana Asare (27) en Casper van Well (28) zijn co-founders van Instagram-account Represent! (@represent.jezelf) en zien het als hun taak om jongeren naar de stembus te krijgen. Aan de hand van educatieve filmpjes, teksten en foto’s proberen zij jongeren te betrekken bij politieke ontwikkelingen in een taal die voor hen goed te begrijpen is. 

Influencers met een maatschappelijke missie

In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 is het idee ontstaan om Represent! op te richten. “Een vriend van ons had een kleine poll gemaakt en naar onze vriendengroep gestuurd: ‘Wie zijn er down om te gaan stemmen deze keer?’”, zegt Van Well. De gemixte groep vrienden merkte binnen hun omgeving dat er bij voorgaande verkiezingen haast niet werd gestemd. Vooral jongeren met een biculturele achtergrond die zich wat lager op de sociale ladder bevinden, voelen zich ongehoord en ontwikkelen volgens hen een ‘fuck politiek’-mentaliteit. 

Volgens Represent! is de manier waarop politieke partijen en overheidsinstanties naar het brede publiek communiceren niet inclusief genoeg. Van Well: “Niets sprak ons aan. We hadden het gevoel dat het veel beter kon en de energie om daar zelf een keer iets aan te doen.” Ze verzamelden leeftijdsgenoten die dit gevoel deelden en maakten hun eerste campagnefilmpje om leeftijdsgenoten politiek te motiveren en te mobiliseren. 

‘Wij stemmen niet. Politiek Den Haag boeit ons niet. Wat heeft de politiek ooit voor mij gedaan?’ klinkt de voice-over in het filmpje terwijl er headshots van jongeren te zien zijn waar hun doelgroep zichzelf in kan herkennen. Bijna lijkt het alsof het een reclame is tegen het stemmen, totdat de strekking van het bericht verandert: ‘Toch zijn er kansen, maar dan moet onze generatie opstaan.’ Vervolgens wordt het belang van stemmen uitgelegd en klinkt de stem hoopvol. Er wordt gezegd: we zien jullie, we horen jullie onvrede, maar alleen samen kunnen we er wat aan doen. 

Represent! laat zien dat politiek niet saai hoeft te zijn. Fenomenen en termen uit het nieuws die moeilijk te begrijpen zijn, worden in een zogenaamde explainer gezet: slides met informatieve en soms grappige stukjes tekst. Ook worden er straatinterviews gehouden waarin jongeren reageren op thema’s of wetsvoorstellen. De ‘Politics Explained’ video’s leggen de basics uit: hoe werkt het politieke systeem en waar gaat je stem heen? Ook zijn er video’s te vinden die stellingen of moties bespreken.

Jongeren bewust maken van politieke en maatschappelijk ontwikkelingen is ook de missie van Nugah Shrestha (27), werkgroepdocent sociale geografie en planologie aan de UvA. In 2018 begon hij zijn Instagrampagina Politieke Jongeren (@politieke_jongeren) uit frustratie met de gevestigde politiek en de drang om eigen ervaringen met racisme te delen. Het beheren van deze pagina was voor hem ook een manier om politiek actief te blijven nadat hij gestopt was met zijn werk voor RADICAAL, de jongerenpartij van BIJ1.

Shrestha begon vooral met het posten van memes, om onderbelichte thema’s op de agenda te zetten en anderen kritisch te laten nadenken. Tegenwoordig zijn die memes vooral schermafbeeldingen van tweets die hij in zijn vrije tijd verzamelt, voornamelijk als er recente ontwikkelingen zijn in het politieke landschap of als bekende figuren in opspraak komen. Hij richt zich bovenal op onderwerpen die te maken hebben met ongelijkheid, dekolonisatie en intersectionaliteit.

Daar waar Represent! bewust heel neutraal blijft en zo weinig mogelijk uitspraken doet over partijen zelf, deinst Shrestha van Politieke Jongeren nergens voor terug. “Er zijn gewoon een paar partijen die heel veel onzin verkopen denk ik, zoals FvD of PVV.” Aangezien hij regelmatig een progressief standpunt inneemt, krijgt hij vaak de kritiek dat hij de naam van zijn account zou moeten veranderen in ‘Linkse Politieke Jongeren’. Zijn antwoord daarop is: “Het is nog steeds politiek en het is ook gewoon een naam die aanslaat.”

Shrestha vindt het essentieel om met elkaar in gesprek te gaan en meer solidariteit te tonen. “Het belangrijkste is voor mij niet dat je het eens bent met wat ik zeg, maar dat je ziet dat er andere perspectieven zijn. Denk niet alleen aan jezelf als je met de politiek bezig bent of als je stemt.” 

‘Hoe stem je niet?’

De oprichters van beide accounts zijn het met elkaar eens: zelfs zonder dat je het door hebt, ben je constant met de politiek of de gevolgen ervan bezig. Daarom is het belangrijk om te stemmen. Asare: “De meeste mensen weten niet eens dat ze een mening hebben, tot ze onze shit lezen. Dan denken ze: oh ja, ey, dit gebeurt inderdaad en hier vind ik iets van!” Van Well voegt toe: “Er is een grote groep jongeren die zich genaaid voelt. Maar waarom en hoe? Dat weten ze niet precies. Wat ze ertegen kunnen doen al helemaal niet. Er zijn weinig handvaten voor ze.”

Shrestha stelt dat jongeren de waarde van hun stem vaak niet inzien: “Het is zonde als je niet stemt en wel heel veel klaagt. Ik denk dat je allebei moet doen.” Jongeren het inzicht bieden dat hun stem waardevol is, is stap één. Jongeren een weloverwogen keuze laten maken, is twee.

Gebrek aan politiek zelfvertrouwen

Hoe kan je meebeslissen over iets waar je bijna niks van af denkt te weten? “Politieke onzekerheid vind ik een mooie term,” zegt Asare, verwijzend naar een onderzoek van Hogeschool InHolland. “Als iemand met mij wil praten over basketbal, dan zeg ik dat ik liever over voetbal praat. Sommige mensen hebben hetzelfde met politiek: ze willen er niet over praten, omdat ze er bijna niets vanaf weten. Het verschil tussen politiek en basketbal is dat ik niets met basketbal te maken heb en basketbal ook niet met mij. Maar de politiek bepaalt bijna alles over mij, daar heb ik geen keuze in. Daarom zou iedereen moeten weten hoe het werkt.”

Om henzelf te wapenen tegen politieke onzekerheid, hebben de oprichters van beide accounts hun manieren gevonden om geëngageerd te blijven. Asare zegt vaak moties te bekijken via de Instagramaccounts @checkjestem of @motiemeter. Wanneer hij iets ziet wat zijn aandacht trekt, probeert hij zich meer in het onderwerp en de standpunten van de partijen te verdiepen. Door jezelf af te vragen welke partij het vaakst dingen doet waar je achter staat, kun je een politieke voorkeur ontwikkelen.

Shrestha probeert zo veel mogelijk kranten te lezen en naar het nieuws te kijken. Ook leert hij veel verschillende perspectieven kennen door les te geven aan de UvA. Zijn tip aan hen die minder snel geneigd zijn om maatschappelijke boeken te lezen of het nieuws te volgen, is om evenementen te bezoeken – bijvoorbeeld in De Balie of Pakhuis De Zwijger -, om Twitter en Instagram-accounts te volgen van politici of columnisten die je interessant vindt en om buurtinitiatieven in de gaten te houden. Tot slot is het goed je bewust te zijn van persoonlijke ervaringen of situaties uit je jeugd die te herleiden zijn tot politieke besluitvorming.

Vlak voor de verkiezingen alle partijprogramma’s verslinden heeft volgens geen van de geïnterviewden veel zin. Asare: “Het beste wat je kan doen is op basis van partijkeuzes door de jaren heen, zelf opschrijven en herleiden wat de partijen daadwerkelijk doen en willen. In plaats van alleen te lezen wat zij opgeschreven hebben, want dat is gewoon marketing.” “Politici zijn de laatste met wie we willen samenwerken”, zegt Van Well lachend. “We krijgen wekelijks DM-verzoeken, maar die slaan we af.”

Met medewerking van Kaz Schonebeek