De meeste mensen ervaren geluiden zoals luid smakken of luid de neus ophalen als vervelend. Voor mensen met misofonie gaat dit een stap verder: bij hen ontketenen deze geluiden intense gevoelens van woede en walging. In dit eerste deel van het tweeluik over misofonie sprak redacteur ziekte en zorg, Paola Leijssen, met een aantal mensen met deze veelvoorkomende neurologische aandoening.
Smakken, slikken, ademhalen, snurken, de neus ophalen, bestek over een etensbord, te hard op het toetsenbord tikken. Bepaalde geluiden wekken bij sommige mensen zo’n grote irritatie of woede op dat dit een naam heeft gekregen: misofonie. Dit betekent letterlijk: haat aan geluid. Misofonie is een neurologische aandoening waarbij specifieke geluiden, vooral geluiden die door mensen geproduceerd worden, heftige gevoelens van haat, woede of wanhoop oproepen. Sommige mensen walgen zo van bepaalde geluiden van de veroorzaker dat ze hun woede niet of nauwelijks meer in kunnen houden, met als resultaat dat ze soms niet meer samen met hun partner of kinderen aan dezelfde tafel kunnen dineren, en zelfs relaties kapot gaan.
In september 2020 wonnen drie Nederlandse psychiaters de alternatieve nobelprijs, omdat zij de aandoening misofonie hadden ‘ontdekt’. Voor veel mensen moest het dan ook een opluchting zijn geweest dat het daadwerkelijke een aandoening is.
Let op je eetgewoontes
Daan, een 26 jarige Amsterdammer, lijdt al zijn hele leven aan een milde vorm van misofonie, net zoals zijn broertje en zijn moeder. Vooral eetgeluiden zoals smakken, speekselgeluid dat vrijkomt tijdens het eten, brengen hem grote ergernis. “Ik kan er absoluut niet tegen als mensen smakken. Daarnaast vind ik het ook gewoon niet netjes.”
“Ik ben echt streng wat betreft eetgewoontes. Ik vraag ook vaak aan de persoon naast wie ik zit of ze willen opletten met hoe ze eten, maar agressief word ik niet. Als ik weet dat ik mogelijk geïrriteerd kan raken, dan ga ik ook niet naast die persoon zitten. Ik ga bijvoorbeeld niet naast mijn stiefvader zitten tijdens het avondeten. Mijn broertje hoopt daarentegen al zijn frustratie op en soms wordt hij dan enorm boos, alsof er een bom ontploft. Gelukkig kan ik ergens ook wel weer lachen om de situatie en om mijn stiefvader die altijd lekker luidruchtig eet.”
Het geluid schiet door mijn hele lijf en ik word gewoon boos op de reactie die mijn lichaam erop heeft
Hard ademhalen en bestek over het bord
Eetgeluiden zijn niet het enige wat bij Daan tot grote ergernissen leidt. “Ik vind het lastig als ik naast iemand slaap die heel hard ademt. Ook erger ik me aan mensen die verkouden zijn en daardoor niet goed door hun neus kunnen ademen. Zij creëren een soort van piep, een hoog fluitje in de adem noem ik dat ook wel. Dat geluid vind ik heel irritant.”
Maar er is één specifiek geluid waar je Daan absoluut versteend van raakt. “Eén specifiek geluid gaat bij mij door merg en been: het geluid wat je krijgt als je met het bestek té hard over het bord snijdt. Ook een soort piep. Vreselijk. Dat geluid schiet door mijn hele lijf en ik word gewoon boos op de reactie die mijn lichaam daarop heeft.”
“Ik probeer wel echt in oplossingen te denken. In principe is misofonie een stoornis. Maar het is wel iets wat ik heb en waar ik zelf mee moet leven. Mensen moeten namelijk wel kunnen eten in gezelschap. Wat bijvoorbeeld kan helpen, is om oordoppen in te doen of achtergrondmuziek op te zetten. Ook kun je ervoor kiezen om gewoon niet naast de persoon te zitten die te veel geluid maakt.”
Belemmerend in het dagelijks leven
De 24-jarige Roxanna Daghighian heeft ook last van misofonie. Of ze daadwerkelijk de neurologische aandoening heeft durft ze niet met 100 procent zekerheid te zeggen, ze is er immers nooit mee gediagnosticeerd, maar de ergernissen die ze voelt bij bepaalde geluiden belemmeren haar wel in haar dagelijkse leven.
“Meestal erger ik me enorm aan eetgeluiden, maar nu in de winter zijn het ook de snottergeluiden van mensen die me ergeren. In de trein, op weg naar mijn studie, moet ik echt oortjes in doen, anders ga ik me focussen op iedereen die aan het snotteren en aan het eten is. Vooral in de ochtend kan ik daar heel chagrijnig van worden,” aldus Roxanna.
Wanneer ik wat langer met iemand ben, kan ik me echt niet inhouden. Ik ben dan niet zo alert op mijn eigen reacties en dat kan wel eens voor problemen zorgen
“Als mensen smakken of met de mond open eten zeg ik daar vaak wel wat van. Maar niet tegen de mensen die ik niet ken, zo ver ben ik nog niet. Ik weet dat mensen er vaak niks aan kunnen doen en ik word niet echt heel boos, maar ik schenk die persoon wel een boze blik en soms praat ik terug in een snauwende toon. Dat doe ik bij mijn ouders en ook bij mijn vriend. Wij wonen samen, en soms vindt hij het best lastig om hier mee om te gaan,” vertelt Roxanna.
Laat me met rust
Het begon bij Roxanna tijdens haar tienerjaren. “Ik ergerde me aan mijn ouders. Mijn ouders gingen dan bijvoorbeeld sneller praten terwijl ze eten in hun mond hadden. Daar kan ik echt absoluut niet tegen.”
“Mijn ouders worden gelukkig niet zo snel boos. Zij kunnen er vaak wel om lachen als ik weer eens een geïrriteerde blik geef of er wat van zeg, maar mijn vriend vindt het soms wel vervelend. Hij eet over het algemeen netjes, maar als ik er wat van zeg, zegt hij ook wel vaker dat ik hem met rust moet laten of dat ik op moet houden.”
Niet meer alert op eigen reacties
“Mijn vriendinnen weten dat ik er last van heb, maar aangezien ik ze niet vaak zie, zou ik minder snel tegen hen zeggen wanneer ik mij erger. Maar wanneer ik wat langer met iemand ben, of mee samenwoon, dan kan ik me echt niet inhouden. Soms ben ik dan ook niet zo alert op mijn eigen reacties en dat kan wel eens voor problemen zorgen.”
“Als mijn vriend bijvoorbeeld chips wil eten, dan pak ik de zak van hem af. Vervolgens maak ik een grapje dat het slecht voor hem is, terwijl ik eigenlijk gewoon niet wil dat hij het eet omdat ik weet dat ik me ga irriteren aan het krakende geluid dat vrijkomt bij het eten. Maar uiteindelijk doet hij toch wat hij zelf wil. Soms helpt het als ik met hem mee-eet op hetzelfde ritme. Als hij stopt, stop ik ook, zodat ik daar dan minder op focus,” vervolgt Roxanna.
Ik wil eigenlijk dat het opgelost wordt en ik ben erg gemotiveerd om er iets aan te doen. Misschien ga ik ooit zelfs wel in therapie
Perfectionistisch en snel gestrest
“Je hoort wel eens dat mensen echt heel boos kunnen worden. Ik probeer mezelf wel in te houden, terwijl ik vanbinnen echt kook. Ik heb er vervolgens het meeste last van, want ik kan me dan niet meer concentreren op werk of andere dingen en dat zit me soms heel erg in de weg. Ik ben vrij perfectionistisch en ook redelijk snel gestrest. Mijn misofonie maakt me vervolgens nog meer gestrest en dit frustreert me enorm. Zeker nu tijdens corona; alles lijkt een stuk erger, waardoor ik sneller fel kan reageren op dingen.”
“Misofonie is een afwijking in de hersenen en ik ben blij dat het steeds bekender wordt onder mensen en dat het daardoor ook meer gelegitimeerd kan worden. Ik wil eigenlijk dat het opgelost wordt en ik ben erg gemotiveerd om er iets aan te doen. Misschien ga ik ooit zelfs wel in therapie.”
De oplossing?
Sinds enkele jaren is het mogelijk om in therapie te gaan voor de neurologische aandoening. Maar of die daadwerkelijk helpt is nog de grote vraag. Maar liefst 30 procent van de ‘patiënten’ zeggen geen last meer te hebben van de bepaalde geluiden, maar die 30 procent komt toevallig ook overeen met de 30 procent van de placebo-effecten van de behandeling. Wie weet wat de vernieuwingen van de medische wereld ons zal brengen.
Herken jij je in de verhalen van Daan en Roxanna en kan jij je soms zo enorm kwaad maken over bepaalde geluiden? Je bent niet de enige! Schroom niet een kijkje te nemen op de website van het UMC.
Met medewerking van Emma Verbree.
