Nora Ephron’s meesterwerk When Harry met Sally (1989) is misschien wel zo bijzonder omdat de personages niet méér van elkaar kunnen verschillen. Treffend is de liedtekst van de soundtrack als de twee hoofdpersonen voor de eerste keer afscheid nemen: “You say po-tay-to, I say po-tah-to… Let’s call the whole thing off.” Harry en Sally draaien om elkaar heen, niet in de laatste plaats vanwege hun verstrekkende meningsverschillen over normen en waarden. In veel relaties zou dat einde verhaal zijn. Toch weten ze elkaar te vinden, niet ondanks, maar juist vanwege die verschillen. Eind goed, al goed – toch?
Fast forward naar 2024: het zesde seizoen van de datingshow Love is Blind USA vertelt een ander verhaal. Stellen die met volle overtuiging hun liefdesverhaal aangaan, lopen vast op iets wat in de pods minder belangrijk lijkt maar in het alledaagse leven allesbepalend is: hun politieke standpunten. Liefde bleek dus níet blind – in elk geval niet voor politiek. Zo weerspiegelt simpele reality-tv processen van polarisatie in onze samenleving.
Of je nou Harry of Sally bent, of in de bubbel van Love is Blind tegen een onzichtbare ander zit te praten, een partner kiezen is een lastige opgave. Er zijn tal van eigenschappen die een partner geschikt of juist compleet ongeschikt maken. Op datingapps – waar snelle keuzes worden gemaakt op basis van beperkte informatie – selecteer je een partner niet alleen op basis van uiterlijk, opleidingsniveau, lengte, werk en hobby’s, maar tegenwoordig ook op basis van politieke voorkeuren. Zo introduceerde de datingapp Breeze in 2023 de mogelijkheid om links, rechts, progressief, conservatief aan te vinken op je datingprofiel. Wat betekenen deze opties voor het swipe-gedrag van appgebruikers? We spraken vier (voormalige) datingappgebruikers.
“Wat vind je ervan als iemand een politieke voorkeur aangeeft op diens profiel? Swipe je iemand weg die nadrukkelijk een politieke voorkeur op zijn profiel aangeeft die niet overeenkomt met de jouwe?”
“Als ik dat in een profiel al zou zien, tijdens het swipen, knap ik daar toch op af”, zegt Robbert (29). “Als gaandeweg uit een gesprek blijkt dat het belangrijk voor iemand is, vind ik dat mooi, maar als iemand het zo etaleert op een profiel vind ik dat niet zo aantrekkelijk.” Dana (27) is het daar niet mee eens: “Ik vind het over het algemeen wel tof als iemand zijn politieke voorkeur benoemt op zijn profiel.” Daarbij is de richting van die voorkeur wel van belang, vindt ze. “Als iemand ‘rechts’ als voorkeur op zijn profiel heeft staan, dan denk ik meteen: hoe rechts ben je wel niet dat je het moet uiten?” Daar is ze niet de enige in. Ook Julia (26) noemt dat bepaalde politieke richtingen, zoals uitgesproken conservatisme, niet haar voorkeur hebben. Ze voegt toe dat ze niet alleen kijkt naar directe uitingen van politieke voorkeur. Ook wat iemand vertelt over hobby’s en werk, of laat zien in foto’s, geven voor haar bepaalde signalen af: “Golf, padel, of als iemand ‘entrepreneur’ zegt te zijn, dat zijn vaak dingen die een soort Zuidas-type aangeven. Daar hoort in mijn hoofd dan VVD bij. Het maakt mij op zich niet uit als iemand dat stemt, maar ik val er gewoon niet op.”
“Vind je datingapps de juiste plek om je politieke voorkeur uit te spreken?”
“Als iets echt heel belangrijk voor je is en je wilt daar veel over praten, dan is het je goed recht om dat in je profiel te zetten. Wel zou ik iemand daarop wegswipen, op een datingapp vind ik politieke statements niet op hun plek”, zegt Chris (27), hoewel hij het over het algemeen een positief signaal vindt als iemand politiek geëngageerd is: “Het is meer iets om te bespreken op een tweede of derde date. Niet iets om gelijk in de etalage te zetten.” Daar is Julia het mee eens. Hoewel politiek engagement voor haar belangrijk is, vindt ze niet dat het een plek heeft op datingapps. “Omdat je met swipen niet iemand voor je hebt, heb je geen gevoel bij die persoon. Als je iemand ontmoet die je leuk en aantrekkelijk vindt en er daarna achterkomt dat diegene anders stemt dan jij, dan is dat een ander verhaal, vind ik.”
Daarnaast voelt het opgeven van een politieke voorkeur voor Dana onnatuurlijk. “Het is iets wat meer opvalt online dan in de echte wereld. Online zijn er zoveel opties: je kan dusdanig doorswipen dat één ding dat je niet bevalt op een profiel, zoals politieke voorkeur, al een héél makkelijke filter is.” Oftewel, doordat je je politieke voorkeur kan aangeven, pas je een filter toe dat in de echte wereld niet bestaat. Dana: “Als ik in de supermarkt tegen iemand aanloop die me leuk lijkt, dan heb ik geen idee of die jongen totaal andere normen en waarden heeft dan ik. Op dat moment boeit dat ook helemaal niet, daar kom je later wel achter.”
“Kan je een relatie aangaan met iemand met andere politieke waarden dan jij? Over welke onderwerpen vind je het belangrijk om met je partner op één lijn te liggen?”
Zowel Julia als Dana zijn van mening dat er wel degelijk politieke non-negotiables zijn in een partnerkeuze. Julia: “Je moet alles kunnen bespreken, maar ik zou in het begin al niet op, bijvoorbeeld, een PVV’er vallen. Als iemand heel traditioneel is, zou ik daar sowieso al de ick van krijgen.” Mensenrechten en sociale gelijkheid zijn voor zowel Julia als Dana niet-onderhandelbare thema’s. Beiden noemen ook extreem-rechtse partijen en hun stemmers als voorbeeld van een rode lijn. Dana: “Als iemand PVV stemt of Forum voor Democratie, dan zou ik niet een relatie met diegene kunnen hebben. De grens ligt bij mij echt bij extreemrechtse partijen. Want Forum, bijvoorbeeld, vertegenwoordigt wat mij betreft gewoon vrouwenhaat.”
Robbert neemt hierin een meer gematigde positie. Hoewel hij zich ook uitspreekt tegen de extremen, voor hem zowel aan de linker- als rechterflank van het politieke spectrum, vindt hij vooral dat de liefde politieke voorkeuren zou moeten overstijgen: “In een relatie kunnen meningen dermate uiteenlopen dat het ingewikkeld wordt, maar politiek moet niet de overhand krijgen.” Wat Chris betreft is het belangrijk voor een langdurige relatie om op één lijn te liggen. Zolang iemands standpunten “binnen redelijke perken vallen”, is discussie in elk geval mogelijk. “Als de politieke kleuren van haar en mij samen kunnen regeren, dan komen we er wel uit.”
| In het volgende artikel in deze reeks duiken Eva en Samuel in de motivatie van app-ontwikkelaars om politiek een plek op hun datingapp te geven – en hoe dit de zoektocht naar liefde ongemerkt vormt. |
Eindredactie door Rens van der Beek
