Het is een drukke demonstratiedag in Amsterdam: terwijl op het Beursplein een demonstratie tegen de Turkse president Erdogan volop gaande is, die zich later bij de stoet voegt, stroomt ook de Dam langzaam vol. Hier zullen – blijkt later – zo’n 15.000 mensen zich verzamelen om een vuist te maken tegen racisme, discriminatie en fascisme. Voor nu treffen de eerste kluitjes personen hun laatste voorbereidingen in de warme voorjaarszon. Op borden worden leuzen gezet als “Red de democratie”, “Stop Zondebokpolitiek” en “Spread hummus not hate”.
Denk niet zwart-wit
Voor het Nationaal Monument op de Dam wachten Prasada Griffioen (71, zij/haar) en Dian Bart (75, hij/hem) op hun scootmobiles de drukte af. Ze wonen in de buurt en willen deze kans om te demonstreren niet laten liggen. Waarom ze hier vandaag zijn? Prasada pleit voor meer ‘vrijheid van zijn’, Dian wil juist ‘een tegengeluid aan de rechtse kliek’ bieden. Even verderop zingt een groepje demonstranten “Denk niet wit, denk niet zwart, denk niet zwart-wit, maar in de kleur van je hart.”
Voor Sophie de Waal (30, zij/haar) is het de eerste keer dat ze op deze demonstratie staat. “De noodzaak was altijd al heel groot, maar ik voel nu dat het zin heeft.” Vooral het samenzijn is voor haar belangrijk vandaag: “Het brengt een gevoel van saamhorigheid in sombere tijden. Ik hoop dat er vandaag heel veel mensen zijn.”
Sophies wens komt uit. Er zijn opvallend veel mensen op de been vandaag. Dat valt ook Saida Derrazi op. Zij is de voorzitter van Comité 21 Maart, dat onder andere deze jaarlijks terugkerende demonstratie organiseert. Bij het bestijgen van het podium concludeert Derrazi droogjes: “Wat veel mensen, zeg.” Waar enkele jaren geleden nog honderden personen demonstreerden tegen racisme en discriminatie, trekken er vandaag duizenden demonstranten door Amsterdam. Derrazi spreekt het aanwezige publiek toe. “Geen racisme in onze naam, geen fascisme in ons land!” De demonstranten juichen luid.
Ook tegen fascisme
Vooral de tweede zinssnede is bijzonder. Dit jaar wordt er namelijk niet ‘alleen’ tegen racisme en discriminatie gedemonstreerd, maar ook tegen fascisme. Abdou Menebhi, één van de initiatiefnemers van de demonstratie, legde eerder aan NRC uit dat fascisme dit jaar aan de demonstratie is toegevoegd omdat extreemrechts gevaarlijk is geworden voor de rechtsstaat en de democratie. Ook de aanwezige demonstranten delen deze zorgen over de opkomst van fascisme.
Zo voelt ook Lucas Herweijer (27, hij/hem) door het opkomend fascisme de urgentie om vandaag te protesteren. “Ik heb het gevoel dat het in de wereld alleen maar slechter gaat, met Trump die nu weer aan de macht is en zulke rare uitspraken doet.” Normaal gesproken demonstreert Lucas niet, maar vandaag voelde hij toch de noodzaak om naar de Dam te komen. “Protesteren is niet mijn standaard manier van weerstand tonen, ik probeer doorgaans mijzelf en mijn vrienden bewust te maken. Maar ik heb nu het idee dat protesteren belangrijker is dan ooit, daarom sta ik hier vandaag.”
‘Ik ben bang dat er op dit moment in Gaza een ras wordt uitgemoord’
Ook Max Zethof (25, hij/hem) en Zora Schiferli (26, zij/haar) staan vandaag voor het eerst op de barricade tegen fascisme en omdat ze zich willen uitspreken tegen de genocide in Gaza. “Ik heb eigenlijk nooit eerder geprotesteerd, maar er gebeuren zoveel enge dingen in de wereld. Ik ben bang dat er op dit moment in Gaza een ras wordt uitgemoord,” aldus Zora. Max probeert door te protesteren grip te krijgen op zijn groeiende gevoel van machteloosheid: “Ik zie op het nieuws de opkomst van extreemrechts. Het is voor mij belangrijk om hier aanwezig te zijn, zodat ik het gevoel heb dat ik nog iets kan doen.”
Toch is fascisme niet voor alle demonstranten de voornaamste reden van aanwezigheid. Sophie Gerrits (22, zij/haar) en Isabel Gerrits (24, all pronouns) demonstreren vandaag vooral tegen racisme en discriminatie. Zo ervaart Sophie in haar dagelijks leven in de zorg racisme en discriminatie. Wel staan ze achter de keuze van Comité 21 Maart om vandaag ook tegen fascisme te demonsteren. “Het fascisme wordt steeds groter, dus ik vind het goed dat dat vandaag ook wordt meegenomen,” aldus Isabel.
Terwijl de menigte de Dam verlaat en hun protest voortzet richting het Museumplein, blijft de boodschap helder: racisme, discriminatie en fascisme hebben geen plaats in onze samenleving. Zo ook niet in de samenleving van Ellen de Bruin (55) uit Friesland. “Zelf werk ik op de Hogeschool Leeuwarden met hele fijne mensen van allerlei culturen en kleuren. Net als op mijn werk zet ik mij vandaag in voor meer inclusiviteit.” De groeiende opkomst laat zien dat de angst van De Bruin breed gedeeld wordt en dat de demonstranten om uiteenlopende redenen, sommigen voor het eerst, bereid zijn hun stem te laten horen. “We moeten ons blijven uitspreken.”
Eindredactie door Yke Uijtewaal
