8 maart, Café de Balie, Amsterdam
Het is vrijdagmiddag als ik Mystha Mandersloot ontmoet in het centrum van Amsterdam voor een kop koffie. In de zomer van 2023 studeerde Mystha af als theatermaker en theaterdocent aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Kort na haar afstuderen won ze de publieksprijs bij het Delft Fringe Festival met haar voorstelling ‘Abortusverhalen’. De aanleiding van het maken van dit stuk was de abortus die Mystha zelf drie jaar geleden onderging. In deze periode werd ze zich bewust van de taboe rondom het onderwerp en de verharding van het debat. In ‘Abortusverhalen’ liet Mystha drie actrices hun abortusverhaal vertellen om zo de stilte doorbreken en een gesprek op gang brengen. “Ik had zelf zoveel behoefte aan representatie en een vermenselijking van het onderwerp. Met deze voorstelling wilde ik laten zien dat er zoveel meer emoties zijn dan alleen maar spijt en verdriet.”
Dit jaar gooit Mystha het over een andere boeg en vertolken drie mannelijke ervaringsdeskundigen hun perspectief in haar nieuwe stuk ‘Verhalen van Verwekkers’. “Tijdens het maken van ‘Abortusverhalen’ werd ik me een stuk bewuster van de rol van de partner. Het was voor mij een realisatie: wauw, hier zit een verhaal dat nog heel erg onbesproken is. Aangezien we in een samenleving leven waarin we anticonceptie en vruchtbaarheid naar de vrouw toeschuiven en haar daarin compleet verantwoordelijk houden, is het logisch dat abortus meer een vrouwenonderwerp is geworden. Om als man dan de ruimte te nemen om jouw verhaal te delen, is heel spannend.”
‘Natuurlijk mag theater schuren, maar het moet wel goed overkomen’
Om deze reden deed Mystha in maart mee aan het Café Theater Festival in Utrecht met een showcase van ‘Verhalen van Verwekkers’. “Op deze manier konden we op een laagdrempelige manier wat materiaal uitproberen. Ik wilde zien of het zou aanslaan en of mensen het zouden oppikken zoals we bedoelen: namelijk met veel respect voor degene die zwanger is. Dat we deze persoon compleet in diens zelfbeschikking erkennen, maar dat er ook ruimte kan zijn voor het mannelijke perspectief en de emoties die daarbij komen kijken. Natuurlijk mag theater schuren, maar het moet wel goed overkomen en niet zorgen voor een bedreiging of verharding van de dialoog.”
25 april, HKU Janskerkhof 17, Utrecht
Deze repetitie werken Mystha en de acteurs, Remijn (24), Bob (32) en Ard (30), aan het creëren van materiaal. Mystha’s manier van maken wordt gekenmerkt door het versmelten van persoonlijke ervaringen met theater. Ze begint niet vanuit een script, maar geeft de mannen opdrachten en stelt open vragen als: “Hoe voelde je je het moment dat je erachter kwam dat ze ongewenst zwanger was? Wanneer heb je je het meest machteloos gevoeld? Wat zou je nog tegen haar willen zeggen?” Hier mogen ze op antwoorden met tekst en beeld, maar ook met muziek, die Bob en Ard zelf produceren met een bas en elektrische gitaar met looppedaal. Al deze elementen smelt Mystha later samen tot een voorstelling.
De verhalen van de mannen tonen verschillende perspectieven en emoties die bij een abortus komen kijken. Zo heeft Bob zes jaar geleden een abortus meegemaakt met iemand met wie hij maar één date heeft gehad. Remijn kwam er anderhalf jaar geleden achter dat zijn vriendin, met wie het net uit was, zwanger was. Ard heeft twee abortussen meegemaakt. Één was tien jaar geleden met zijn expartner, bij wie hij pas achteraf op de hoogte is gebracht van de zwangerschap en abortus. De ander was een paar maanden geleden met zijn huidige vriendin, met wie hij samen tot het besluit kwam om de zwangerschap niet voort te zetten.
3 mei, Spraakbericht via WhatsApp
Het is nu ongeveer een maand voor de première. Hoe gaat het met je?
“Op dit moment zit ik best wel in een stressvolle periode, omdat we voor mijn gevoel te weinig repetities hebben voor wat ik nog wil doen. Omdat ik geen ervaringsdeskundige ben, vraag ik me steeds af of ik wel het hele verhaal vertel. Bij ‘Abortusverhalen’ kon ik makkelijker resoneren met de emoties van de actrices en kwam veel materiaal gewoon uit mij. Nu moet ik een stuk meer uit de mannen halen omdat ik wil dat het integer en echt is. Ik moet dus veel meer met hen in gesprek blijven gaan: ‘Klopt dit? Voelt dit ook zo? Is dit wat je wilt vertellen?’. En dat kost veel tijd, kom ik achter.”
13 mei, Spraakbericht via WhatsApp
“We hadden zaterdag een repetitie waarin de puzzelstukkjes op hun plek zijn gevallen. Dat is zo vet, dan kijk ik ernaar en denk ik: ah ja, dit zweeft, dit leeft. Er is daarentegen ook nog veel werk aan de winkel. Iets waar ik mee worstel is dat ik het stuk graag meer méta wil maken: ik wil dat het over iets groters gaat dan alleen deze drie verhalen en ook iets zegt over de wereld. Dit ontstond bij de meiden wat meer vanzelf aangezien de focus lag op de fysieke ervaring van zwanger zijn, hun ervaringen in de abortuskliniek en hoe ze zich verhielden tot de maatschappij. ‘Verhalen van Verwekkers’ blijft daarentegen wat meer hangen op het persoonlijke niveau en mist nog die bewuste maatschappelijke reflectie.”
‘Ik wil dat het over iets groters gaat dan alleen deze drie verhalen’
14 mei, HKU Janskerkhof 4a, Utrecht
Deze repetitie wordt het materiaal ‘gemonteerd’, oftewel, in elkaar gepuzzeld. Naarmate het maakproces vordert, wordt duidelijk hoezeer het maakproces en het product met elkaar verstrengeld zijn: er is geen voorstelling zonder de ervaringen van de spelers. De scènes geven een intiem inkijkje in de persoonlijke verhalen van de mannen, die op het podium vertolkt zullen worden in de setting van een wachtkamer in een abortuskliniek. Het wordt dan ook steeds duidelijker dat de mannen letterlijk in de wacht staan. Ze respecteren de keuze van de vrouw, maar dat maakt de vraagtekens niet kleiner. Wat gaat je (ex)partner doen? Wanneer? Hoe? Wat wordt jouw rol hierin? Wordt je vader: ja of nee?
16 mei, Spraakbericht via WhatsApp
Fringe nadert al snel. Hoe kijk je nu naar de voorstelling?
“Ik realiseer me nu dat de maatschappelijke reflectie al in de voorstelling zit, maar in een andere vorm. Deze mannen zijn met hele andere kwesties bezig dan de vrouwen uit ‘Abortusverhalen’; ze voelen immers niet iets wat in hun groeit. Ze zijn meer bezig met de toekomst en hun eigen controle. Ik denk dat de antwoorden op deze vraagstukken juist liggen in het hele persoonlijke: kijken naar hoe deze drie mannen toenadering tot elkaar vinden en hoe ze leren er met elkaar over te praten.”
“Aan de ene kant vormen ‘Abortusverhalen’ en ‘Verhalen van Verwekkers’ een tweeluik, maar aan de andere kant zijn het twee compleet verschillende voorstellingen die met elkaar in dialoog gaan. Ik verheug me erop om het nieuwe stuk met de wereld te delen. Ik heb het gevoel dat we mensen gaan verrassen met dit andere perspectief.”
Verhalen van Verwekkers is te zien op Delft Fringe. Za 1, zo 2, za 8 en zo 9 juni. Info: delftfringefestival.nl
Eindredactie door Isa Reinalda
