Tijdens de examenperiode worden video’s van YouTube-docenten duizenden keren bekeken. Geschiedenis, natuurkunde, biologie, wiskunde, voor bijna alle vakken kunnen leerlingen op YouTube terecht. Voor Nederlands kom je al snel uit bij de video’s van Arnoud Kuijpers. Ongeveer twaalf jaar geleden is hij gestart met het maken van één video waarin hij de antwoorden van een oefenexamen besprak. Zijn leerlingen konden deze tijdens de meivakantie gebruiken om zich optimaal voor te bereiden. Toen Arnoud merkte dat deze video niet alleen door zijn eigen leerlingen veel werd bekeken, besloot hij zijn YouTube-kanaal uit te breiden.
In de afgelopen jaren zijn er video’s bijgekomen over gedichten, spellingregels en formuleerfouten. Tijdens de examenperiode is Arnoud het drukst. Hij maakt dan voor vmbo, havo en vwo-leerlingen video’s waarin hij examenvragen bespreekt en tips geeft. Op dit moment staan er ook video’s op zijn kanaal over de nieuwe vragen die in het examen gesteld zullen worden. Deze vragen moeten volgens het CvTE tekstbegrip op een ‘meer eigentijdse manier’ bevragen. Zo is er meer variatie aanbracht in het soort bronnen om een grotere diversiteit te creëren en zijn er onder andere vragen ontwikkeld die ingaan op framing en de betrouwbaarheid van teksten.
De afgelopen jaren is er veel te doen geweest over het eindexamen Nederlands. Dit jaar zullen er nieuwe vragen in het examen gesteld worden. Wat vind jij hiervan?
“Ik vond het examen Nederlands voorheen echt een gedrocht. Het ging meer over het benoemen van functies tussen alinea’s en bijvoorbeeld het aanwijzen van drogredenen. Het examen toetste niet echt leesbegrip. Waar de een iets als drogreden aanwijst, kan de ander dit anders interpreteren. Hiervoor is nu geen ruimte in het examen. Leesvaardigheid is voor mijn gevoel juist interpretatie. Iedereen leest een tekst op een andere manier.
De nieuwe vragen die langzaam in het examen komen gaan meer over echt tekstbegrip. Mijn meest gekeken video rond deze tijd is altijd ‘de slimme trucjes tijden het examen Nederlands’. Die video heb ik bijna zes jaar geleden gemaakt. Nu het examen is veranderd, kun je met deze trucjes niet meer zoveel. Dat vind ik absoluut positief, want dan toets je dus veel meer echt de leesvaardigheid. Wel vind ik dat het toetsen van alleen leesvaardigheid niet voldoende is. Er kan bijvoorbeeld een korte schrijfopdracht aan toegevoegd worden. Dan kun je echt zien wat het taalniveau van een leerling is.”
Waar eerder de kritiek luidde dat leerlingen door middel van ‘trucjes’ het eindexamen konden halen, lijkt dit dus steeds meer te verschuiven naar toetsing van echt leesbegrip. Waarop leg jij de nadruk in jouw video’s?
“Elk jaar bespreek ik een heel examen en dat vinden leerlingen over het algemeen heel fijn. In deze video’s kan ik leerlingen alleen niet helpen om inhoudelijk een betere lezer te worden. Om hierin te groeien, moet je gewoon veel gaan lezen. Bij vragen over bijvoorbeeld beeldspraak of argumentatie kan ik wel laten zien hoe ze bij het goede antwoord kunnen komen. Het is eigenlijk heel paradoxaal. Ik maak heel veel examenvideo’s, terwijl ik dat examen nog steeds verschrikkelijk vind. Het maken van deze video’s vind ik dan ook minder leuk, maar ze worden wel het meeste bekeken. Leerlingen zeggen dat ze wel een kritische ondertoon voelen in die video’s.”
Er zijn steeds meer docenten die online uitlegvideo’s maken voor hun vak. Hoe kijk jij hiernaar?
“Er zullen altijd leerlingen in mijn klas zitten die mijn manier van uitleg niet fijn vinden. Als een andere docent hier op school of iemand op het internet het onderwerp zo kan uitleggen dat ze het begrijpen, dan is het doel bereikt. Leerlingen ontdekken zelf welke docent ze online fijn vinden uitleggen, waardoor al snel wordt gefilterd welke docent goed is en welke minder. Volgens mij zijn er voor ieder vak een of twee docenten die echt groot zijn op YouTube. Voor Nederlands is er naast mij helemaal niemand. Toen ik dat doorkreeg, ben ik een halve dag minder gaan werken op de middelbare school om video’s te maken.
Daarin vind ik het wel belangrijk om alle video’s die ik maak voor iedereen gratis toegankelijk te houden. Ik vind het lastig als YouTube-docenten alles achter een betaalmuur zetten op het moment dat ze populair worden. Wel moet ik die halve dag die ik nu minder werk terugverdienen. Voor leerlingen die Nederlands moeten herkansen verzorg ik een masterclass en om daarbij aan te sluiten moeten ze vijftig euro betalen. Als leerlingen dit niet kunnen betalen dan heb ik een zijdeur.”
Naast online hulp bij examens kunnen leerlingen ook voor hoge prijzen terecht bij steeds meer bedrijven voor examentrainingen. Hoe sta jij hier tegenover?
“Ik vind dat heel moeilijk. Het is tegenwoordig bijna een soort norm geworden. Allereerst kunnen we ons afvragen waarom zoveel leerlingen naar dit soort trainingen gaan. Doen we iets in het onderwijs zo verkeerd dat al die leerlingen dat nodig hebben? Als dat zo is, dan moeten we goed naar onszelf gaan kijken. Ouders moeten veel geld betalen voor die examentrainingen en daarmee creëer je kansenongelijkheid. Er zijn steeds meer bedrijven die aan onderwijs verdienen in plaats van dat het geld in het onderwijs terechtkomt.”
Examentraining of niet, leerlingen maken op dit moment de examens. In eerdere interviews heb jij weleens laten vallen dat je deze examens liever kwijt dan rijk bent. Kun je dat uitleggen?
“Ik vraag me af of het examen Nederlands, eindexamens überhaupt, wel het beoogde doel bereiken. Wat mij betreft schaffen we de eindexamens dus gewoon af. Als je vier, vijf of zes jaar succesvol op een middelbare school heb afgerond dan heb je laten zien dat je het kunt. Als je naar andere landen in Europa kijkt, is het heel gebruikelijk om geen eindexamens te doen. In een aantal landen maken bijvoorbeeld docenten een eindtoets. Wij doen het al jaren op een bepaalde manier, maar waarom doen we dat eigenlijk? In Nederland zouden we ook voor iets anders kunnen kiezen. Ik weet ook niet precies op welke manier, maar ik vind het wel interessant om erover na te denken.”
Eindredactie door Isa Martens
