Amjad Almatni (23), gevlucht uit Syrië, studeert al een aantal jaar aan de Hogeschool van Amsterdam. “Ik zie nu dat steeds meer studenten met een vluchtelingenachtergrond de kans krijgen om te studeren. Dat is iets moois,” vertelt hij. Toch is het voor vluchtelingen niet altijd makkelijk om zich een weg te banen door alle wet- en regelgeving rondom het studeren. Ze moeten bijvoorbeeld aan eisen voldoen rondom hun verblijfsstatus en de Nederlandse taal tot op een bepaald niveau beheersen. De situatie is per individu verschillend.
Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF
Voor ondersteuning kunnen vluchtelingen onder andere terecht bij het UAF, een stichting die de belangen behartigt van gevluchte studenten en professionals. Het UAF geeft bijvoorbeeld informatie en advies over passend onderwijs. “Passend onderwijs houdt in dat vluchtelingstudenten op niveau hier in Nederland weer kunnen instromen en doorstromen. Dit is nog best wel een uitdaging, want we zien ook dat diploma-erkenning niet een-twee-drie wordt gedaan. We zien dat diploma’s uit sommige landen minder hoog worden gewaardeerd dan andere,” vertelt Fatimazhra Belhirch, directeur-bestuurder van het UAF. Het gevolg hiervan is dat sommige mensen in Nederland opnieuw met hun studie moeten starten.
Het UAF heeft contact met een groot aantal organisaties om de belangen van vluchtelingstudenten te behartigen, waaronder ministeries, koepelorganisaties in het onderwijs en de onderwijsinstellingen zelf. “We denken met elkaar mee over hoe we ervoor kunnen zorgen dat deze groep succesvol aan een studie begint en deze ook afrondt,” aldus Belhirch. Het UAF draagt hieraan bij door studenten persoonlijk te begeleiden en soms ook financiële ondersteuning te bieden in de vorm van een lening. In 2022 begeleidde ze 3875 vluchtelingen. Daarnaast kan het UAF de plek zijn waar vluchtelingen horen van de verschillende mogelijkheden en initiatieven die aangeboden worden door mbo-scholen, hogescholen en universiteiten.
Taalschakeltraject bij de HvA
De Hogeschool van Amsterdam (HvA) is een van de onderwijsinstellingen waar een speciaal programma is opgericht voor vluchtelingstudenten. Mayke Rameckers, afdelingshoofd bij studentenzaken, vertelt: “Sowieso hebben we altijd het taalschakeltraject aangeboden. Dat is een traject waarin je tegelijkertijd kan inburgeren, dus Nederlands op hoog niveau kan leren, en je kan voorbereiden op een studie. Dit doen we al bijna 20 jaar op de HvA.” Vanuit de HvA is ook meegedacht over de nieuwe Wet Inburgering, waarin nu de onderwijsroute is opgenomen. “Dat is de route waar statushouders naar door worden gestuurd als ze naast het inburgeren ook nog een studie willen volgen in Nederland,” legt Rameckers uit.
Het programma is duur en daardoor niet voor alle groepen statushouders toegankelijk. “Ik vind dat het veel breder mag en dat iedereen moet kunnen studeren. Je moet altijd in mensen investeren, of ze nu een toekomst in Nederland opbouwen of in een ander land. Maar goed, ik snap dat we niet in een keer alles kunnen oplossen,” aldus Rameckers. Eenmaal gestart, volgen de studenten een intensief traject. “Ze zitten ongeveer twee jaar bij ons of bij onze samenwerkingspartner de VU om de taal van 0 tot B2 te leren, wat toegang geeft tot hoger onderwijs. Daarnaast volgen ze vakken binnen profielen die passen bij hun studiekeuze en in leervaardigheden en Engels,” vertelt Rameckers. Daarna kunnen ze starten met een mbo 3 of 4, hbo of een universitaire opleiding.
Amjad is een van de studenten die dit traject heeft doorlopen. “Aan het begin vond ik het, omdat het zo moeilijk was, niet zo leuk. Op het moment dat ik dingen beter begon te begrijpen en meer vrienden maakte, begon ik het als heel erg leuk te ervaren. Nu ben ik heel dankbaar dat ik dit programma heb gedaan,” vertelt hij. Op dit moment werkt hij naast zijn studie Bestuurskunde ook op de HvA. Vorig jaar organiseerde hij via Students That Matter evenementen voor studenten met een vluchtelingenachtergrond en dit jaar is hij verkozen als lid van de centrale medezeggenschapsraad (CMR). Hier vertegenwoordigt hij belangen van diezelfde groep studenten.
WURth-while
Waar statushouders bij de HvA aan een opleiding kunnen starten, biedt Wageningen University & Research (WUR) ook vluchtelingen zonder status de mogelijkheid om vakken te volgen. Onder de naam WURth-while biedt de universiteit vluchtelingen de mogelijkheid om gratis drie tot vier vakken te volgen. Programmacoördinator van WURth-while, Suzanna van der Meer: “Het is gewoon superbelangrijk om mensen deze kans te kunnen geven, zodat ze zich hier ook kunnen oriënteren op het onderwijs en actief kunnen blijven in hun eigen vakgebied.”
Per jaar zijn er nu ongeveer vijftig vluchtelingen die op deze manier aan de WUR studeren. “Sommige studenten gaan daarna ook een regulier masterprogramma volgen, maar heel vaak gebeurt het ook niet. Het programma heeft niet alleen dat als doel. Het heeft ook gewoon als doel dat ze die tijd toch actief bezig kunnen zijn met iets anders dan alleen de asielprocedure en dat ze mensen tegenkomen. Soms kan het ook helpen bij het vinden van een baan later, omdat ze wel een uitdraai kunnen krijgen van hun studieresultaten,” vertelt Van der Meer.
Kansen en uitdagingen
Toch is het voor vluchtelingen niet altijd even makkelijk. Ze worden soms tijdens het studeren overgeplaatst naar een ander asielzoekerscentrum, hebben gesprekken met de IND, hebben trauma’s opgelopen tijdens hun vlucht of moeten erg wennen aan de manier van onderwijs in Nederland. De coördinatoren van de verschillende programma’s benadrukten deze uitdagingen, maar deelden ook de vele positieve ervaringen. Belhirch, directeur-bestuurder van UAF, verwoordde het als volgt: “Je hoort vaak dat ze echt dankbaar zijn. Wij geven een steuntje in de rug zodat zij kunnen bereiken wat ze graag willen bereiken. Maar aan het einde van de rit hebben ze het wel allemaal zelf gedaan.”
Eindredactie door Isa Martens
