‘Het is een doorbraak voor de dieren,” roept Marianne Thieme dolgelukkig op 23 november 2006 door sociëteit De Kring in Amsterdam. Haar partij, de Partij voor de Dieren (PvdD), is verkozen met maar liefst twee zetels. Hiermee is Nederland het eerste land dat een dierenpartij verwelkomt in het parlement.
De partij, die in 2002 is opgericht door een groep dierenbeschermers, is met zes zetels, 135 volksvertegenwoordigers en bijna 27.000 leden niet meer uit het politieke landschap weg te denken. Elke verkiezing komen er weer zetels bij. Volgens de recente peilingen lijkt ook de aankomende verkiezingen de partij weer te groeien van zes naar zeven zetels.
Marketingmachine
Volgens politiek journalist Chris Aalberts heeft de stabiele groei te maken met de achtergrond van de partij. “Het is een marketingmachine. De partij is opgericht door mensen uit de wereld van maatschappelijke organisaties. Die lui weten hoe je een duidelijk concept moet neerzetten,” zegt Aalberts. “Neem bijvoorbeeld medeoprichter en fractievoorzitter voor de Eerste Kamer Niko Koffeman. Voordat Koffeman zich aansloot bij de Partij voor de Dieren werkte hij als campagnestrateeg voor de SP.”
Daarnaast weet de partij vaak op te vallen door tegen de stroom in te roeien. Tijdens het debat van afgelopen juli, waarin Mark Rutte zijn vertrek uit de politiek aankondigde, pakte partijleider Esther Ouwehands het anders aan dan haar collega-Kamerleden. Terwijl politieke tegenstanders als Geert Wilders en Jesse Klaver hun bijdrage startten met dankwoorden richting de premier, gooide Ouwehands het over een andere boeg door niet de premier, maar de ChristenUnie te bedanken voor het voet bij stuk houden bij de kabinetscrisis over het asielbeleid: “Zij hebben zich niet laten intimideren door de powerplay van de VVD.”
‘’
We moeten stoppen met een oneindige economische groei op een planeet die niet meegroeit.
De boodschap van de partij is duidelijk: “Een leefbare aarde voor al haar bewoners,” meldt de partij op haar website. Maar hoe? “We moeten stoppen met een oneindige economische groei op een planeet die niet meegroeit.” Oftewel, stop de bio-industrie, geef dieren grondrechten en halveer de veestapel.
“Het is een heel duidelijk merk en daarmee onderscheiden zij zich van de rest. De partij legt bepaalde thema’s in de etalage waar andere partijen weinig of niet over spreken. Bij bijvoorbeeld een GroenLinks, een PvdA of een CDA is het lastig uit te leggen waar ze precies voor staan, maar bij de Partij voor de Dieren is het heel duidelijk,” zegt Aalberts.
Ook het anti-establishment-karakter van de partij lijkt goed in de smaak te vallen bij de kiezer. Volgens politicoloog aan de Universiteit van Amsterdam Matthijs Rooduijn hebben kiezers behoefte aan alternatieven voor de middenpartijen. De grote middenpartijen zijn de afgelopen twintig jaar gekrompen: in 2003 veroverden de vier traditionele middenpartijen – CDA, PvdA, VVD en D66 – 80 procent van de zetels en bij de afgelopen verkiezingen in 2021 nog maar 55 procent van de zetels.
Thema’s als milieu en klimaat zijn bovendien steeds belangrijker voor de kiezer. Het Nationaal Kiezersonderzoek van 2021 meldt dat de helft van de respondenten voor een ambitieuzer klimaatbeleid is. “Partijen die zich inzetten voor specifieke thema’s, zoals milieu of dierenwelzijn, zijn populair. Een partij als Partij voor de Dieren vaart goed op deze ontwikkeling,” vertelde Rooduijn vorig jaar aan RTL Nieuws.
One-issue
De partij heeft altijd bekend gestaan als one-issuepartij die zich voornamelijk focust op dieren en dierenwelzijn. Volgens het bestuurslid Vorming & Ontwikkeling van de jongerenafdeling PINK!, Fabian van der Knaap, is het profiel van de one-issuepartij aan het veranderen. “Doordat we aan het groeien zijn, heeft de partij nu de ruimte om zich te focussen op andere onderwerpen zoals rechten voor vrouwen en LHBTI’ers”, zegt Van der Knaap.
‘’
Mensen zien dat partijen als D66 niet genoeg ruggengraad tonen in het doorvoeren van het halveren van de veestapel.
Op sommige punten is de partij over de jaren heen veranderd volgens Van der Knaap. Zo is het geen geheim dat partijprominenten zoals oud-partijleider Thieme en fractievoorzitter in de Eerste Kamer Koffeman lid zijn van de zevendedagsadventisten, een kerkgemeenschap die zich vasthoudt aan het Oude Testament.
Nog altijd de partij is op veel punten ideologisch divers. Zo zei Esther Ouwehand in 2021 in het actualiteitenprogramma Nieuwsuur dat de meningen over de donorwet binnen de partij zijn verdeeld. Maar zij ontkent de invloed van het geloof op de partijstandpunten: “Onze lijn is altijd seculier en dat blijft zo.”
Wethouder eiwittransitie
Van der Knaap ziet de partij groeien. “Inmiddels hebben we 27.000 leden. Het afgelopen halfjaar zijn we met tien procent gegroeid,” vertelt Van der Knaap. “Stikstof heeft daar een enorme rol in gespeeld. Mensen zien dat partijen als D66 niet genoeg ruggengraad tonen in het doorvoeren van het halveren van de veestapel. In de statistieken zien wij dat D66’ers naar ons overstappen.”
Met meer leden komt meer verantwoordelijkheid. In vier gemeentes neemt de partij nu ook deel aan het College van B&W. “In de stad Groningen hebben we een wethouder eiwittransitie naar voren gebracht,” vertelt Van der Knaap. Maar op landelijk niveau ziet Van der Knaap de partij niet snel meeregeren. “Of er moet een politieke aardverschuiving komen. Maar op onderwerpen als dierenrechten, klimaat en milieu doen wij geen concessies,” zegt Van der Knaap. “Dat is echt wat ons onderscheidt.”
Eindredactie door Yannick van der Heijden
