Al tien jaar lang brengt Vanhulley vijftien vrouwen per jaar in uitkeringssituatie, op zoek naar een betere toekomst, in haar recycle-atelier samen. In een eenjarig leer-werktraject worden de deelneemsters met de dag een stukje financieel en sociaal zelfstandiger. Wat maakt dit programma zo kansrijk?

Hoe vergroten gerecyclede onderbroeken de weerbaarheid van vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt? De twee lijken niks met elkaar te maken te hebben. Dat boxershorts maken wel degelijk zo’n positief effect op de makers erachter had, verwachtte ook Jolijn Creutzberg, oprichter van Vanhulley, niet. Met haar organisatie biedt ze vrouwen, veelal met een migratieachtergrond, een eenjarig leer-werktraject. Samen maken ze van oud textiel nieuwe producten en leren ze in samenwerking met het ROC over zichzelf, hun talenten en de Nederlandse taal. Vandaag prikken de Vanhulley-vrouwen talloze meters draad door lappen stof in het atelier in Groningen.  

Zonnestralen schijnen een klaslokaal rijk aan rollen stof binnen. Het atelier is te vinden in een oud schoolgebouw. “Heb jij zwart draad?” Vlot schuiven er verschillende lades open en dicht. “Ah, hier!” Achter haar naaimachine gekropen zit Maja*, een Vanhulley-vrouw uit het leer-werktraject van dit jaar. Ze is druk in de weer met het maken van een vlaggenlijn. Er staat een verjaardag op de agenda. Vanhulley bestaat inmiddels alweer tien jaar. Wie een uitnodiging voor het feest koopt, krijgt de gerecyclede slinger cadeau.

Slim ondernemersplan?

Dat Vanhulley uit zou groeien tot een sociale onderneming, wist Creutzberg tien jaar geleden nog niet. “Het was voor mij een voor de hand liggend idee om oude overhemden om te toveren tot boxershorts.” Gewoon een slim ondernemersplan, “niet eens omwille van het verminderen van de textielberg.”

De kinderen krijgen een totaal andere moeder. Eén met een voorbeeldrol: een zelfstandige vrouw met een eigen leven

Toen haar later de persoonlijke groei bij de vrouwen in het atelier opviel, realiseerde ze zich dat daar de ware kracht van Vanhulley lag. “Ik herinner me dat een zoontje van een van de werksters me vertelde dat mama niet meer de lunch klaarmaakte, maar hij zelf hielp. Toen dacht ik, ‘dat is ook zo!’ De kinderen krijgen een totaal andere moeder. Een met een voorbeeldrol: een zelfstandige vrouw met een eigen leven. Niet enkel een in de rol van huisvrouw.”

Rakketakketakketakke… Nee, in plaats van boterhammen smeren en overhemden strijken zijn de Vanhulley-vrouwen razendsnelle snij-, lock- en naaimachines de baas. Achter de dunne wand naast Creutzberg haar bureau staan ‘de machines die het meeste kabaal maken’ opgesteld. “Wat maak je een herrie!” grapt Creutzberg naar Annika. Sinds het begin van COVID-19 is ze blijven plakken als vrijwilliger voor de organisatie, want “de sfeer is hier zo gezellig!”

Samenwerking met het ROC

Door de samenwerking met het ROC zijn de vrouwen immers na het traject in bezit van een MBO-diploma. “Sommigen willen verder studeren, anderen gaan solliciteren voor een baan en enkelen laten het bij de leuke ervaring. Dat is zeer afhankelijk van de vrouwen zelf,” legt Creutzberg uit.

Rakketakke… takke… takke… We verlaten Annika en de herrie en lopen door naar de snijtafels. “Hé Jumbo, wat een mooie jas!” Laiana lacht trots naar Creutzberg; ook zij doet mee aan het voortraject van Vanhulley. Het voortraject kun je zien als een voorproef op het volledige leer-werktraject. “Dat is voor de vrouwen die nog niet helemaal klaar zijn om volledig mee te draaien. Ze kunnen in het voortraject wennen aan de sfeer, de mensen en de manier van werken.” Laiana legt uit waarvoor ze de stoffen opknipt: “Het worden laptophoezen.” Ze kijkt me met een verlegen glimlach aan. Met Creutzbergs aandacht is ze duidelijk meer vertrouwd. “In september doet Laiana volledig met ons mee, leuk hè!”

Door de informele sfeer in ons atelier weten we vaak veel over elkaars persoonlijke leven

Tussen het gerakketakke door vult het klaslokaal zich met een continu geroezemoes, tikkende toetsenborden, een pruttelende koffiemachine en klinkende koffiemokken. De met rommelbakjes volgepropte Kallaxkasten dienen als scheiding van de verschillende afdelingen in het lokaal; de stofopslag, de snijtafel, de naai- en herriemachines, het kantoor en de keuken. Overal hangen de zelfgemaakte vlaggenlijnen. “Door de informele sfeer in ons atelier weten we vaak veel over elkaars persoonlijke leven,” vertelt Creutzberg.

Dit brengt soms lastige situaties met zich mee. “Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat je hoort over een onveilige thuissituatie. Het is de uitdaging om daar op de juiste manier mee om te gaan.” Daar bestaat geen standaard recept voor, maar “het is belangrijk om de opgebouwde vertrouwensband te behouden” legt Creutzberg uit. “Wij kunnen niet altijd een oplossing bieden, maar in ieder geval wel een soort escape van de moeilijkheden thuis.”

Escape

Een escape waar de vrouwen veel aan hebben. Dat zien de stagiairs van Vanhulley ook. Sterre loopt vanaf afgelopen september mee. Pats, pats! Ze slaat een keer of twee op de printer: “Hij heeft kuren vandaag”. Ze legt uit hoe de vrouwen de Nederlandse taal steeds meer onder de knie krijgen en hun zelfvertrouwen groeit. “Er worden steeds meer grapjes gemaakt en onderlinge vriendschappen opgebouwd.”

“Je merkt dat ze aanvoelen dat het einde van het jaar in zicht is en elkaar meer buiten het atelier en de lessen om opzoeken,” voegt Hester, de andere stagiaire, eraan toe. “Afgelopen weekend hebben ze met z’n allen Suikerfeest gevierd.” Belangrijk, want dan kunnen de vrouwen elkaar na het traject een vangnet bieden.

“Nee écht, ik was het niet!” We worden gelonkt door gekibbel uit de keuken. Zineb en Alessa houden een aangekoekt tosti-ijzer in de lucht. “Wie heeft deze niet schoongemaakt gisteren?” Er klinkt gelach vanachter de naaimachines en het gerakketakke gaat onverstoord verder. Voor ik het weet sta ik zelf de kaasresten van de roosters te schrapen. “Nee, nee, zij is op bezoek!” hoor ik Maja nog roepen, maar mij maakt het niet uit. Ik blijf (net als de hard geworden tostikaas) voor mijn vertrek graag nog even in het feestelijke atelier plakken.

*De namen van de genoemde Vanhulley-vrouwen zijn veranderd i.v.m. het behoud van hun veiligheid.

Eindredactie door Yannick van der Heijden