Rijzende Republikeinse ster Ron DeSantis: opportunist of ideoloog?

Beeld: Trump en DeSantis en hun geliefdes. Credits: Witte Huis

5 januari 2023, 20:00

Het gerucht gaat dat Ron DeSantis de toekomstige presidentskandidaat voor de Republikeinse Partij wordt. Eens was hij nauw verbonden aan Donald Trump, sinds de vorige verkiezingen vaart hij een eigen koers. Bewoog hij eerder mee met het trumpisme, of werd hij juist standvastig in zijn radicaal-rechtse standpunten? Een analyse van de politieke loopbaan van Ron DeSantis.

De populariteit van oud-president Donald Trump (76) was voor Ron DeSantis (44) een buitenkans. In 2018 deed DeSantis een gooi naar het gouverneurschap in Florida. Na een langdurige achterstand in de peilingen kwam het moment waarop alles veranderde: een endorsement van de toenmalige president. DeSantis won het gouveneurschap. In een campagnespotje, waarin hij zich duidelijk associeert met Trump, sluit DeSantis’ vrouw af met de woorden: “People say Ron is all Trump, but he is so much more.” Vier jaar later bleek dit de waarheid, tijdens zijn herverkiezing. Waar andere Trump-kandidaten verloren vanwege extremisme, had DeSantis een gematigd conservatieve boodschap. Hij won met gemak.

Alhoewel DeSantis behendig het politieke speelveld beïnvloedt, stond hij ook aan de wieg van radicaal-rechtse projecten zoals de Freedom Causus, een ultraconservatieve fractie binnen de Republikeinse Partij. Ook introduceerde hij tijdens zijn gouverneurschap wetten tegen transgender inclusie in de sportwereld, en de Don’t Say Gay-wet, die onderwijs over gender en seksualiteit weert uit scholen.

Zijn koers roept vragen op. Is Ron DeSantis een opportunist of een ideoloog? Wat voorspelt zijn koers voor een eventueel presidentschap?

Huis van Afgevaardigden
In 2012 stelde DeSantis zich verkiesbaar voor een plek in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden. Amerika kent een districtenstelsel, wat betekent dat per gebied één afgevaardigde wordt gekozen. Het oer-Republikeinse 7e district in Florida werd hertekend; DeSantis vormde het kiesdistrict in zijn eigen voordeel. Volgens Amerikadeskundige en politicoloog Raymond Mens gebeurt dat continu in de Amerikaanse politiek. Mens is vaak te gast bij Op1 en Goedemorgen Nederland, en bracht in 2020 het boek Lang Leve Trump uit, waarin hij schrijft over de blijvende impact van de ex-president op de toekomstige Amerikaanse politiek.

Had DeSantis gewonnen als het district niet een veilig electoraat erbij had gekregen? Mens denkt van niet, volgens hem was DeSantis ‘een relatief onbekende kandidaat toentertijd.’

“People say Ron is all Trump, but he is so much more.”

Toch past DeSantis goed in het tijdsgewricht. Mens: “Er ontstond in de Republikeinse partij een interne strijd nadat hun president George Bush in 2008 het Witte Huis verliet. De vraag was: hoe brengen wij het conservatisme naar de 21e eeuw? De partij raakte verdeeld in twee kampen. Enerzijds had je de traditionele kant die een kleine overheid en een grote rol op het wereldtoneel wenste, anderzijds had je het protectionistische kamp met een focus op het binnenland – het welbekende America First-idee. DeSantis zat, net zoals meerdere opkomende Trump-volgers, aan de protectionistische kant. Maar dat deed hij niet met volle overtuiging. Als de traditionele kant had gewonnen, was hij gedraaid.”

Freedom Caucus
In 2015 richtte DeSantis een fractie binnen de Republikeinse Partij op: The Freedom Caucus. De groep vormde naar eigen zeggen het ‘ultraconservatieve alternatief’ voor de fractie The Republican Study Committee (RSC), die nog steeds de meerderheid van het aantal Republikeinse zetels in het Huis van Afgevaardigden inneemt. De RSC is vooral populair bij het oude Republikeinse publiek. De radicalere fractie van DeSantis zette thema’s op de agenda zoals het bouwen van een muur om migranten te weren, en het tegengaan van LHBTIQIA+-rechten. Zijn missie was duidelijk: de gematigde meerderheid een zet naar rechts geven. “In 2012 zag je al dat die verandering was ingezet,” vertelt Mens. “De keurige, klassiek Republikeinse presidentskandidaat Mitt Romney sprak toen al, onder druk van de rechterflank, over het deporteren van vluchtelingen.”

De oprichting van de Freedom Caucus was niet louter ideologisch, de fractie stelde ook veel concrete, maatschappelijke thema’s aan de orde. Volgens Mens is dit geen nieuw verschijnsel; culturele vraagstukken staan steeds vaker centraal in de politiek. “Tegenwoordig wordt niemand meer wakker en denkt: ik voel me heel conservatief of juist progressief. Mensen in de Verenigde Staten vragen zich af: wie is de Amerikaan? Kiezers willen pragmatische oplossingen en normen en waarden. Het liefst verpakt in een goed verhaal.”

Deze verschuiving van ideologie naar cultuur raakt aan identiteitsvraagstukken. Een voorbeeld hiervan is the war on Christmas, een thema waar de DeSantis naam mee maakte. “De discussie gaat over ‘kerstmis’ vervangen door ‘feestdag’, want dat is inclusiever. Dat gaf DeSantis de kans om te zeggen: ‘Ze pakken kerstmis van ons af,’” vertelt Mens. Of the war on Christmas uit pure overtuiging kwam, betwijfelt hij. “DeSantis was bezig zijn politieke carrière op te bouwen, recht voor de camera’s van FOX News.” Hij nuanceert: “Het is natuurlijk politicus-eigen om jezelf in de media te profileren, dat gebeurt aan alle kanten van het politieke spectrum.”

Zijn missie was duidelijk: de gematigde meerderheid een zet naar rechts geven.

Gouverneur van Florida
Ron DeSantis bleef toch nog een ‘backbencher’, ook al was in 2016 al duidelijk dat de Republikeinse Partij definitief de Trump partij werd. Zijn gouverneurs kandidaatschap voor de staat Florida verliep moeizaam, totdat hij een endorsement kreeg van de toenmalige president Donald Trump. In de aanloop naar de verkiezingen liet databureau Morning Consult zien dat Trump de meeste populariteit genoot in Florida in vergelijking tot andere swing states, staten die niet eenduidig stemmen. DeSantis en Trump vormden een belangrijke politieke alliantie die leidde tot een overwinning voor DeSantis, maar wel met een kleine marge.

Bij zijn herverkiezing harkte DeSantis bijna tweederde van de stemmen binnen. Opvallend, want de Trump-kandidaten leden verlies. Volgens menig analyse was dit te zien als een afwijzing van de steeds hardere en extremere standpunten binnen de Republikeinse Partij. DeSantis matigde zijn standpunten en distantieerde zich van Trump. Volgens Mens was dit ook ‘in anticipatie op zijn kiezers’. De samenstelling van het electoraat in Florida veranderde in twee jaar tijd drastisch. In 2020 was 35 procent Democraat, 36 procent Republikein en 29 procent onafhankelijk. Twee jaar later was nog slechts 23 procent Democraat en werd het aantal onafhankelijke kiezers naar 40 procent verhoogd.

Don’t Say Gaywet
Standpunten die extreem lijken, zoals de Don’t Say Gaywet, doen het goed binnen de conservatievere kern van zowel de Republikeinse als de Democratische Partij. Mens: “Onder conservatieve stemmers die op de Democraten willen of kunnen stemmen, bestaat er ook afkeer tegen het wokisme. Daar speelt DeSantis heel slim op in. Ze willen ‘gewoon’ hun kinderen naar school laten gaan zonder met gender en seksualiteit bezig te zijn.”

Een thema waarin DeSantis juist gematigd bleef, was abortus. In tegenstelling tot veel andere Trump- kandidaten, pleitte hij niet voor het compleet verbieden van abortus, maar bleef hij de grens van 15 weken aanhouden. Hiermee appelleerde hij zowel aan de zwevende kiezer als aan de anti-woke Democraten. Een onderzoek door het Pew Research Center laat zien dat 61 procent van de Amerikanen voor een vorm van abortus is, en 37 procent anti-abortus. Volgens Mens is DeSantis’ standpunt over abortus ook niet opvallend. “Politici willen graag verkiezingen winnen, en gaan niet de politiek in omdat ze hartstochtelijk anti-abortus zijn,” stelt hij. “Conservatieve politici schipperen tussen hoe ze de goed gefinancierde anti-abortus lobby gedeisd houden en tegelijkertijd gematigde kiezers in het midden blijven aanspreken.”

“DeSantis was bezig zijn politieke carrière op te bouwen, recht voor de camera’s van FOX News.”

Eventueel presidentschap
Als het succes van DeSantis in Florida zich naar een presidentschap vertaalt, kunnen we volgens Mens verwachten dat DeSantis die ‘cultuuroorlog’ nog meer gaat omarmen. “De inschatting van DeSantis is waarschijnlijk dat hij een drijvende kracht kan zijn als het gaat over cultuur en identiteit, die tegelijkertijd de middengroep kan aanspreken. Maar DeSantis zal, mocht hij een gooi doen naar het presidentschap, in de voorverkiezing vooral de extremere groepen gaan aanspreken. Hij zal waarschijnlijk niet gaan opschuiven naar het midden,” denkt Mens. “Met uitzondering van het abortusvraagstuk, zal hij juist op de anti-woke thema’s gaan zitten, omdat zijn herverkiezing voor gouverneur hem leerde dat dat ook democraten aansprak. In de traditionele verkiezingen zal hij, wanneer hij tegenover een democraat komt te staan, zijn toon matigen.”

Op de vraag of Ron DeSantis een opportunist of ideoloog is, geeft Mens stellig antwoord: “Hij is een trumpist. De kern van deze stroming is dat je niet hoeft te blijven hangen in ideologische scheidslijnen tussen links en rechts. Het afschudden van de ideologische veren maakt de weg vrij voor een moderner verhaal, eentje gebaseerd op cultuur. Heel ideologisch is de Republikeinse Partij op dit moment dus niet. Of dat DeSantis een opportunist maakt, laat ik in het midden.”

Eindhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png door Valerie Vocking


STEUN NIEUW JOURNALISTIEK TALENT

Red Pers werd vijf jaar geleden opgezet door vier jonge en ambitieuze studenten en is inmiddels uitgegroeid tot een landelijk opleidingsplatform. Het is dé springplank naar een journalistieke carrière.

Wil je ons helpen het medialandschap te vernieuwen door jonge journalisten een stem te geven? Doneer dan nu een flinke kan koffie (€ 5,-), één maandje Zoomen (€ 15,-) of een ander bedrag. Bedankt


Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.