“De euro, de euro, een fluitje van een cent,” zong Kinderen voor Kinderen in 2001. Maar een fluitje van een cent, dat is Europa allang niet meer. Wie zijn die Europarlementsleden? Wat doen ze de hele dag? Hebben ze lunchpauze? En staan er dan tapas of schnitzels op het menu? Redacteur Marthe van Bronkhorst vroeg het Sara Murawski, adviseur voor Europarlementariër Anne-Marie Mineur (SP).
Is Europarlementariër zijn een fulltime baan? Of kun je er nog wat bij doen?
Sara Murawski: “Een fulltime baan! Zeker het lezen is veel werk, je kunt niet ongeïnformeerd mee stemmen. Nou goed, we hadden één keer een Roemeense parlementariër die op alle voorstellen gewoon blind ‘ja’ stemde. Maar daar zijn ze wel achter gekomen. Je werkt 60 à 80 uur in de week.”
Wat kan het Europees Parlement allemaal doen? Vertel eens over de Europese instellingen.
“Wat rechtspraak en uitvoer betreft: er is een Europees gerechtshof, Europese politie en zelfs een voorstel voor Europese brandweer. De Europese Commissie, die niet wordt gekozen, heeft als enige Initiatiefrecht, zij kunnen dus wetten maken en voorstellen indienen. Het Europees Parlement en de ministerraad kunnen wetten alleen aanpassen en goedkeuren.”
Maar wat doet een Europarlementariër de hele dag?
“Naast stukken lezen: afspreken met allerlei belangenbehartigers, bijvoorbeeld van maatschappelijke organisaties of bedrijven, actievoeren en veel vergaderen. Er is een plenaire vergadering met alle 751 Europarlementsleden in één grote zaal. In die “plenaire” – 12 keer per jaar in Straatsburg – stemmen de parlementariërs over alle voorgestelde wetten. Daarnaast ben je als Europarlementariër lid van een vakcommissie, dat zijn een stuk of 20 portefeuilles zoals handel, markt, defensie, economie. Voor een groot nieuw thema kan een extra vakcommissie worden opgericht, zoals belastingontduiking- en ontwijking. Die commissies vergaderen één keer per maand, soms vaker, en daar worden de wetsconcepten, nog voordat ze naar de plenaire vergadering gaan, besproken (denk ook aan handelsverdragen als TTIP, CETA).”
Stemmen in de EU lijkt een beetje op pinnen
En wat doen jullie naast vergaderen?
“Een groot deel van de tijd gaat naar (af)spreken met NGO’s, activisten en bedrijven. Het voelt soms alsof je audiëntie houdt. Je spreekt ontzettend veel ondernemers die allemaal hun belang vertegenwoordigd willen hebben in de EU. En tenslotte: actievoeren! Je móet zichtbaar maken wat EU-beleid doet. Als er EU-beleid is wat slecht uitpakt, zoals toen Brussel voorstelde om in plaats van regionale busbedrijven alleen een Flixbus te laten rijden van Groningen naar Maastricht, gingen wij de straat op!”
Waar vergaderen de Parlementariërs eigenlijk? Ergens in het midden (Oostenrijk), op een neutraal punt (Zwitserland) of in Brussel?
“In Straatsburg! Daar zijn de grote plenaire vergaderingen. Een prachtige zaal trouwens. Heel soms zijn ze in Brussel (een kleinere zaal, dus dat wordt nog wel eens benauwd met 751 parlementariërs). En ja, dat is enorm geldverslindend.”
Geen Skype, geen tablets?
“Nee. Alle 751 Europarlementariërs én hun adviseurs (zoals ik) worden samengebracht, met het vliegtuig of de trein. Vrachtwagens vol papier gaan elke keer de weg over om de stukken erheen te brengen. Daarna gaan al die vrachtwagens met stukken weer terug naar Brussel! Het is wel voorgesteld om Straatsburg af te schaffen, maar Frankrijk wil dat niet. Een andere plek dan Brussel is voor zover ik weet niet geopperd.”
Welke taal spreken ze?
“Ieder zijn eigen taal. Vooral bij de grote vergaderingen zijn tolken van vrijwel alle talen aanwezig. Dus ieder zit met een koptelefoon op en er wordt razendsnel getolkt. Anne-Marie Mineur kan gewoon in het Nederlands een speech houden, en Tajani kan in het Italiaans antwoorden. Alle stukken worden ook naar alle talen vertaald. Dat duurt soms best lang.”
Soms zie je de flessen champagne er doorheen gejaagd worden
Hoe stemmen jullie? Wie telt de 751 opgestoken vingers?
“Stemmen in de EU lijkt een beetje op pinnen. Je stemt met een stemkaart, dat is een fysieke, persoonsgebonden pas die je in een bakje steekt. Geen koppen tellen, dus.”
Houden ze in het Europarlement debatten net zoals in de Tweede Kamer, met alle fractievoorzitters die dan hun zegje doen in de microfoon?
“Je kunt op zo’n grote vergadering als parlementslid spreektijd aanvragen. Je zegt dan iets, maar er wordt amper op elkaar gereageerd. Er is in de EU niet echt een “debatcultuur” waar je een ander kunt interrumperen en die dan weer daarop kan reageren.”
Hoe lang duurt een EU-debat? En is het saai?
“Niet zo lang als je denkt. De spreektijd per lid gaat om een paar minuutjes. En ja, dat kan behoorlijk saai zijn voor een buitenstaander. Zo’n EU-vergadering levert door het gebrek aan debat meestal geen “soundbites” op die je de volgende dag in alle nieuwsprogramma’s terughoort.”
Denk je dat dat bijdraagt aan het ontoegankelijke imago van de EU?
“Ja, ik denk het wel. Interne kritiek is lastig. Als je eenmaal EU-commissaris bent, zit je zowat gebakken. Je hebt in het EU-parlement geen motie van wantrouwen. Dus als de EU-commissarissen [dit is een aparte groep, buiten het Europees parlement, die wetten opstelt, red.] falen, kun je ze niet naar huis sturen. EU-parlementariërs zelf kunnen ook niet zomaar naar huis gestuurd worden: als er een schandaal is, stappen ze vaak zelf op [maar niet altijd, zie de in opspraak geraakte parlementariër In ’t Veld, red.].”
Kun je EU-debatten of vergaderingen bijwonen?
“Ja. Bij de plenaire vergaderingen is een publieke tribune. Daar zitten bijvoorbeeld schoolklassen en journalisten.”
Is er een nieuwszender die de debatten uitzendt, zoals Politiek 24?
“Ja, op de website van het parlement kun je alle commissievergaderingen en plenaire vergaderingen volgen met een livestream.”
Zijn er ook dingen geheim?
“Europese Ministerraadvergaderingen zijn besloten, die worden ook niet gelivestreamd en de stukken worden vaak niet openbaar gemaakt. De reden is waarschijnlijk dat dingen efficiënter en vrijelijk besproken kunnen worden. De SP is het daar overigens niet mee eens, wij vinden dat dit óók openbaar moet.”
Hebben EU-parlementariërs ook nog wel eens (lunch)pauze?
“Jazeker! Gelukkig eten we niet alleen maar achter ons bureau ook al gebeurt dat wel veel. Je zit altijd naast dezelfde mensen: SP’ers zitten vaak naast de andere leden van de fractie, dus Die Linke, en dus niet met andere landgenoten. Er is een grote kantine waar ik een praatje of een ommetje kan maken.”
En welke cuisine wordt er geserveerd in de kantine?
“Het zijn geen gratis buffetten. In principe ben je verantwoordelijk voor je eigen eten. Speciale events zijn vaak wel inclusief lunch, dus ja, dat wordt wel betaald uit EU- en dus belastinggeld. Dat gaat best ver, vinden wij. Soms zie je de flessen champagne er doorheen gejaagd worden. In de kantine serveren ze van alles: een “dish of the day”, een vega-optie, salades, een hamburger…”
Een hamburger? Wat on-Europees.
Murawski haast zich te zeggen: “Maar er is ook een vegaburger hoor! En je kunt ook pizza scoren.”
Europese studies op je cv is geen vereiste
De quiz: is dit door de EU gereguleerd of een nationale zaak?
A) Een internationale spoorweg moet (her)aangelegd. Bij wie moet je aankloppen om hem te repareren? De EU of de staat waar het spoor ligt? “Er zijn allerlei spoorregels maar het vervoer ligt vooral bij de vrije markt. Maar zoals je ziet kan de EU soms zelfs invloed hebben op regionaal vervoer, zoals de Groningen-Maastrichtverbinding.”
B) Als ik een visbedrijfje opzet met een bootje op de Noordzee, en een visvergunning wil, krijg ik die dan van de a) EU of b) het land waar ik vandaan kom of c) het land in wiens zee ik vis (GB of Denemarken)? “Visserij is een goed voorbeeld van iets wat volledig Europees geregeld is. Denk aan het verbod op pulsvissen. Daarnaast zou je je moeten houden aan de Nederlandse visserijwetten.”
C) Een Europees gebied of een aspirant EU-lidstaat (bijvoorbeeld Noord-Macedonië) verklaart zichzelf onafhankelijk. Is de EU eensgezind over het erkennen van zo’n land, of beslist elke staat dat zelf? “Dat beslissen de landen, niet de EU. Dit is een lastig punt. Binnen de EU is er twist over bijvoorbeeld Catalonië en Kosovo. Vaak moeten eerst grote landen het voortouw nemen in erkenning, en volgen dan de andere.”
Stel, ik wil Europarlementatriër worden. Welke stappen om te solliciteren neem ik?
“Eerst zou ik maar eens lid worden van een politieke partij. Dan moet je je kandideren voor de nationale lijst voor de EU-verkiezingen. Bij de SP was er een open inschrijving, dus je schreef een motivatie en cv, gevolgd door een gesprek bij de Kandidatencommissie. Die bestaat uit ervaren politici, maar niet per se uit oud-Europarlementariërs. Die delen je in op een bepaalde positie. Het helpt als je wat kennis van Europa hebt, zin hebt om je ergens in vast te bijten en een manusje-van-alles bent. Europese studies op je cv is geen vereiste.”
Wanneer mag je eigenlijk met pensioen? Welke pensioenleeftijd geldt?
“Pfoe, dat heb ik nog niet eens uitgezocht. Moet ik nog checken!”
Op 23 mei 2019 zijn de Europese verkiezingen. Maar jongeren stemmen niet.
Lees ook waarom we middels deze Europa-serie meedoen aan de campagne van #ProveThemWrong.
