Vervroegde verkiezingen in Israël: chaos, versplintering en corruptie

1 februari 2019, 12:50

Auteur: Madelief van Dongen

Vervroegde verkiezingen in Israël: chaos, versplintering en corruptie

1 februari 2019, 12:50

Auteur: Madelief van Dongen

Op 9 april gaat Israël, bijna acht maanden eerder dan gepland, naar de stembus. De verkiezingscampagnes zijn in volle gang en worden gekenmerkt door versplintering en chaos. Redacteur Madelief van Dongen zet de ontwikkelingen op een rij en sprak met jonge Israëli’s – wat vinden zij belangrijk voor de toekomst van hun land?

Waarom zijn de verkiezingen vervroegd?

Dat de Knesset – het Israëlische parlement – in 2019 verkiezingen zou houden stond vast, maar dat de electies al in april zouden plaatsvinden kwam als een verrassing. De directe aanleiding voor de vervroeging was de controversiële dienstplichtwet die ultraorthodoxe joden verplicht te dienen in het leger. In Israël heeft iedereen twee of drie jaar dienstplicht, maar tot nu toe werden religieuze studenten daarvan vrijgesteld. De ultraorthodoxe partijen in de coalitie willen dat graag zo houden, want zo kan de jeugd zich volledig toeleggen op het geloof. Andere partijen willen juist van de vrijstelling af. Vlak voor kerstmis viel de regering van premier Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu over deze kwestie en kondigde het kabinet de vervroegde verkiezingen aan.

Maar er zitten meer haken en ogen aan deze electies. Netanyahu wordt namelijk verdacht van maar liefst drie corruptiezaken, waarvan de belangrijkste beschuldiging het omkopen van een nieuwssite betreft. Het openbaar ministerie raadde de procureur-generaal Avichai Mandelblit eind december aan om Netanyahu te vervolgen, maar dat is tot nu toe niet gebeurd. Als Mandelblit nu besluit tot vervolging, kan hij worden beschuldigd van het beïnvloeden van de verkiezingen.

Het probleem met de Israëlische politiek is dat het alleen nog maar over de personen gaat, en niet over hun doelen en wat ze willen

Een vijfde termijn voor Bibi

Mocht Netanyahu herkozen én vervolgd worden, kan dat het einde van zijn politieke carrière betekenen. Maar hij zou ook kunnen terugvallen op de wil van zijn stemmers. Amit Segal, de politieke analist van het Israëlische News Channel, stelt dat Bibi’s argument zou zijn dat “meer dan een miljoen stemmers precies wisten waar hij van verdacht werd en hem toch verkozen als premier.” Het Hooggerechtshof zou in dat geval geconfronteerd worden met de ontkenning van de wil van de kiezers. Met de vervroegde electies probeert Bibi zijn premierschap dus mogelijk veilig te stellen voordat hij officieel wordt aangeklaagd.

Dat lijkt te lukken. Het rechtse Likoed, de partij van Netanyahu, staat met dertig zetels vooralsnog ver bovenaan in de peilingen. Het corruptieschandaal van Bibi lijkt de stemmers dus (nog) niet te beïnvloeden. Welke andere partijen straks een plekje in de Knesset krijgen is iets onzekerder. De afgelopen maand wemelde het van de afsplitsingen in de Israëlische politiek. Aan de rechterzijde van het spectrum werden verschillende nieuwe partijen opgericht. De grootste kansmaker onder de nieuwkomers is oud-legerleider Benny Gantz, die de Gaza-oorlog van 2014 leidde. Direct na de aankondiging van zijn nieuwe partij, klom hij omhoog in de peilingen. Gantz’ partijslogan is “Israël voor alles”.

Als Netanyahu de verkiezingen wint, begint hij aan zijn vijfde termijn en wordt hij de langstzittende Israëlische minister-president tot nu toe

“Het is tijd voor verandering,” vindt Aron Cohen (20), een infanteriesoldaat in het Israëlische leger. “Het probleem met de Israëlische politiek is dat het alleen nog maar over de personen gaat, en niet over hun doelen en wat ze willen. Bibi houdt ervan om dingen te laten zoals ze zijn, maar zo komen we niet vooruit.”

Cohen heeft veiligheid hoog in het vaandel staan. Veel rechtse Israëli’s vinden de veiligheidsaanpak in hun land te soft. Een paar maanden geleden trad de minister van defensie af vanwege Netanyahu’s zwakke reactie op het geweld in Gaza.

Als Netanyahu de verkiezingen wint, begint hij aan zijn vijfde termijn en wordt hij de langstzittende Israëlische minister-president tot nu toe. Om die reden probeert hij nu uit alle macht zijn bijnaam Mr. Security eer aan te doen, door bijvoorbeeld militaire acties uit te voeren tegen Iran in Syrië en Libanon. Gantz, de oude legerleider, wordt gezien als de eerste serieuze dreiging van Bibi’s Mr. Security imago. Een campagnefilmpje dat zijn partij deze maand uitbracht, toont een gebombardeerde wijk in Gaza na de oorlog die Gantz in 2014 leidde tegen Hamas.

Het Israëlische politiekorps op de straten van Jeruzalem.

Links in Israël

In de linkervleugel van de regering is het onrustig. Likoed’s grootste oppositiepartij, de Arbeidspartij, kan volgens de voorspellingen maar op zo’n acht zetels rekenen. Dat komt voornamelijk omdat de lijsttrekker van de Zionistische Unie (de gezamenlijke lijst van de Arbeidspartij en het liberale Hatnuah) recent opstapte. Na de splitsing van de Zionistische Unie, daalde de Arbeidspartij fors in de peilingen. Jan van der Putten, Israël commentator bij De Groene Amsterdammer, stelt dat er amper linkse partijen over zijn. De linkse Arbeidspartij is volgens van der Putten “een variant van Netanyahu’s Likoed geworden.”

Tal Zabar, 28 jaar en student industrial design, herkent de onrust op links. Hij heeft geen idee op wie hij in april gaat stemmen. “Ik stemde altijd Avoda (de Arbeidspartij),” vertelt hij, “maar er is op dit moment geen één partij die mijn mening goed vertegenwoordigt.” Een paar aspecten zijn voor Zabar extra belangrijk. “Ik ben een seculiere jood,” zegt hij. “Op Sjabbat [de wekelijke rustdag in het jodendom, red.] rijden er geen treinen of bussen. Dat irriteert me mateloos en dat zie ik graag anders.” Daarnaast wil hij ook extra aandacht voor de LGTBQ-gemeenschap. “Tel Aviv is de zogenaamde gay capital. Maar daar houdt het op. Hier in Jeruzalem kan er nog veel verbeteren.” 

Mijn grootste belang is het hebben van Arabische vertegenwoordigers

Hoe zit het met de Palestijnen?

Palestijnse inwoners van de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, en de Gazastrip kunnen niet stemmen in de nationale verkiezingen. Palestijnse inwoners van Israël met een Israëlisch paspoort daarentegen wel. Zij worden gepresenteerd door de Gezamenlijke Lijst: het resultaat van vier Arabisch-Israëlische partijen die samenvoegden nadat de kiesdrempel werd verhoogd.

Dana Bouad (25) is een Arabische Israëli uit Noord-Israël. Zij stemt in april op de Gezamenlijke Lijst. “Ik vind het belangrijk dat er Arabische vertegenwoordigers zijn in de Knesset,” zegt ze. Sommige Palestijnen boycotten de verkiezingen, omdat zij vinden dat stemmen de normalisatie van de Israëlische bezetting in de hand werkt. “Mijn grootste belang is het hebben van Arabische vertegenwoordigers,” aldus Bouad. “Onze stem moet worden gehoord. Daarom boycot ik niet.” Bouad is niet de enige; steeds meer Arabische Israëli’s willen vertegenwoordigd worden in de regering.

Op het moment, zo’n twee maanden voor de verkiezingsdag, staat weinig vast. Partijen lanceren nieuwe verkiezingsprogramma’s en de voorspellingen schieten alle kanten op. Maar dat het een spannende en cruciale race wordt, is in ieder geval zeker.

 

lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.