De allerlaatste resultaten van de midterm elections druppelen nog binnen, maar het grote beeld is duidelijk. One-party rule is voorbij in Washington. De Democraten wonnen het Huis naar verwachting, maar de Senaat blijft in Republikeinse handen. Wat betekenen deze uitslagen voor Trump’s positie, en wat het zegt over de 2020 verkiezingen?

Recap van de verkiezingsuitslagen

De midterms 2018 waren op veel aspecten exceptioneel; met een opkomstpercentage van 49% was het de hoogste midterm voting turnout sinds 1916. Volgens de laatste telling van de New York Times hebben de Democraten 38 zetels gewonnen in het Huis van Afgevaardigden. Van de 435 zetels in het Huis zijn er nu 233 in handen van de Democraten, en 200 voor de Republikeinen, met nog twee zetels te verdelen in verband met (her)tellingen. De Democraten zitten dus ver boven de grens van 218 zetels, nodig voor een meerderheid.

In de Senaat zijn de kaarten omgekeerd: de Republikeinse meerderheid groeide naar 52 van de 100 zetels – met nog één zetel te verdelen. De Republikeinen wonnen vier zetels: Florida, Indiana, Missouri en North Dakota. De Democraten wonnen er twee: Arizona en Nevada. Een nettowinst van twee zetels voor de Republikeinen, een grote overwinning, waardoor Trump de avond als een ‘tremendous success’ labelde.

Het Republikeinse succes is voornamelijk te danken aan de electoral map. De staten waar senaatszetels beschikbaar waren zijn kiesdistricten waar traditioneel Republikeins gestemd wordt. De Republikeinse meerderheid in de Senaat houdt in dat ze mogen doorgaan met het benoemen van rechters, een van Trump’s belangrijkste troefkaarten tijdens zijn presidentschap.

De Democraten vieren het einde van one-party rule. De Republikeinen zullen niet langer volledige controle hebben over de drie zuilen van de Amerikaanse overheid; de President, het Congres en het Hooggerechtshof. Zolang de Democraten het Huis hebben, heeft de Republikeinse overheid te maken met een invloedrijke opponent en zullen Trump’s regeringsplannen niet meer door het Congres gesleept worden zonder tegenwerking. Tenminste, voor de komende twee jaar, tot de presidentiële verkiezingen in 2020.

Rainbow wave

“It may not be a blue [democratic, red.] wave, it’s a rainbow wave,” zei CNN analyst Van Jones over de grotere diversiteit aan kleuren, etniciteiten en religies onder nieuwe politici die de zetels in het Congres zullen vullen. Maar liefst 116 vrouwen hebben een zetel in het Congres veroverd, waarvan 42 vrouwen van kleur, en in sommige staten is de opkomst onder jongeren ten opzichte van 2016 verdubbeld.

Dit brengt vele firsts met zich mee binnen het Amerikaanse politieke landschap: voor het eerst zitten er twee moslima’s als Democratische afgevaardigden in het Huis, voor het eerst zitten er twee latina’s als afgevaardigden van Texas en er is voor het eerst een openlijke homoseksuele gouverneur. Er is een recordaantal LGBTQ-kandidaten verkozen én Alexandria Ocasio-Cortez (29) is het jongste lid van Congres ooit.

Het begin van Trump-onderzoeken 

Het zal de Democraten niet lukken er opeens nieuwe wetgeving doorheen krijgen, zeker niet met een Republikeinse Senaat. De grootste winst voor de Democraten is echter hun nieuw verworven macht om onderzoeken naar de president te starten, een middel dat enkel kan worden ingezet door de meerderheid van het Huis. De verwachting is dat als de Democraten officieel de controle krijgen over het Huis in januari, er een stormvloed aan dagvaardingen en onderzoeken van start gaat, waardoor ambtenaren van de Trump regering onder ede moeten getuigen over gevoelige onderwerpen.

Enkele onderwerpen die als eerste op tafel kunnen komen, zijn: Trump’s belastingaangifte en mogelijke belangenverstrengeling met betrekking tot zijn eigen bedrijf, Trump’s vermeende corruptie door het mogelijk aannemen van geld van buitenlandse leiders en Trump’s vermeende banden met Rusland en het ondermijnen van het FBI onderzoek daarnaar.

Ook al hebben de voorgenoemde beschuldigingen een sterk impeachment-luchtje, is het einde van Trump nog niet in zicht. Democraten hebben nu de macht om een impeachment-procedure te starten, maar hebben daarbij wel een twee derde meerderheid in de Senaat nodig om deze door te voeren, wat met de huidige machtsverdeling in de Senaat nooit zal gebeuren. Tenzij Robert Mueller met een smoking gun komt en Trump succesvol van hoogverraad beschuldigt zal Trump aanblijven in het Witte Huis.

Voorspelling voor 2020

Trump heeft al aangekondigd dat hij zich kandidaat zal stellen voor de verkiezingen in 2020, dus het boegbeeld voor de Republikeinen is duidelijk, maar wie wordt de kandidaat voor de Democraten? De partij lijkt zelf hierover verdeeld te zijn; aan de ene kant heb je Bernie Sanders met progressieve politieke volgelingen als Alexandria Ocasio-Cortez, Andrew Gillum en Stacey Abrams. Aan de andere kant heb je de Democratische partijtop, met Chuck Schumer en Nancy Pelosi, die steeds de samenwerking en common grounds met de Republikeinen opzoeken. De partij zal iemand moeten vinden die zowel de nieuwe activisten en progressievelingen aan zich weet te binden, als de middle ground.

een verschuiving in het politieke landschap dat resulteerde in het meest diverse congres ooit

Het is een ongeschreven regel onder de Democraten om onbekende politieke talenten naar voren te schuiven tijdens de midterms. De belangrijkste nieuwkomer deze verkiezingen was de Democraat Beto O’Rourke in Texas, die het moedig opnam tegen Republikein Ted Cruz in Amerika’s meest conservatieve staat. Ook al verloor O’Rourke met een klein verschil (3%), zijn succesvolle campagne in een van origine Republikeinse staat, laat de nieuwe potentie van de Democraten zien.

Arizona is een ander Democratisch succesverhaal, op een compleet andere manier. Kyrsten Sinema heeft voor het eerst sinds de jaren 80 een Democratische senaatszetel veroverd voor Arizona. Ze vermeed typisch progressieve onderwerpen en heeft in het verleden meerdere Republikeinse initiatieven gesteund, waarmee ze de zogeheten centrists voor zich won. De situatie in Texas en Arizona symboliseren twee strategische routes die de Democraten kunnen nemen in de aanloop naar de komende presidentsverkiezingen in 2020. Gaan ze voor de O’Rourke-route met een volledige progressieve campagne, vol in de aanval op Trump, of wordt het de Sinema-weg met een bereidheid om over party lines heen te stappen? Gaan ze voor een progressief electoraat of de centrists? Het is taak voor de Democraten om harde antwoorden hiervoor te vinden in de komende twee jaar, zodat de richting van de Democratische partij duidelijk wordt voor kiezers.

De resultaten van deze midterm elections waren op veel vlakken ongeëvenaard. Het meest opmerkelijk was niet de traditionele strijd tussen Democraten en Republikeinen, maar een verschuiving in het politieke landschap van zowel stemmers als kandidaten dat resulteerde in het meest diverse congres ooit. Het grote effect van deze midterm verkiezingen zal niet duidelijk worden in de komende weken, of maanden maar zal in de aankomende twee jaar, en daarna nog, echoën in het politieke landschap van de Verenigde Staten.

Lees hier het vorige artikel terug in deze serie over de Midterm Elections, voorafgaand aan de verkiezingen.