Van buiten zou het zomaar elke metrocoupé kunnen zijn die op deze drukke zaterdagmiddag mensen van A naar B vervoert. Maar in de Amsterdamse metrolijn 50 gebeurde op 15 november iets speciaals: hoofden draaiden naar elkaar toe, mensen sloegen boeken open en speelden lachend spellen op de grond.
Ontspannen hangend aan een metropaal verwelkomt organisator Valentijn Klok iedereen met een brede lach in de offline oase. In 2022 richtte hij samen met Jordy van Bennekom en Ilya Kneppelhout The Offline Club op met de missie om de wereld, al is het maar voor even, van haar schermen los te weken. Vandaag nemen ze voor het eerst met een hele groep de metro over. Waarom juist hier? Klok richt zijn blik op de rij stoelen langs het raam. “Normaal gesproken is het ov dé plek waar mensen aan het moment willen ontsnappen door zich te verstoppen achter hun schermen.”
Rust en verbinding
De heenreis met de metro werd in stilte doorgebracht: eindelijk konden de inzittenden de dingen doen waar ze door de afleiding van hun scherm nooit aan toe komen, zoals lezen of bouwen met lego. Nu de terugreis is aangebroken, staat alles in het teken van verbinding en klinkt geroezemoes alom. Klok legt uit dat juist die tweedeling de filosofie van The Offline Club typeert: “We willen mensen weer in verbinding brengen met zichzelf en met anderen, omdat al die apparaten in ons leven de balans verstoren.”
Achter Klok bruist de coupé in het verbindingsuurtje. De ietwat zenuwachtige inzittenden – nog niet lang geleden totale vreemden voor elkaar – staan nu lachend te praten. Else (29), Esmee (30) en Yvonne (44) vertellen glunderend over het stille uur waarin een groepje samen op de grond een spel speelde. “Sommige medereizigers waren zo in hun scherm gezogen dat ze niets opmerkten. Maar een oudere dame vroeg zich, verrast door het tafereel, af of het ‘nationale lees-een-boek-in-de-metro-dag’ was.” Het lijkt het bewijs dat ze deze zaterdagmiddag iets bijzonders aan het doen zijn.
Strijd tegen schermtijd
Die tweedeling tussen rust en verbinding zie je ook terug in de redenen waarom mensen juist in deze coupé zijn beland. Een groepje Engels sprekende metroreizigers blijft op het eindstation nog even in de offline bubbel hangen. Als een van hen, Som (30), uitlegt dat hij naar The Offline Club komt om mensen te ontmoeten, knikken de mensen om hem heen direct instemmend. Hij is hier om herinneringen te maken: “Stel je voor dat de dagelijkse reis naar je werk altijd zo zou zijn, dan mag het van mij best langer duren.”
‘Ik ben hier juist gekomen om even niets van mezelf te hoeven’
Het stille uur gebruikte Som om te doen waar hij thuis niet aan toekomt: lezen en journallen. Ook die uitspraak krijgt veel bijval in het groepje, maar reisgenoot Aakriti (30) kijkt bedenkelijk: “Ik ben hier juist gekomen om even niets van mezelf te hoeven.” Dat verlangen om aan de gehaaste samenleving te ontsnappen, herkent ook Yvonne, die al eerder een evenement van The Offline Club bezocht. “Na een drukke week kom ik hier om te verbinden met mezelf en met anderen,” zegt ze. “Om weer even van mens tot mens in contact te staan.”
Voor veel bezoekers is deze middag niet de eerste poging om hun schermtijd te verlagen. Esmee gniffelt van de vraag of ze buiten dit evenement ook probeert haar schermtijd te verminderen. “Met de nadruk op proberen,” zegt ze. Sharon (29) herkent dit: “De schermtijdblockers die ik ooit heb geïnstalleerd, klik ik nu weg met de gedachte: dat bepaal ik zelf wel. Maar zo kom ik er niet.”
De metrorit is voor Sharon onderdeel van de bewustwording dat offline gaan óók tot leuke dingen kan leiden. Anderen hebben al rigoureuze stappen gezet. Metrorijder Vera (39) verwijderde haar sociale media: “De verslaving, het vergelijken en de constante ruis wogen niet meer op tegen de zogenaamde verbinding.”
‘Ze zijn blij als je hun telefoon ‘afpakt’, zodat ze niet meer hun tijd wegscrollen’
Het beeld dat de deelnemers schetsen, sluit aan bij het recente onderzoek dat het Netwerk Mediawijsheid deed in het kader van de Week van de Mediawijsheid. Jongvolwassenen – de groep waar volgens Klok ook de gemiddelde Offline Club-bezoeker (25–35 jaar) onder valt – zijn vaker ontevreden over hun schermgebruik dan ouderen. Ze voelen minder controle en ervaren meer druk om altijd bereikbaar te zijn. Veel deelnemers geven toe dat ze een probleem hebben, vertelt Klok: “Ze zijn blij als je hun telefoon ‘afpakt’, zodat ze niet meer hun tijd wegscrollen.”
Eindbestemming
De meeste bezoekers kenden The Offline Club via sociale media, waar ze viraal zijn gegaan. Ook de reel over dit evenement in de metro is inmiddels door 3,5 miljoen mensen bekeken. “De ironie druipt er natuurlijk vanaf,” geeft Klok grijnzend toe. “Op de eerste bijeenkomst waren twintig mensen fysiek aanwezig. Toch keken honderdduizend mensen later online mee.” De inmiddels half miljoen volgers bevestigen voor hem vooral de enorme behoefte aan offline-omgevingen. Daar willen oprichters Klok, Van Bennekom en Kneppelhout in voorzien, met als droom om op grote schaal ruimte te creëren om je aan schermen te onttrekken: in cafés, op stations, in hotels, wereldwijd.
Aan het eind van de rit sluit Kneppelhout het evenement af met een kort praatje: “Jij kan de verandering zijn. Glimlach naar iemand die naast je in het ov zit, laat zien dat je openstaat voor een gesprek of gebruik de reis juist als moment voor jezelf.” Met die boodschap zoeft de metrowagon vol potentiële verbindingen/vriendschappen naar de volgende halte.
Eindredactie door Maria van Riel
