Robert Habeck, de Duitse minister van Klimaat en Economie, bracht volgens Duitse media een ‘revolutie in de politieke communicatie tot stand’. Wat hij daarvoor doet? Hij laat zijn stoppelbaard groeien, maakt Instagramvideo’s en lacht charmant in de camera – voldoende om een flinke schare fans om hem heen te doen verzamelen.

“Da isser, da isser!” Het is het voorjaar van 2022 en een groepje vrouwen van boven de zestig, met dik opgemaakte wimpers, dringen zich naar voren tegen de ijzeren hekken tijdens een bijeenkomst van Bündnis 90/Die Grünen in Münster. Een walm van oude-vrouwen-parfum hangt om hen heen. “Da isser, der Robert!”

Een man van boven de vijftig in spijkerbroek en trui, met een stoppelbaard en piekharen neemt plaats op een van de krukken voor het podium. Opgewonden steken de vrouwen hun mobieltjes in de lucht. Binnen het VIP-gedeelte dicht bij het podium vormt zich direct een rij van mensen die hun moment met de Duitse minister van Economie en Klimaat willen vereeuwigen. “Aauw guck, guck, wie süß!” Met grote ogen wijzen de vrouwen naar Habeck die door zijn knieën zakt om met een kind op de foto te gaan. Wie is deze man? En vooral: wat is er zo bijzonder aan hem?

“Habeck communiceert eigenlijk als een soort influencer“

In 2018 nam Habeck, samen met Annalena Baerbock, het partijvoorzitterschap van Bündnis 90/Die Grünen over. Sinds september 2021 leidt hij het ministerie van Economie en Klimaat, waarmee hij Duitsland op het pad van de verduurzaming wilde zetten: Duitsland moest van de fossiele energie af. Maar na de uitbraak van de oorlog in Oekraïne kreeg hij een andere taak. Hij moest de oliestaten in het Midden-Oosten af, op zoek naar nieuwe gas- en olieleveranciers om deze winter de Russische toevoer van gas naar Duitsland stop te kunnen zetten. Niet echt een gepaste rol voor een Grünen-minister, maar ondanks al het slechte nieuws wat hij dit jaar moest brengen, bleef hij de meest geliefde politicus van Duitsland, met een grote schare fans.

Influencer op reis

“Habeck communiceert eigenlijk als een soort influencer”, vertelt de Duitse journalist Gerhard Traufetter. Hij reisde voor Der Spiegel mee af naar Qatar voor de olieonderhandelingen. Tijdens deze omstreden reis in maart dit jaar, postten Habeck en zijn ministerie meerdere filmpjes op Youtube. “Hij legt uit, kijkt recht in de camera en spreekt zijn publiek direct aan. Het maakt hem menselijk en toegankelijk.” Traufetter vindt het vooral opvallend hoe snel Habeck zich deze manier van communiceren eigen maakte. Hij vindt immers geen voorbeeld in zijn collega-politici, die wagen zich niet aan deze directe communicatie. Zij gedragen zich volgens de klassieke afstandelijke stijlregels van Merkel. Voor Habeck vrij spel dus om de kiezer met charme voor zich te winnen.

En inderdaad, in de Qatar-filmpjes vertelt Habeck over zijn bedenkingen in de onderhandelingen met de oliesjeiks. ‘Ik was een beetje bang wat er zou gebeuren’, zegt hij over de mensenrechten waar hij het met de emir over wilde hebben, “als ik hem zo in your face zou aanspreken. Zou ik eruit worden gegooid? Maar nee, zo was het helemaal niet.” Wat volgt is een opvallend ruim inkijkje in de gang van zaken bij zulke onderhandelingen.  

Opeens zit je giechelend achter je computer als hij tussen zijn verhaal door charmant in de camera lacht. Maar, waarom eigenlijk?

Het is vreemd: hoe meer filmpjes je bekijkt, hoe meer ook jij nu Habecks piekharen en stoppelbaard gaat waarderen. Opeens zit je giechelend achter je computer als hij tussen zijn verhaal door charmant in de camera lacht. Maar, waarom eigenlijk? In Nederland staan we niet zo te kijken van een politicus die meer van zich laat zien dan alleen de beleidspersoon die hij of zij is – zie bijvoorbeeld Hugo de Jonge die in racetenue bij het Catshuis aan komt fietsen, of Jesse Klaver in een eikeltjespyjama. Maar in Duitsland… Een beetje toegankelijkheid is blijkbaar genoeg om van een minister die zich ‘gewoon zoals iedereen’ gedraagt een aantrekkelijke superster te maken. Het zit hem misschien vooral in de schaarste aan nonchalante charme in de Duitse politiek, die ervoor zorgt dat je stiekem toen toch ook met Habeck op de foto had gewild.

Extra boost

Toen Habeck samen met Baerbock nog partijleider was voor die Grünen, begon zijn imago als aantrekkelijk figuur in de politiek al te groeien. Dat hij werkelijk aantrekkelijk ís, wil niemand expliciet zeggen. Dat vinden Duitsers misschien te ongemakkelijk. Wel wordt Habeck online geseksualiseerd: op TikTok circuleert de suggestieve hashtag #DaddyHabeck, op een satirische website zijn erotische verhalen te vinden over de ‘grüne Hengst’ en er wordt graag gespeculeerd over de mogelijke affaires die hij zou hebben.

Zijn ministerschap gaf op een eigenaardige manier een extra boost aan dit opgebouwde aura, al is het dan wel wat minder seksueel. Door de tweeledige positie waarin hij zich bevond – als Grünen-minister die eigenlijk van de fossiele energie af wil, maar die ineens voor gas en olie moet zorgen –, had hij iets uit te leggen over de keuzes die hij maakte. Keuzes die iedere burger troffen, want iedereen voelde de energieprijzen stijgen.

Habeck ontwikkelde snel influencer-vaardigheden om zijn politieke beslissingen niet alleen op een persconferentie, maar ook op een persoonlijker niveau via Youtube en Instagram te delen. In deze video van 5 mei neemt hij bijvoorbeeld uitgebreid de tijd om over de opening van een LNG Terminal in Wilhelmshaven te reflecteren. In het bijschrift staat: “Maar ja, LNG is Gas. En wat we uiteindelijk willen is natuurlijk iets anders: geen import van fossiele energie.” En in dit filmpje van 17 mei legt hij uit dat hij als minister niet alleen maar bezig is fossiele brandstoffen ergens anders dan Rusland te halen,  maar dat hij achter de coulissen hard werkt aan energiebesparing.

Duitse media spraken van een ‘revolutie van de politieke communicatie’ van ‘Superstar Habeck’

Het lijkt zo simpel: gewoon een filmpje opnemen en wat uitleggen. Het zorgt dat er om Habeck een toegankelijkheid hangt, die bij iedere andere prominente Duitse politicus ontbreekt. Niet voor niets spraken de Duitse media van een ‘revolutie van de politieke communicatie’ van ‘Superstar Habeck’.

De keerzijde

Maar, zijn ministerschap heeft ook een keerzijde. Habeck kan namelijk nog zo helder oorzaak en gevolg van de energiecrisis blijven uitleggen op Instagram, schattig lachen en zijn handelen als minister transparant communiceren: feit is dat Duitsland in een energiecrisis zit en de winter daar is. Nu mensen echt in de knel komen, is Habeck als verantwoordelijke minister de boosdoener. De toegankelijkheid die hij de afgelopen maanden heeft opgebouwd, maakt hem ook extra kwetsbaar wanneer de sfeer omslaat: van hem zijn de mensen openhartige verklaringen gewend.

Sinds de zomer stapelen de krantenkoppen met kritiek zich op. En in de herfst duikelde hij dan ook in de opiniepeilingen naar beneden. Met de kou voor de deur en vooral de hoge prijzen van de winter laten de Duitse kiezers zich blijkbaar niet zo makkelijk warm maken door Habecks charme, daar zijn ze dan misschien toch weer te nuchter voor.

In het voorjaar was van dit alles nog geen sprake. Toen waren de energieproblemen nog niet zo concreet voor de kiezers. Kou en miezerregen maakten hen niets uit en ze wachtten een uur op het Domplein in Münster totdat híj op zou komen. En dan springt hij het podium op. Op de bodem ligt een grasmat, zoals bij alle evenementen van Die Grünen. “In de meeste steden is de grasmat van kunstgras”, schalt Habeck door de microfoon. Hij bukt, trekt een stuk gras los en steekt het met een zwaai in de lucht, wat aarde vliegt in het rond. “Aber hier in Münster, ist álles echt!” Het gejoel en applaus weerkaatst tegen de muren van de Dom. “Oh…” zuchten de opgemaakte oude vrouwen in koor. “Voor Elisa moeten we echt een stuk gras meenemen”, zegt er eentje, “Ze vond het zo erg dat ze vandaag niet kon.” Hét tapijt waar Habeck met zijn gympen op heeft gestaan.

Eindhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png door Yannick van der Heijden