Wat is dé partij voor mij? Deel 1: Klimaat, natuur en milieu

Beeld: Beeld: Bernhard Staehli/Shutterstock Beeldredactie: Berend van der Hijden

25 februari 2021, 10:00

Op 17 maart mag er weer gestemd worden, maar wie heeft er nou écht de tijd om alle verkiezingsprogramma’s door te nemen? Redacteuren Thijs Booden en Maurits van Egdom analyseerden ze met de focus op klimaat, natuur en milieu.

Disclaimer: De partijen zijn gekozen op basis van drie onderdelen: of ze nu al in de Tweede Kamer zitten (op afsplitsingen na), of ze naar voren zijn gekomen uit de Red Pers-lezersenquête én of ze op een substantieel aantal zetels staan in de peilingen. Mocht er in onderstaand stuk een uitspraak, standpunt of idee niet worden uitgelegd, komt dat omdat de desbetreffende partij er zelf ook geen uitleg bij heeft gegeven.
Onderaan deze pagina staan de gebruikte termen volledig uitgelegd.

PVV – ‘Van het gas af? Nee! Van het Groningse gas af? Ja!’

“De overheid heeft de CO2-uitstoot tot de grote vijand verklaard,” aldus de PVV in haar verkiezingsprogramma. De mens krijgt de schuld, terwijl ze een kleine bijdrage levert aan de CO2-uitstoot. Om die reden is de partij fel tegen het huidige klimaatbeleid, dat te veel geld kost, zodat ze haar focus kan verleggen naar de bescherming van ‘het unieke en wereldberoemde Nederlandse landschap’. Daarom zijn de woorden ‘geen’ en ‘stoppen’ ook in dit programma veelvuldig terug te vinden.

Zo wil de PVV stoppen met de energietransitie, met de CO2-reductie, met het gebruiken van biomassa en met het gasvrij maken van woningen. Alle akkoorden mogen door de shredder en de European Green Deal van de EU verdwijnt regelrecht in de prullenbak. Een CO2-heffing, de vliegtaks, rekeningrijden en het plaatsen van windturbines en zonneparken hoeft wat de partij betreft niet. Maar wat wil ze dan wel en wat blijft er nog over?

De partij wil bijvoorbeeld dat de kolencentrales openblijven, maar tegelijkertijd ook bijkomen. De gaswinning komt niet meer uit Groningen, maar uit de bodem van de Noordzee, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen. Daarnaast zet ze in op thorium, een chemisch element dat net als uranium kan worden gebruikt om energie op te wekken.

CDA – ‘Nederland moet schoner, groener en duurzamer’

Zoals de titel het eigenlijk al verraadt, wil het CDA ons land schoner, groener en duurzamer maken. Voor de burgers die hiermee aan de slag willen gaan, staat het CDA klaar. Ook bedrijven en coöperaties die een slag willen slaan met duurzame initiatieven worden door het CDA geholpen en financieel gesteund. Net als de SP wil het CDA voor iedere Nederlander een boom planten. Dat betekent dat er 17 miljoen nieuwe bomen bijkomen. Bomen zijn namelijk een klein, maar belangrijk hapje uit het Klimaatakkoord. Hier speelt het CDA dus op in.

Daar komt ook nog eens bij dat de landbouw, de industrie en de luchtvaart hun steentje moeten gaan bijdragen aan de CO2-reductie. De partij wil afspraken maken met de tien bedrijven die het meeste uitstoten. Ook pleit het CDA voor een nationaal plan, namelijk een programma met twaalf icoonprojecten, waarin iedere provincie een icoonproject kan indienen waarmee ze de energietransitie verder brengen, als het maar een bijdrage levert.

Verder wil het CDA dat er een plan komt voor twee extra kerncentrales, een CO2-opslag onder de Noordzee en een versnelde overgang naar een duurzame energiemix met zonne-energie, windenergie en duurzame biomassa. Zoals de PVV inzet op de komst van thorium, zet het CDA in op waterstof en synthetische kerosine.

DENK – ‘Klimaatrealisme als succesformule’

Wat bedoelt DENK eigenlijk met klimaatrealisme? Kortweg: het klimaatbeleid moet op de lange termijn geloofwaardig, rechtvaardig en realistisch zijn, oftewel geen uitstelgedrag meer. Over één ding is de partij het eens: de kosten moeten terechtkomen bij de tien grootste vervuilers, die samen voor de helft van de CO2-uitstoot zorgen. Daarbovenop komt er een verhoging van de belasting op gas en elektriciteit. Met andere woorden: de portemonnee van de burger wordt gespaard.

Daarnaast moeten de vervuilende kolencentrales dicht. Verder wordt het stikstofprobleem in Nederland verkeerd benaderd, waar de partij op in gaat spelen. Op Europees vlak moet de EU meer geld vrijmaken voor klimaatmigratie en -adaptatie. Om het Nederlandse landschap enigszins te behouden voor de generaties na ons, wil DENK de ‘kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden’ versterken.

Beeldhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png: Bibice Piets

JA21 – ‘Aanpassen aan klimaatverandering’

JA21 wil aan klimaatadaptatie doen. Dat houdt in dat Nederland zich continu aanpast aan het klimaat, zodat het geld slimmer kan worden uitgegeven. Denk bijvoorbeeld aan het verhogen van dijken en het inspelen op droogte en hitte. Windturbines en zonnevlaktes die al zijn geplaatst, mogen blijven, maar moeten na de economische levensduur worden gesloopt. Het terrein moet worden teruggebracht naar haar oorspronkelijke staat, zodat het Nederlandse landschap accuraat blijft.

Andere standpunten die de partij inneemt, zijn het terugbrengen van de https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimumsnelheid van 130 kilometer per uur op snelwegen en het niet hoeven sluiten van de kolencentrales. Om de lucht, het water en de bodem schoon en gezond te houden, wil JA21 een strikt milieubeleid toepassen.

GroenLinks – ‘De Nederlandse Green Deal

Zoals altijd is GroenLinks ook dit jaar pro-klimaat, wat een belangrijke pijler is en blijft. Ze wil een groene toekomst, waarin de klimaatcrisis keihard wordt aangepakt. Volgens de partij is solidariteit, een wereld waarin duurzaamheid, eerlijkheid, welvaart en welzijn samengaan, de basis voor een goede klimaatkoers. Dit plan staat geschreven in hun onlangs gepubliceerde Green New Deal voor Nederland . Kort samengevat: GroenLinks wil stoppen met de bio-industrie en een duurzame landbouw beginnen.

Als het aan de partij ligt, komt er een CO2-plafond voor de luchtvaart, een accijns op kerosine en worden nachtvluchten geschrapt. Verder gaan de grootste vervuilers de rekening betalen. Een nieuwe minister, namelijk de minister van Klimaat en Energie, moet ervoor zorgen dat het klimaatbeleid en de energietransitie in de toekomst wordt gewaarborgd. In 2040 moeten de elektriciteitsopwekking en de industrie neutraal zijn, en in 2045 moet de hele samenleving klimaatneutraal zijn. Kortom, ambitieuze klimaatdoelen. En als het aan GroenLinks ligt, komt er een Klimaatfonds van 60 miljard euro. Maar wie gaat dat betalen?

D66 – ‘Vrij van zorgen over het klimaat en de natuur’

Net als veel andere partijen wil D66 een energie die écht groen en schoon is, vindt ze dat de kolencentrales dicht moeten, wil ze dat de gaswinning in Groningen op slot gaat en de overheid in op zonne- en windenergie inzet. De partij gaat ingrijpen als elektrische auto’s en/of zonnepanelen te duur worden.

Verder wil ze de koploper worden in de productie en handel van waterstof met een Nederlands verdienmodel op de Europese markt, waar waterstof wordt geoogst in de Noordzee. Ook wil ze een ‘transparante warmtemarkt’ waar mensen kunnen kiezen voor ‘schone en betaalbare warmte’. Om dit te bewerkstelligen, krijgen woningcorporaties een zak geld van de overheid. Ook gaat de partij nieuwe natuur aanleggen en wordt het stikstofprobleem eindelijk opgelost. Twee nieuwe belangrijke pijlers binnen de partij zijn: kringlooplandbouw in de praktijk brengen en een circulaire economie in Nederland toepassen.

Bij D66 staat solidariteit wederom hoog in het vaandel. Net als bij GroenLinks, vindt de partij dat Nederlanders met elkaar verbonden moeten zijn, dus ook de andere landen binnen het Koninkrijk. De klimaatverandering is een gezamenlijk probleem.

SGP – ‘Consequenties serieus nemen’

“We moeten niet doen alsof we even aan de thermostaat van de aarde kunnen draaien.” Met dit statement begint de SGP haar klimaatbeleid. De Groningers worden beschermd tegen toekomstige aardbevingen en boringen naar schaliegas is verleden tijd.

Als het aan de partij ligt, moet er meer geld naar de lange termijndoelstellingen – innovatie en energiebesparing – dan naar kortetermijndoelstellingen – nieuwe windmolenparken. Verder zet de partij in op een Eta-programma en een Eta-commissaris, wat lijkt op ons Deltaprogramma en een Deltacommissaris, waar wordt ingezet op de bevordering van onze energievoorziening – Eta staat overigens voor energierendement.

Ook moet de import van synthetische brandstoffen aantrekkelijker worden en moeten er meer grotere gelijkspanningskabels naar het buitenland worden gelegd, waar bijvoorbeeld meer zon is. De partij hoopt hiermee meer openingen naar goedkope en duurzame stroom te bieden. Tevens moet de industrie- en transportsector zuiniger worden. De uitstoot van CO2 door autoritten, gasketels en fabrieken heeft namelijk invloed op het veranderende klimaat.

PvdD – ‘Gezond voedsel voor iedereen’

De Partij voor de Dieren staat bekend om haar streven naar een wereld waar milieuvriendelijkheid en dierenwelzijn voorop staan. Ze profileert zich namelijk als een partij dat als enige de draagkracht van de aarde vooropstelt. Ze wil geen sojaolie of palmolie als brandstof meer, omdat hiervoor regenwouden moeten wijken voor immense palmolieplantages en sojateelt-akkers. Kanttekening: vanaf 2021 is palmolie in de Europese Unie niet meer toegestaan als biobrandstof, dat heeft het Europees Parlement in 2018 besloten.

De partij is tegen voedsel in de tank, omdat het de voedselvoorziening bedreigt, voor ontbossing zorgt en bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Verder wil de PvdD een verbod op micro-nanoplastics, die verwerkt zijn in cosmetica- en verzorgingsproducten.

Tot slot wil de partij het transport verduurzamen. Om dit te bewerkstelligen, wil ze het vervuilende verkeer beperken, ‘meer en beter’ openbaar vervoer invoeren en voetgangers en fietsers meer ruim baan geven. Tevens moet er meer gezond voedsel komen, waardoor de visserij en de vee-industrie op de schop moeten.

Beeldhttps://redpers.nl/wp-content/uploads/2020/09/redperslogo-1.png: Bibice Piets

VVD – ‘Vergroenen, maar niet ten koste van de economie’

In het programma van de liberalen profileert de partij zich als pragmatisch op het gebied van klimaat en milieu, en verliest ze de economie nooit uit het oog. Middeninkomens en midden- en kleinbedrijven moeten te allen tijde ontlast worden. De VVD wil wettelijk vastleggen dat gemeenten hun inwoners een betaalbaar alternatief bieden, mocht de gemeente overgaan op een andere energievoorziening.

Ook moet de balans tussen natuur en economie in de gaten gehouden worden: ondernemers moeten zekerheid krijgen bij vergunningverlening en het aanplanten van nieuwe hectares bos moet voorkomen dat ondernemen en wonen worden beperkt.

Van de partij hoeft Nederland niet voorop te lopen op het gebied van klimaat- en milieubeleid. Pas als op Europees niveau een CO2-reductie wordt afgesproken zal Nederland volgen. Dat geldt ook voor de natuur kwestie: richtlijnen worden niet strenger uitgevoerd dan de EU voorschrijft.

Forum voor Democratie – ‘Overal uitstappen, behalve uit Groningen’

De rechtse conservatieven willen vooral overal mee ‘stoppen’. De Europese Green Deal zou een verkapte machtsgreep zijn van de EU, dus dat wordt geschrapt. Ook willen ze uit het klimaatakkoord van Parijs, het klimaat- en energieakkoord en de klimaatwet stappen. We moeten stoppen met het nastreven van CO2-reductie, want CO2 zou een belangrijke voedingsstof zijn voor planten en bomen.

En, ten slotte, moet er ook gestopt worden met de plaatsing van gesubsidieerde windturbines, biomassacentrales en de ‘massale immigratie’: dat laatste zou het enige zijn dat de drang naar bebouwing van het landschap stopt.

Verder moet Nederland blijven vertrouwen op (geïmporteerd) aardgas. Het boren in Groningen gaat door. Er moet ook ruimte voor natuur, recreatie en woningbouw komen op ‘de plek waar nu Schiphol ligt’.

ChristenUnie – ‘Een actieve overheid met een nieuw ministerie’

Een bijzonder plan van de christelijke partij: ze wil een ministerie voor Ruimtelijke Ordening invoeren die, en dat zal geen verrassing zijn, de ruimtelijke ordening coördineert. Daarnaast wil de ChristenUnie het energiesysteem decentraliseren, van fossiel en centraal naar hernieuwbaar en decentraal.

Volgens de partij is het terecht dat er veel van decentrale overheden wordt verwacht. Nederland heeft een actieve overheid nodig om de internationale afspraken op een solide basis te behandelen. De ChristenUnie wil een permanente nationale campagne rondom het Klimaatakkoord en ze wil een ‘materialenpaspoort’ invoeren voor de bouw- en infrasector. De overheid houdt in dat laatste geval de regie om het gebruik van materiaal te stimuleren.

Tevens gaat Lelystad Airport niet door: we moeten door Europa gewoon met een betaalbare trein reizen.

Partij van de Arbeid – ‘Vooruitlopen waar nodig’

De sociaaldemocraten willen net als de VVD huishoudens niet straffen, maar in tegenstelling tot de liberalen vindt de partij het noodzakelijk om zo nu en dan voor de EU uit te lopen, mocht de EU niet meewerken. De CO2-reductie moet worden uitgebreid naar 55 procent in 2030, de EU-emissiehandel moet worden aangescherpt en de nieuwe auto moet emissievrij zijn in 2025.

De PvdA wil stoppen met de (biomassa in) kolencentrales en het subsidiëren van fossiele brandstoffen. Ook wil de partij twee toetsen invoeren: een generatietoets om te kijken of het allemaal eerlijk gaat voor de jeugd, en een klimaattoets om te kijken of de wetgeving wel effectief is. Tenslotte wil ze alle soorten tassen beprijzen én de positie van Schiphol opnieuw wegen.

SP – ‘Voor iedere burger een boom’

Volgens de Socialistische Partij is kernenergie niet veilig en schoon en moet de kerncentrale bij Borssele, evenals alle kolencentrales, per direct gesloten worden. Gaswinning in Groningen en bij de Waddenzee dient eveneens direct te stoppen, evenals de houtkap voor biomassa.

De SP wil voor iedere burger een boom planten omdat dat goed is voor het klimaat. Over (openbaar) vervoer zijn de socialisten duidelijk: er moet geïnvesteerd worden in het OV. Dat mag ten koste gaan van asfalt. Het vervoer moet gratis zijn voor ouderen, jonge kinderen en mensen met een beperking. De ‘huidige OV-autoriteiten’, die in sommige steden aanwezig zijn, worden afgeschaft. Er moet meer gefietst en meer gewandeld worden.

En over vliegen: hoe meer je vliegt, hoe meer je betaalt. Zo wordt vliegen niet onbetaalbaar voor de doorsnee burger. En oh ja, ook bij de SP kan er een dikke streep door Lelystad Airport.

50Plus – ‘Kort van stof en kort van uitleg’

Je kunt veel zeggen van 50Plus, maar niet dat ze lang van stof is. Ook over het onderwerp klimaat en milieu geeft ze geen pagina’s met lappen tekst, maar houdt ze het kort. De partij vindt de zeespiegelstijging een bedreiging voor de samenleving en dat verdient aandacht. De wereld moet ook leefbaar gehouden worden voor huidige en toekomstige generaties. De economie moet nooit geschaad worden, de economische groei nooit belemmerd.

De ouderenpartij vindt tevens dat de visserij steun verdient tegen al die ‘onredelijke Europese maatregelen’. Tenslotte staat ‘aanwinning van nieuw land’ nog steeds overeind. Op die manier lost Nederland een tekort aan grond op.

Volt Nederland – ‘Groot denken met (heel) veel ambitie’

Volt Nederland is, op z’n zachtst gezegd, heel ambitieus. Volgens de partij loopt Nederland achter, zowel bij de plannen om broeikasgassen terug te dringen als het gebruikmaken van hernieuwbare energie. Volt wil groter denken dan Europa: niet in 2050, maar in 2040 een fossielvrije waterstofeconomie. Volt wil een klimaatneutrale (land)bouw en een elektrisch OV-netwerk door Europa.

Ook moeten alle Natura2000-gebieden in Europa direct met elkaar verbonden zijn. En, in tegenstelling tot de Europese Unie, wil Volt wél gebruik maken van kernenergie, maar het afval op een ‘maatschappelijke verantwoorde manier beheersen’. Daarnaast komt in iedere stad in Nederland een stadsboswachter die de biodiversiteit in de steden in de gaten houdt.

BIJ1 – ‘Het is crisistijd’

De antiracisme partij is in het programma duidelijk: de Nederlandse overheid moet per direct de klimaatcrisis uitroepen. Door dit te doen zou er sneller en beter gehandeld kunnen worden op klimaatbeleid. Daarnaast moet er een pilot georganiseerd worden voor een ‘burgerforum’: burgers worden door middel van een loting uitgekozen en ingezet bij de besluitvorming van het klimaatbeleid.

Ook over het openbaar vervoer is BIJ1 duidelijk: OV-bedrijven worden genationaliseerd en het gehele OV wordt gratis. Vliegen moet duurder worden, behalve vluchten binnen het Koninkrijk en Suriname, die moeten betaalbaar blijven.

Wat bedoelen ze met?

Micro-nanoplastics: Microplastics kunnen nog kleiner afbreken naar bijvoorbeeld nanoplastics. Die komen vervolgens in ons voedsel, drinkwater en lucht terecht. Dus wij – als mens – krijgen ook een aantal gram per maand aan plastic binnen.

Geothermie: Wordt ook wel aardwarmte of bodemwarmte genoemd, afhankelijk van de diepte. Want hoe dieper, hoe warmer. Het is een duurzame vorm van energie die wordt gebruikt voor de verwarming van huizen, kassen en/of industrie. Het water wordt uit de ondergrond gepompt. Het mooie van het systeem is dat het afgekoelde water terugstroomt in dezelfde aardlaag, waarna het water weer opwarmt.

Warmtenetten: Wordt ook wel stadsverwarming of blokverwarming genoemd. Het is eigenlijk een cv-installatie, met een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt, die huizen, kantoren en gebouwen verwarmt.

Synthetische kerosine: Een duurzame brandstof op basis van CO2, water en hernieuwbare energie uit zon en wind.

Klimaatadaptatie: Adapteren betekent letterlijk dat de wereld continu moet mee veranderen met het veranderende klimaat.

Kringlooplandbouw: Een landbouwsysteem dat erop gericht is om binnen productieketens zo veel mogelijk voedsel te produceren tegen een zo laag mogelijke belasting van het milieu.

Circulaire economie: Een economie die aan recyclen, hergebruiken en verhuren doet, zodat een bestaand product meer waarde creëert.

Midden- en kleinbedrijven (MKB): Bedrijfssector die in het algemeen bestaat uit ondernemingen tot 250 werknemers.

European Green Deal: Beleidsinitiatieven om van Europa in 2050 een klimaatneutraal continent te maken.

Het klimaatakkoord van Parijs: Internationaal verdrag om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

Klimaat- en energieakkoord: Het klimaatakkoord is een initiatief van de regering om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen; de afspraken uit het energieakkoord, die voor een goed energiebeleid moeten zorgen, zijn in het klimaatakkoord opgenomen.

Klimaatwet: Wet in verschillende landen, waaronder Nederland, om de klimaatverandering tegen te gaan.

Biomassa: Bestaat uit organische materialen (meestal plantaardig, zoals hout of voedselgewassen) en wordt verbrand om energie mee op te wekken. Vooral in Nederland is het gebruik controversieel, aangezien het niet altijd tot verduurzaming zou leiden.

Emissie: Uitstoot die kan leiden tot luchtvervuiling en broeikasgassen. Emissiehandel is de handel in de emissierechten, waardoor landen of bedrijven het recht krijgen broeikasgassen uit te stoten.

Waterstofeconomie: Mogelijke toekomstige economie waarbij waterstof (brandbaar, licht gas) de leidende energiedrager is, in plaats van de huidige fossiele brandstoffen.

Natura 2000-gebieden: Europees netwerk van beschermde natuurgebieden dat aansluit bij het beleid van de EU om biodiversiteit te behouden en herstellen.

Met medewerking van Silvijn Stokman.

Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.