Dit bericht is oorspronkelijk gepubliceerd bij Maximum Amsterdam

Als je op reis bent besef je het pas echt: wat ben ik een Nederlander – en vooral een Amsterdammer. Ik mis fietsen en kaas en ik mis melk. Ik mis de bruin-kleurende blaadjes aan de bomen langs de grachten, een warme kop thee en koekjes als ik thuiskom na een koude fietstocht. 

—

Ik ben nu in Cambodja. Gemiddeld 31 °C, dus douchen kan je de hele dag door. Ik geef Engels op een klein schooltje bestaande uit anderhalf klaslokaal, Angkor Tree School genaamd. ’s Ochtends hebben we 50 leerlingen, ’s middags iets minder. Het dorpje ligt op een paar kilometer van Siem Reap en Angkor Wat, dat bekend is om z’n prachtige Khmer tempels. Behalve dat ik lesgeef leer ik zelf ontzettend veel over de Cambodjaanse cultuur. Ik denk dat vrijwilligerswerk doen de beste manier is om met locals in contact te komen. Twee keer per dag ben ik bij Sokhom thuis: de oprichter, ‘directeur’ en enige leraar van de Angkor Tree School. We zitten dan op de grond met zijn vrouw, hun baby en soms ook wat leerlingen uit de buurt en eten rijst met soep en groenten. Sokhom vindt het geweldig om Engels te praten. Twee keer zijn we ’s avonds de stad ingegaan om iets te drinken in een cafeetje.

Ik had niet het idee dat een avond in een café in Amsterdam zo anders zou kunnen zijn dan een avond in een café in Siem Reap. Dat kwam door het beeld dat ik in m’n hoofd had bij het woord café of bar. Als toerist zul je misschien niet eens merken hoe anders cafés in het buitenland kunnen zijn, omdat je naar de cafés gaat waar alle toeristen naartoe gaan; verwesterde cafés. Het principe café is namelijk in de gehele Westerse Wereld wel zo’n beetje hetzelfde. Irish pubs en zelfs Amsterdamse donkere kroegen passen binnen dat plaatje. Het Cambodjaanse Café is echter een geval apart.

“Het principe café is in de hele Westerse Wereld hetzelfde. Het Cambodjaanse Café is een geval apart.”

Het eerste verschil zie je direct. Je kijkt niet naar een gesloten pand, maar naar een soort tentachtig iets. Muren en soms zelfs het plafond zijn overbodig: het is hier nu 31 °C en het is winter. Een deur om de warmte binnen te houden? Welnee. Geen houten, maar plastic stoelen en tafels zijn gebruikelijk en je ziet dan ook overal lantaarntjes om het geheel iets gezelliger te maken. Voor zover de buitenkant. Om te kunnen begrijpen hoe de Amsterdamse kroeg en Cambodjaanse bar verschillen van binnen, moet je weten hoe de Cambodjaanse cultuur in elkaar zit.

Eenheid en groepsverband zijn hier belangrijker dan wat dan ook. Je kan niet in je eentje naar een bar gaan, je gaat samen. “Één man op een eiland is geen eiland” en daarmee bedoelen ze dat je zonder anderen niets bent. Je gaat dus samen naar een café toe.

De een wil graag wijn, de ander cola en de rest bier. Iedereen bestelt voor zich. Dat is wat wij doen, maar zo werkt het hier niet. Je drinkt samen, dus je drinkt hetzelfde. Als jij geen zin hebt in datgene wat er gedronken wordt, drink je toch mee. Geen gezeur, je bent immers met je vrienden en daar gaat het in de eerste plaats om. Cambodjanen maken zich niet zoveel zorgen, maar lachen veel, wat ze bijzonder fijn gezelschap maakt. Bovendien weten ze dat ze de volgende keer misschien wel weer wat anders drinken: nieuwe ronde, nieuwe kansen. Zo werkt dat.

“Je drinkt samen, dus je drinkt hetzelfde. En als één iemand een slok wil nemen, neemt iedereen een slok. Zo werkt dat in Cambodja.”

Je drinkt samen in de meest letterlijke zin: dus als één iemand een slok wil nemen, neemt iedereen een slok. Dit vind ik de misschien wel de meest bizarre gewoonte en ik kan hier maar moeilijk aan wennen. Wel grappig om iedereen gehaast z’n glas te zien heffen als ik mijn glas al bijna aan m’n mond zet, omdat ik het weer eens vergeten ben…

Je komt trouwens niet naar een café om slechts iets te drinken. Bij dat biertje dat je deelt, deel je kip met tamarinde, gefrituurde vis of nootjes. Op de meeste plekken is er karaoke, al mogen alleen bepaalde mensen met goede stem zingen om het aangenaam te houden. Klassiekers, soms een ballad tussendoor. Het meeste is in Khmer, met heel soms een Engels woord er tussendoor. “Everybody!”

Cambodjanen laten hun avond niet door een grote rekening en lastige rekensom verpesten. Iedereen gooit evenveel geld op tafel, één iemand neemt het wisselgeld mee naar huis en verdeelt dat de dag daarna. Zo sluit je een mooie avond af zonder gedoe.

“Één iemand neemt het wisselgeld mee en verdeelt dat de dag daarna. Zo sluit je een mooie avond af zonder gedoe.”

Het kleine café aan de haven en de Cambodjaanse variant daarvan hebben beiden hun voor- en nadelen. Ik weet in ieder geval dat ik muziek in plaats van karaoke en vrijheid om te kiezen wat ik zelf wil drinken bij terugkomst in Amsterdam meer zal waarderen.