In januari 2025 betreedt Donald Trump opnieuw het Witte Huis, met als een van zijn belangrijkste beloftes het bouwen van een muur langs de zuidelijke grens om migranten tegen te houden. Toch wagen nog steeds duizenden mensen vanuit Zuid-Amerika de gevaarlijke reis hopend op een beter leven in de Verenigde Staten. De reis door de Darién Gap en de andere Midden-Amerikaanse landen brengt onvoorstelbare risico’s met zich mee, waaronder verdrinking, uitdroging en gewelddadige bendes. Voor Red Pers spreekt redacteur Yael Koster twee migranten: Frank (53) uit Colombia en Carlos (30) uit Venezuela. Zij vertellen over hun reis.
Darién Gap: een van de gevaarlijkste oversteekplaatsen ter wereld
Carlos en Frank beamen dat de Darién Gap het zwaarste gedeelte van hun reis was. Het stuk ondoordringbaar oerwoud van meer dan honderd kilometer staat bekend als een van de gevaarlijkste oversteekplaatsen voor migranten ter wereld. Afhankelijk van het weer en je conditie, kan de oversteek dagen of zelfs weken duren. De risico’s zijn enorm. “Verdrinking, uitdroging, ziektes en geweld zorgen voor vele doden en gewonden”, aldus het Rode Kruis dat hulp verleent in het gebied.
Het Rode Kruis verwacht dat in 2024 driehonderdtwintigduizend mensen de oversteek wagen, waaronder een groot aantal kinderen en adolescenten. Hoewel de meeste reizigers uit Zuid-Amerika komen, maken ook migranten uit andere landen zoals Kameroen, India en Afghanistan de oversteek. Veel mensen uit andere continenten reizen eerst naar Zuid-Amerika om vanuit daar naar de VS te gaan.
Het Rode Kruis vertelt over de extreme risico’s, vooral in het regenseizoen, wanneer modderstromen mensen meesleuren. Veel migranten, soms met kinderen en baby’s op hun rug, kunnen niet zwemmen en verdrinken. Carlos legde de oversteek in vier dagen af in een groep met honderden mensen. Samen lopen is minder gevaarlijk dan alleen, omdat de kans op beroving, verkrachting en verdwalen kleiner is. Het tempo ligt moordend hoog en als je het niet kunt bijhouden, word je achtergelaten. Zijn stem trilt van verdriet wanneer hij vertelt over een jongetje uit zijn groep dat in de rivier viel. “Zijn vader sprong erachteraan om hem te redden, maar ze verdronken allebei.” Hij slikt even, zijn blik op de tafel gericht. “De moeder, die alles had zien gebeuren, kon het niet aan. Ze pleegde later zelfmoord, daar in de jungle.”
Ook Frank deelt de gruwelen die hij heeft meegemaakt. “Er zijn mensen met slechte intenties die misbruik maken van de situatie”, zegt hij met een sombere blik. Hij vertelt over vrouwen uit Azië die geen Spaans spraken en de jungle niet begrepen. “Er kwamen mannen die hen wilden verkrachten. Toen ze hen niet begrepen en niet meteen gehoorzaam gingen liggen, werden ze met machetes in hun arm gesneden.” Hij vertelt dat hij fysiek en mentaal volledig uitgeput was. “Ik ben nog nooit zo wanhopig geweest als daar, in de jungle.”
‘Zodra je aan de tocht begint, zet je je leven op het spel’
Beslissing om te vertrekken
Voor Carlos zorgden de zware omstandigheden in zijn thuisland Venezuela ervoor dat hij besloot te vertrekken. “Voor veertien uur werken verdien je vijf Amerikaanse dollar, net genoeg om een kleine kip te kopen”, vertelt hij. Hij besloot zijn gezin achter te laten om de reis naar de VS te maken in de hoop daar politiek asiel te verkrijgen, zodat zijn vrouw en twee kinderen met het vliegtuig na kunnen reizen. “Mijn familie zoekt altijd naar een oplossing, maar het leven in Venezuela is zwaar. In de VS kan je rustig overleven en dat wil ik voor mijn gezin.” Een neef van zijn vrouw die in Houston woont hielp hem met geld en met de voorbereidingen voor de reis.
De Colombiaanse Frank (53) vertelt dat hij tijdens de coronatijd zijn baan kwijtraakte en toen begon met het organiseren van culturele evenementen. “Het is een erg risicovolle business”, vertelt hij. Een deel van zijn evenementen mislukte, waardoor hij hoge schulden bij investeerders opbouwde. Al zijn bezittingen werden afgenomen. “Van de een op de andere dag had ik niets meer, geen auto, mijn hele huis stond leeg”, vertelt hij. De lonen in Colombia zijn laag, wat betekent dat hij vijftig jaar zou moeten werken om die schulden af te betalen. Daar blijven was voor hem daarom geen optie. Nu wil Frank tijdelijk werken in de VS om zijn schulden af te betalen, zodat hij weer een leven kan opbouwen.
Lange tocht van Panama naar VS
Na het trotseren van de Darién Gap, wacht de migranten een uitputtende tocht vol onzekerheden waarbij ze minstens vijf landsgrenzen moeten oversteken. Frank legde de reis van Colombia naar Mexico-Stad af met de bus, te voet en op de fiets. De reis duurde anderhalve maand en zat vol moeilijkheden, vooral bij de Mexicaanse grens. “De immigratiepolitie is streng: ik werd meerdere keren teruggestuurd”, vertelt hij. In het zuiden van Mexico werkte Frank drie dagen op een mangoboerderij in ruil voor een fiets. Daarmee reed hij van Tapachula naar Oaxaca-Stad, een tocht van meer dan 600 kilometer. In Oaxaca-Stad ontmoette hij een Franse toerist die zijn busticket naar Mexico-Stad betaalde. “De reis was ontzettend zwaar,” vertelt Frank, “ik sliep vaak op de grond en ben kilo’s afgevallen door het weinige eten.” Carlos legde de rest van de reis af per bus.
Zowel Frank als Carlos verblijven momenteel in Casa Tochan, een opvanghuis in Mexico-Stad. Hier wachten ze op de beslissing over hun visumaanvraag voor de VS, een procedure die migranten in Mexico-Stad kunnen starten. Beiden hopen legaal de VS binnen te komen. Hoe lang ze nog moeten wachten op de uitslag van hun visumaanvraag weten ze niet.
Er zijn echter ook veel migranten die illegaal de Amerikaanse grens proberen over te steken, bijvoorbeeld door mee te reizen met goederentreinen. Over deze illegale reizen heeft Carlos verschrikkelijke verhalen gehoord. Onder andere over mensen die onderweg ledematen verliezen. Hij heeft goede hoop dat zijn visiumaanvraag wordt goedgekeurd. Frank vertelt dat hij er wel over nagedacht om illegaal de grens over te steken, maar dat hij vreest dat het vinden van werk dan bijna onmogelijk wordt. Als Carlos niet wordt toegelaten in de VS, wil hij weer terug naar Venezuela, want hij wil zijn kinderen snel weer zien.
Invloed herbenoeming Trump op migratiestromen
Of de herbenoeming van Trump de migratiestromen door de Darién Gap zal beïnvloeden, blijft lastig in te schatten, vertelt het Rode Kruis. “De mensen die ervoor kiezen deze tocht af te leggen, zijn bereid enorme risico’s te nemen in de hoop op een betere toekomst. Je kunt nooit in het hoofd van mensen kijken, maar hieraan beginnen is geen lichtzinnige beslissing.”
Carlos bevestigt dit: “Zodra je aan de tocht begint, zet je je leven op het spel”, zegt hij. Frank deelt deze ervaring en benadrukt hoe zwaar de tocht was: “’Ik wist voordat ik aan de oversteek begon dat het zwaar zou zijn, maar het was nog zwaarder dan ik had verwacht.” Een ding is volgens het Rode Kruis zeker: onderaan de streep zullen er altijd mensen risico’s nemen op zoek naar hoop op een betere toekomst. Het blijft de vraag of het beleid van Trump roet in het eten zal gooien.
De achternamen van Carlos en Frank zijn bekend bij de redactie van Red Pers.
Eindredactie door Tibbe Jonker.
