Onderzoek van Amnesty International in 2021 wees uit dat seksueel grensoverschrijdend gedrag veel voorkomt onder studenten. 1 op de 3 studentes krijgt hiermee te maken. Veel slachtoffers geven niet aan wanneer ze seksueel overschrijdend gedrag meemaken door bepaalde drempels. Denk hierbij aan emoties als schuld of schaamte, de perceptie niet serieus te worden genomen, maar ook de toegankelijkheid van de meldprocedure en het vertrouwen dat er daadwerkelijk iets zal veranderen.
Fatima Bouddokar (41) voelt een diepe passie om deze vrouwen te ondersteunen. Opgegroeid tussen twee culturen, in een voornamelijk wit dorp waar ze geconfronteerd werd met veel racisme en discriminatie, ontwikkelde ze een sterke innerlijke drive voor gelijkwaardigheid en inclusie. Dit bracht haar ertoe haar carrière te starten bij een emancipatiebureau, een bureau dat zich inzet voor gelijke rechten.
Inmiddels heeft ze het bedrijf Dòka Coaching & Training opgericht, waarin ze voornamelijk trainingen verzorgt over stress- en burn-outpreventie en richt ze zich op diversiteit en inclusie als dagvoorzitter, coach en trainer. Bij de GGD Haaglanden vervult ze de rol van projectleider huiselijk geweld en kindermishandeling. Haar focus ligt daarbij op kindermishandeling, mensenhandel en seksueel overschrijdend gedrag, waarover ze talloze workshops heeft gegeven. Hier zag zij veel casussen voorbij komen van seksueel overschrijdend gedrag, rondom sexting, grenzen overgaan, stiekem filmen en zelfs chantage.
Waarom ligt er nog zo’n taboe rondom seksualiteit en hoe kunnen we dit doorbreken?
“Seksualiteit is intiem, een privéaangelegenheid. Door het naar buiten te brengen en er open over te zijn, ga je een grens over. We worden opgevoed met allemaal alarmbellen rondom seksualiteit. ‘Pas op: van seks kan je zwanger worden, van seks kan je ziektes krijgen.’ Indirect speelt die angst mee met in het taboe. Het wordt negatief neergezet. Het positieve van seks wordt nog te weinig belicht. Seks hoort fijn te zijn en geen pijn te doen.”
In hoeverre speelt misogynie een rol bij het doorsturen van naaktfoto’s en het taboe rondom seksualiteit?
“Opvallend is dat de slachtoffers meestal vrouwen zijn. We leven nog steeds in een cultuur waar er geen gelijkwaardigheid is tussen een man en een vrouw. Vroeger zeiden ze al: een jongen die twee heeft is stoer en een meisje dat twee heeft is een hoer. Dat leeft nog steeds. Haat is misschien een groot woord, maar we zien toch dat vrouwen echt nog steeds als lager worden beschouwd.”
Waar komt dat idee vandaan dat een man die twee heeft stoer is en een vrouw met twee een hoer is?
“Het is toch een beetje cultuur. De ongelijkwaardigheid tussen man en vrouw. We doen ons best om die gelijkwaardigheid te creëren maar op nog te veel verschillende vlakken zie je dat dit nog niet zo is. Op het gebied van financiën, vrijheid, werk, maar dus ook op het gebied van seksualiteit.
‘Ik geloof niet dat alle jongens die dit doen het echt zelf wilden’
“Vroeger werden vrouwen met een hoger aantal bedpartners als minderwaardig gezien, en mannen met een hoger aantal juist als iemand waar je tegenop kijkt. De kern hiervan speelt nog steeds. We leven in 2024, we zijn heel vrij, en we kunnen heel veel maar die ongelijkheid tussen man en vrouw is er nog steeds.”
Hoe voelen mannen zich wanneer ze vrouwen zo behandelen, is er sprake van schuldgevoel?
Het gebeurt deels door de druk die ze ervaren van vrienden. Het is stoer, opscheppen over wie je hebt gehad. Ze moeten zichzelf bewijzen. Dit ligt niet per se aan het man-zijn, maar ook aan wat voor vrienden je hebt en je omgeving. Ik geloof niet dat alle jongens die dit doen het echt zelf wilden.”
Welke rol speelt de objectivering van vrouwen bij het doorsturen van naaktfoto’s?
“De objectivering van vrouwen speelt een grote rol als het gaat om het doorsturen van naaktfoto’s. Meestal zijn vrouwen het slachtoffer. De schaamte kan zo overweldigend zijn dat het ernstige problemen kan veroorzaken en zelfs tot zelfmoord kan leiden.
‘Het kan elke vrouw gebeuren, ook goed ontwikkelde, slimme vrouwen’
“Mensen die deze foto’s doorsturen, lijken vaak niet te begrijpen hoeveel pijn en schade ze aanrichten. Iemand die een foto doorstuurt denkt echt niet na over deze gevolgen. ‘Maar ze maakt toch zelf die foto,’ wordt er vaak gezegd. Ze begrijpen de grens niet. Ze stuurt het naar iemand omdat ze dat wil en ze begrijpen niet dat dat niet betekent dat het met de hele wereld gedeeld mag worden. Ze zien haar niet als een mens met gevoel en emoties, als een persoon die er last van kan hebben. Het zien van dat meisje en die foto als object speelt daarin zeker een rol.”
Waarom sturen vrouwen de foto’s?
“Als je je vertrouwd voelt bij iemand, deel je soms persoonlijke dingen. Dat is normaal. Het is belangrijk om niet de schuld bij het slachtoffer te leggen. Het is absoluut niet haar schuld als er verkeerd met haar foto wordt omgegaan. Het kan echt iedereen overkomen. Er is geen bepaald profiel voor slachtoffers. Als maatschappij moeten we de risico’s van sociale media benadrukken, zonder de schuld op het slachtoffer te schuiven. Plegers moeten worden geconfronteerd met de mogelijke gevolgen voor het slachtoffer: mentale problemen, schaamte, en zelfs zelfmoord. Ik geloof dat als daders zich bewust zouden zijn van deze gevolgen, ze hun acties anders zouden wegen.
‘Dit moet een vak worden zoals geschiedenis, wiskunde en aardrijkskunde’
“Bewustwording is cruciaal. Het gaat erom dat iedereen – daders, familie, vrienden, en anderen – begrijpt wat er op het spel staat. Het overkomt niet alleen jongeren. Het kan elke vrouw gebeuren, ook goed ontwikkelde, slimme vrouwen. Grenzen aangeven en weten wat normaal is, is nog te moeilijk en een drempel voor veel vrouwen. Hetzelfde geldt voor hulp zoeken.”
Wat is de beste manier om die bewustwording te bewerkstelligen?
“Scholen. Scholen hebben er echt al wel aandacht voor, er zijn workshops en campagnes, maar het is toch nog te weinig. Vaak wordt er een gastles gegeven, of misschien drie, vier, vijf gastlessen, maar dat is niet genoeg. Het moet in het gewone scholingsaanbod worden opgenomen. Het moet een vak worden zoals geschiedenis, wiskunde en aardrijkskunde. Een vak dat zich bezighoudt met hedendaagse problematiek. De gevaren van sociale media, met betrekking tot seksualiteit en emoties, moeten regelmatig worden besproken. Scholen zijn de ideale plek om educatie over dit onderwerp te verstrekken, omdat kinderen daar regelmatig zijn.
‘Ideaal zou zijn dat iemand uit eigen wil foto’s naar iemand stuurt en het bij diegene blijft’
“Er moet een cultuurverandering plaatsvinden waarbij de focus verschuift van het slachtoffer naar de dader. In plaats van het slachtoffer te bekritiseren, moeten we de daders aanspreken en hun duidelijk maken dat wat ze doen niet acceptabel is en zelfs strafbaar kan zijn. Veel mensen beseffen niet eens dat het verspreiden van naaktfoto’s illegaal is. Vooral als het gaat om minderjarigen jonger dan 16 jaar, draagt het verspreiden van hun naaktfoto’s bij aan de verspreiding van kinderporno. Deze bewustwording ontbreekt nog steeds en daar moeten we echt verandering in brengen.”
Hoe zou de ideale wereld er dan uitzien, zouden vrouwen dan juist nog foto’s sturen of helemaal niet meer?
“Ideaal zou zijn dat iemand uit eigen wil foto’s naar iemand anders stuurt en dat het dan ook bij diegene blijft. We leven in een digitale wereld, dus dat je intiem telefonisch contact hebt, dat moet gewoon kunnen. Vroeger was er phone sex. Ik denk dat het menselijk is. Als je het beiden wilt delen dan zou het gewoon moeten kunnen.”
Eindredactie door Rens van der Beek
