In opdracht van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid voerde de Universiteit van Amsterdam (UvA) en Fontys Hogeschool voor het eerst een grootschalig onderzoek naar de ervaringen van racisme door mensen met een (Zuid-)Oost-Aziatische herkomst in Nederland. Niet alleen valt op dat daar nu pas onderzoek naar gedaan is, maar ook de onderzoeksresultaten zijn schokkend: meer dan 1 op de 3 personen met (Zuid-)Oost-Aziatische wortels heeft het afgelopen jaar discriminatie ervaren in Nederland.
Onderbelicht
Onderzoeker YongQi Cong van de UvA vertelt dat lezers van het onderzoeksrapport en zelfs haar witte co-onderzoekers verbaasd waren over de resultaten. “Veel Nederlanders hebben er misschien nooit over nagedacht dat discriminatie jegens Aziatische Nederlanders in Nederland voorkomt,” aldus Cong.
‘We leren dat we niet moeten klagen, hard moeten werken en ons moeten aanpassen’
Keanu (29), Nica (24) en QiQi (25) vertellen dat voor hen de uitkomsten van het onderzoek allesbehalve verrassend waren. “Ik merk dat mijn witte vrienden zich er niet bewust van zijn, zij hebben het racisme niet door,” vertelt QiQi, uit China geadopteerd door Nederlandse ouders. “Ik denk dat het bij Aziatisch racisme minder aan de oppervlakte ligt en het als grapje wordt weggezet,” zegt Keanu met een Indische moeder.
“Houd je maar gedeisd en slik het maar in,” is de boodschap die Nica’s Surinaams-Molukse moeder meekreeg van huis. “We leren dat we niet moeten klagen, hard moeten werken en ons moeten aanpassen,” aldus Keanu. Zijn moeder verft haar haren blond, spreekt geen Indisch en ze zegt dat thuis enkel Nederlands wordt gesproken.
Modelminderheid
De onderliggende aanname dat Nederlanders met Aziatische wortels het goed hebben en goed doen heeft de Aziatische Nederlander het imago van de ‘modelminderheid’ toegediend. Aanvankelijk lijkt het een positieve connotatie te hebben, maar niets blijkt minder waar. Cong legt uit dat het beeld van ‘modelminderheid’ niet klopt: dat de Aziatische Nederlander het goed doet in Nederland weten we niet in cijfers én dat zij geen discriminatie ervaren is onjuist.
De mythe van ‘modelminderheid’ blijkt niet enkel verkeerd, maar ook hinderlijk. “De term ‘modelminderheid’ is inherent racistisch, en maakt het dat Asian hate lang onder de radar is gebleven,” zegt QiQi. De term wordt voor het eerst genoemd in de jaren zestig door een Amerikaanse socioloog, schrijft Hui-Hui Pan (oprichter Pan Asian Collective) in De Correspondent. Toen al werden Aziatische minderheden vaak als excuus gebruikt om ándere minderheden inferioriteit en ongelijkheid aan te meten, aldus Pan. Het zou Aziatische minderheden wel zijn gelukt om in Nederland te integreren, waarom andere migranten dan niet?
‘Mijn generatie pikt het racisme niet meer en doet nu wel haar mond open’
Nica’s moeder kreeg van haar ouders mee dat ze zich zo wit mogelijk moest gedragen, zodat niemand last van haar had. “De generaties voor ons hadden deze mentaliteit, maar dat betekende niet dat ze niet te maken kregen met discriminatie en vooroordelen. Mijn generatie pikt het racisme niet meer en doet nu wel haar mond open,” merkt Nica op.
Het idee dat ‘de Aziaten’ laten zien dat zij ‘modelminderheden’ zijn en daarmee andere migratiegroepen verwijten dat ze zich niet goed aanpassen, legt de schuld bij de minderheden. “Maar zelfs de groep die als modelminderheid wordt gezien, de Aziatische Nederlanders, ervaart racisme en discriminatie in Nederland,” aldus Cong.
Ervaring
Keanu en QiQi vertellen dat het spelen in de theatervoorstelling De Bananengeneratie een eye-opener voor hen was, een theatervoorstelling naar het gelijknamige boek van Pete Wu. In uitverkochte zalen traden ze door heel Nederland op. “Dagelijks stond ik na de voorstelling met mensen die kwamen uithuilen, omdat ze zich voor het eerst gerepresenteerd voelen,” zegt Keanu. Allebei zagen ze hoe niet alleen zijzelf maar ook hun omgeving zich meer bewust werden van de systemen die aan de ‘modelminderheid’ ten grondslag liggen.
‘Mensen lezen dit onderzoek, denken ‘wat erg’ en gaan verder met hun leven. Maar hoe verander je nou echt de samenleving?’
“Het beeld van ‘modelminderheid’ verbergt niet enkel de individuele pijn maar ook de structurele uitsluitingsmechanismen die velen van deze personen ervaren,” legt Cong uit. Nica zegt dat ze hoopt dat meer mensen het racisme opmerken en beseffen dat het geen grapje is. QiQi hoopt dat het onderzoek in de politiek zal worden besproken en er concrete vervolgstappen worden gemaakt: “Mensen lezen dit onderzoek, denken ‘wat erg’ en gaan verder met hun leven. Maar hoe verander je nou echt de samenleving?”
Erkenning
Keanu, Nica en QiQi zijn blij dat er nu harde cijfers van grootschalig onderzoek zijn, omdat dit laat zien dat hun ervaringen met racisme niet incidenteel maar structureel zijn. Het onderzoek doorprikt de mythe van de ‘modelminderheid’ en vergroot het bewustzijn rondom racisme en discriminatie in Nederland. Cong is blij dat er veel aandacht voor hun onderzoek is en vindt het belangrijk om erover te blijven praten met vrienden, familie en mensen die minder bekend zijn met het onderwerp.
“In de ideale wereld wil je dat elk individu als individu wordt gezien. Het is natuurlijk om in categorieën te denken,” licht Cong toe. Zo worden mensen ook op basis van andere eigenschappen gecategoriseerd, bijvoorbeeld op basis van gender, seksualiteit, klasse en religie. “Zo zie je het denken in categorieën ook bij lhbti’ers gebeuren. Maar niet ‘alle Chinezen’ zijn hetzelfde, net zoals niet ‘alle lesbiennes’ hetzelfde zijn. Elk individu is een individu,” met deze boodschap sluit Cong het interview af.
Eindredactie door Sheline Kap
