Pitchfork is dood, en met haar de grondige muziekjournalistiek. Althans, zo leest de tendens van de reacties op de aankondiging van het media-imperium Condé Nast dat zij, als moederbedrijf, besloten hebben Pitchfork samen te voegen met mannenblad GQ. Het besluit ging gepaard met een ontslagronde van meerdere centrale figuren binnen het platform, waaronder hoofdredacteur Puja Patel. Pitchfork stond bekend als hét smaakbepalende, kritische indie-platform van de afgelopen decennia, wiens recensies een opkomende band konden maken of breken. Juist het opgaan in een mannenblad, tewerkgesteld door een bedrijf van megalomane proporties, zet deze eigenschap, en daarmee de journalisten zelf, onder druk. The Washington Post noemde de samenvoeging “een lelijke voorbode van de toekomst van de muziekjournalistiek”, National Public Radio (NPR) zette de voeten in het zand om te benadrukken dat progressieve cultuurkritiek á la Pitchfork essentieel is in het huidige conservatieve klimaat, en dichter bij huis kopte Trouw dat Spotify de boosdoener is die de muziekrecensent irrelevant maakt.
Toch leeft het muziekdiscours in het digitale tijdperk als nooit tevoren. Niet slechts in de stukken van bewezen journalisten, maar juist ook in het onlineklimaat, in reddit-discussies, in de content van youtubers en tiktokkers en in de sessies van livestreamers. Samen maken zij het ecosysteem tot wat het is. Tuurlijk baart het nieuws over Pitchfork mij zorgen. Waar de banen van inspirerende, bevlogen, getalenteerde schrijvers zomaar van de vloer geveegd worden door een achter een zonnebril schuilende Anna Wintour type, of een achter een zonnebril schuilende Anna Wintour, moedig ik nagenoeg elke vorm van oproer ten sterkste aan. Maar, we zijn de tijd van de machtige muziekjournalist gepasseerd, en dat hoeft geen slecht feit te zijn. Dat besef is van belang, juist voor diezelfde muziekjournalist die zijn werkveld ziet veranderen.
Theneedledrop
Vraag mij hoe ik in mijn tienerjaren de stap maakte van Skrillex, Calvin Harris en Green Day naar Kendrick Lamar, Radiohead en Outkast, dan wijs ik je graag op Anthony Fantano, zelfbenoemd ‘internet’s drukste muzieknerd’. Met zijn YouTube-kanaal theneedledrop (met 2,8 miljoen volgers) recenseert hij albums, interviewt hij artiesten, en treedt hij in discussies met kijkers. Met zijn niche, uitgesproken meningen en gedurfde invalshoeken belichaamt hij een typische Pitchfork-achtige houding. Vaak uit de hoogte, af en toe neerbuigend, altijd vanuit een diepe passie voor muziek.
Hij was een gids in een overvloedig muziekaanbod, en een pionier van de online muziekkritiek. In zijn kielzog volgde een generatie aan youtubers, tiktokers, en streamers die het zich waagde de rol van criticus op te eisen. Met de komst van deze nieuwe generatie online muziekcritici werd het verkondigen van een mening, en daarmee een publiek bereiken, ineens hevig gedemocratiseerd. Online gemeenschappen bloeiden op, ik kroop achter mijn laptop om rapper slash cringelord J Cole te verdedigen, het muziekdiscours was vitaal.
Een poortwachtersfunctie
Uiteraard is de expertise en de kunst van het werk van (ex-)Pitchfork-hoofdredacteur Puja Patel niet te vergelijken met die van de gemiddelde zolderkamertwitcher (Twitch is een populair streamingplatform voor gamers en contentcreators, red). Kritiek is een vak, gebonden aan een lange geschiedenis van publieke intellectuelen, filosofen en simpele lezers die het aandurfden om tegenover een tekst te gaan staan en vragen te gaan stellen. Zonder Nietzsche leefde God wellicht nog, en zonder muziekblad Rolling Stone moesten we misschien zonder het breed gedragen besef dat traprapper Lil Yachty’s recentste album, Let’s Start Here (2023), eigenlijk gewoon een psych-rock klassieker is. Toch is de vraag of dit besef aan Rolling Stone te danken is, of aan Fantano’s review, aan Reddit fora of simpelweg aan de werking van online viraliteit.
De nieuwe poortwachter is de oude niet meer, en moet zijn functie delen met vele anderen. Ik wil de hedendaagse muziekjournalist oproepen om hier vrede mee te vinden. Laat je vak niet vervallen tot een insigne om op te spelden, trots mee rond te lopen, en vervolgens rustig mee aan de zijlijn te zitten. Blijf je plaats in het ecosysteem bevragen, waan je niet op de ivoren toren van het gelijk en laat je innovatie niet remmen. Besef juist hoe erg muziek leeft.
Het is een prachtige ontwikkeling dat kritiek gedemocratiseerd is, dat mensen in staat zijn hun mening te delen zonder enige drempel, dat muziekdiscours pluriformer is dan ooit. Juist het YouTube-kanaal met twintig volgers bestaat puur voor de eigen passie. En uiteindelijk maakt het niet uit dat het gros hiervan amateuristisch is; het doel is ook niet altijd professionaliteit, en bovendien komt het talent toch wel bovendrijven.
Als de geschreven muziekjournalistiek ten onder gaat, zal ik tussen de eersten zijn die haar rouwen. Maar, laten we eerlijk zijn, zo ver zijn we niet, eveneens als dat er nog voldoende fut zit in de landelijke dagbladen, in de politieke analyse, in de theaterreportage. Laten we stilstaan bij het verlies van Pitchfork, en vervolgens benadrukken dat muziek leeft zoals het altijd al heeft geleefd, dat mensen obsessief artiesten volgen, dat jonge mensen zoals Froukje de studio in duiken om teksten te schrijven, of juist achter de monitor schuiven om een stream op te nemen. En dat de enkeling er kritische stukken over schrijft. Die taak neem ik graag op me.
Eindredactie door Isa Martens
