Het is bijna drie jaar geleden dat online gokken werd gelegaliseerd in de Wet Kansspelen op afstand (Wet Koa). Dat zorgt niet alleen voor recordwinsten bij gokbedrijven, maar ook voor wachtlijsten bij instanties die verslaafde gokkers moeten helpen.
Dit probleem speelt vooral bij jongeren. Onder hen is gokken een steeds populairder tijdverdrijf, en door het internet ook steeds makkelijker. Inzetten op sportwedstrijden, bluffen aan de blackjacktafels of een paar euro’s in een fruitautomaat gooien; er zijn vele manieren om jezelf te vermaken in een (online) casino. Dat is ook te zien aan de grootte van de gokmarkt. Deze is sinds de legalisering van online gokken stevig gegroeid.
Voor sommige spelers schuilt er echter gevaar in deze hobby: vooral jonge spelers raken vaak verslaafd, en de schade is groot. De sociale controle is gering en overal op het internet zijn online casino’s. Hoe kan dat? En wat kunnen jongeren hier zelf aan doen? Fred Steutel, directeur van game- en gokverslavingskliniek Hervitas, vertelt in een interview meer over het fenomeen.
Wat voor soort mensen raken er verslaafd aan gokken?
“Gokkers worden door de overheid ingedeeld in drie categorieën: recreatieve gokkers, risicogokkers en probleemgokkers. Over recreatieve gokkers, de grootste groep, hoeven we ons niet druk te maken. Voor hen is gokken vertier. Dit zijn mensen die in de voetbalkantine een euro inzetten op het aantal genomen corners in een helft.
Met name de derde groep is echter wel reden tot zorg. Voor hen is gokken niet alleen vertier, maar soms ook noodzaak. Het is voor hen makkelijk om af te glijden in verslaving. Het gevaar van gokken voor jonge mensen zit vooral in sensatie. Je kunt je manifesteren, een mooie tas voor je vriendin kopen. Je gaat erop vooruit. Je krijgt waardering. Maar dan begint het verliezen. Opeens heb je niet méér, maar minder. Omdat je verliest, probeer je het goed te maken. Dat leidt dan weer tot meer verliezen en vervolgens tot schuld, schaamte en isolement.
Ook de toegankelijkheid van gokken is een groot probleem. Door het internet, waarop jonge mensen toch al veel tijd doorbrengen, is gokken makkelijker dan ooit. Je hoeft nu niet eens je bed meer uit te komen.”
Wat is het verschil tussen een gokverslaving en andere verslavingen?
“Alle verslavingen zijn verlies van controle. Dat betekent dat ook als je het echt niet wil, je het toch doet. Het verschil tussen gokverslavingen en andere verslavingen is dat gokverslavingen komen en gaan. Geld komt binnen, wordt opgemaakt in een dag of drie, vier, en dan kan gokken niet meer omdat er geen geld meer is. Gokepisodes zijn met pieken en dalen.
Ook is het mogelijk is om het veel langer verborgen te houden. Mensen die wij zien hebben vaak al vijf tot zes jaar een verslaving. Ze komen pas als ze het echt niet meer alleen kunnen. Dan staat het water bij mensen al tot aan of tot boven de lippen. Ze zijn wanhopig. Niet alleen de eigen situatie is slecht, maar ook de relatie met hun omgeving. Het vertrouwen is kapot. Er wordt gelogen, geleend, hele verhalen opgehangen. Geld voor de kinderkamer, verbouwing of studie wordt vergokt.
Met een rook-of alcoholverslaving is het onmogelijk om in een avond tienduizend euro kwijt te raken; met een gokverslaving kan dat wel. Een van de mildere gevallen die we hier hebben is een student die elke maand, twee jaar lang, vijfduizend euro vergokte. Ook lukt het sommige mensen om een tijdje te stoppen. Dat houden ze dan vijf, zes maanden vol. En als ze daarna dan weer eens gokken is 10 euro niet genoeg, dan moet het met 10 duizend euro.”
Hoe moeten we naar een gokverslaving kijken?
“Gokverslaving is een chronische ziekte. Ik maak vaak de vergelijking met fietsen: dat kan je ook voor altijd. Je kunt niet genezen van een gokverslaving. In herstel komen – zo heet dat – kan wel. De trek om te gokken neemt wel af over de jaren, maar wordt nooit nul. Wij geven elke maandag nazorg, en er zijn mensen die al jaren komen. Bij iets heftigs, zoals verlies van een partner, kan de pijn die je voelt worden verzacht door weer te gaan gokken. Je blijft gokken herkennen als iets wat voor een kick kan zorgen. Door weer even te gaan gokken, voel je je weer even beter en verzacht je even jouw pijn. Daardoor vallen mensen soms ook terug.”
Wat vindt u van het Nederlandse systeem om gokverslavingen te stoppen?
“Op papier hebben we vaak een prachtig preventiebeleid dat allerlei signalen geeft, maar met deze signalen gebeurt vervolgens bijna niks. Omdat gokbedrijven zelf de verantwoordelijkheid hebben om te handhaven en de grootste gokkers de beste klanten zijn, hebben ze geen prikkel om hun preventiebeleid aan te passen. 5 procent van de spelers is goed voor 60 procent van de omzet, zo blijkt uit onderzoek in Engeland. Het lijkt er dus op dat gokverslaafde spelers bedrijven veel geld opleveren, terwijl de behandeling van een gokverslaving moet worden betaald door de maatschappij. Bij de kansspelautoriteit (red. overheidsorgaan) hebben ze geen doorzettingsmacht gekregen, waardoor de problemen met het falende preventiebeleid niet kunnen worden aangepakt.”
Wat kan je doen om jezelf te beschermen tegen een gokverslaving?
“Jezelf beschermen tegen gokken is niet makkelijk. Toch zijn er wel dingen die je kunt doen. Als je weet dat je kwetsbaar bent voor verslavingen, deel dat dan met mensen. Zorg dat je vrienden en mensen om je heen daar ook rekening mee houden. Ook als je verslaafd bent is praten het belangrijkste. Zoek hulp. En als je een terugval hebt is dat niet het einde. Het belangrijkste is dat je weer eerlijk bent en je laat steunen in plaats van permanent terug te vallen.”
Eindredactie door Anna Vink
