“Het is hier zo stil dat je je afvraagt, komt hij wel?” Jill en haar twee kinderen staan in een prikkelvrije zone in de Hoogstraat in Arnhem te wachten op de stoet van Sinterklaas. Ze zijn in gele, blauwe en roze regenpakken vanuit Velp komen fietsen, speciaal voor dit moment. Jill (37) heeft last van hersenletsel en kan drukte ‘wel hebben’, maar krijgt al snel vermoeidheidsklachten. Deze zone in de Hoogstraat heeft geen drukke menigte, muziek en andere harde geluiden. Ideaal, want zo kan ze met haar kinderen gerust een sinterklaasintocht bezoeken: “Naast dat ik hier sta, moet ik me ook voorbereiden op veel prikkels en een plan bedenken om eventueel weg te gaan, dat is ook al stressvol. Daarna kan ik mijn dag normaal gesproken wel afschrijven.”
Arnhem is een van de weinige steden in Nederland die bij de Sinterklaasintocht nadrukkelijk rekening houdt met verschillende fysieke of mentale beperkingen, ziektes en kwetsbaarheden. Op de Rijnkade is een exclusief vak voor bezoekers in een rolstoel of met een gehoorbeperking met goed zicht op de aanwezige gebarentolk. In de stoet door de binnenstad loopt een Piet met glutenvrije kruidnoten mee. In de binnenstad is ook de speciale prikkelarme zone. “Het kost veel creativiteit om dit feest toegankelijk te maken voor iedereen, maar het is een kleine moeite,” vertelt Fedosja van der Lee (37), bestuurslid bij Stichting Sinterklaasintocht Arnhem.
‘Dit is geen bonus die je mensen geeft. Het is een basisrecht’
“Normaal is het altijd te druk, daar kom je niet met een rolstoel tussen,” zegt Sanne van den Berg (41) uit Arnhem. Met haar gezin van vier staat ze in het speciale vak op de Rijnkade. Haar zevenjarige zoontje heeft moeite met lopen, maar zit nu, dik ingepakt met een paraplu boven zijn hoofd, tevreden in zijn rolstoel. Alle gezinsleden zijn blij dat ze hier samen kunnen staan. Toegankelijkheid zou normaal moeten zijn en organisaties moeten ‘gewoon zorgen dat dit kan’, vindt ze. “Dit is geen bonus die je mensen geeft. Het is een basisrecht.”
Beeld: Patrick Davelaar
Een toegankelijke intocht was voor Arnhem een belangrijke vervolgstap na het afschaffen van Zwarte Piet in 2020. De huidige Arnhemse Pieten dragen geen enkele schmink. Ze zijn gekleed in ‘sierlijke, historische kleding, mooie make-up en vermommingen’, om de figuur magisch te houden, vertelt Van der Lee. In 2021 werd de verantwoordelijke stichting benaderd door de organisaties Bijzonder in Arnhem en het Arnhems platform chronisch zieken en gehandicapten (APCG). Zij vroegen in hoeverre er rekening werd gehouden met kinderen of ouders met een beperking. “Die vraag kwam te laat om nog voorbereidingen te treffen, maar we gingen meteen in gesprek voor de intocht van 2022,” legt Van der Lee uit. Dit jaar werkten de organisatie en de belangengroepen weer samen. Volgens het bestuurslid is contact met de doelgroep essentieel, “want wij kunnen zelf niet goed inschatten welke praktische aanpassingen nodig zijn.”
De kade vol kinderen wordt door ‘Gebarenpiet’ aangeleerd hoe ze Sinterklaas in gebarentaal kunnen roepen. De gastheer van de intocht kijkt aandachtig naar de uitleg van de tolk. “Aha, een gebaar van een lange baard en een grote staf!” roept hij enthousiast door zijn microfoon. ‘Glutenvrije Piet’ is later die middag in de stoet door de binnenstad te herkennen aan zijn groene kleding, handschoenen en sjerp, waar zijn naam in gouden letters gespeld staat. Deze Piet is een initiatief van de Nederlandse Coeliakie Vereniging en loopt landelijk met intochten mee. Kinderen kunnen online een vlag of kleurplaat downloaden en deze omhoog houden tijdens de intocht, zodat Glutenvrije Piet ze kan herkennen. Ziet hij een teken, dan geeft hij in een plastic verpakt bakje kruidnoten om kruisbesmetting te voorkomen
Pieten praten zachtjes tegen de kinderen en maken geen onverwachtse, grootse bewegingen
Als de grote stoet langskomt in de prikkelarme zone, is alleen het geluid van de paardenhoeven te horen. Pieten praten zachtjes tegen de kinderen en maken hier geen onverwachtse, grootse bewegingen. Muziekinstrumenten worden alleen gebruikt om mee te zwaaien. Wanneer Sinterklaas langskomt zwaait hij rustig, maar meer dan een bescheiden, “hallo daar,” zegt hij niet. Na ongeveer vijf minuten is de optocht weer voorbij, en is het weer nagenoeg stil in de Hoogstraat.
“Ik moet er bijna een beetje van huilen, dit zie je nooit. Het is fijn dat je gezien wordt”, zegt Jill achteraf. Dit soort zones zijn een kleine moeite voor de organisatie, maar kan voor veel kinderen en ouders van grote waarde zijn, denkt ze. “Misten jullie een stukje van het feest?” vraagt Jill haar kinderen. De oudste haalt zijn schouders op. Hij kan de rust wel waarderen, zegt hij. De jongste kijkt toch een beetje bedroefd door de afwezigheid van muziek, maar heeft haar handen vol met kruidnoten. De Pieten gaven kinderen in de prikkelarme zone extra veel. “Daar is ze dan wel blij mee,” lacht haar moeder.
