Hoekstra als Klimaatcommissaris
Afgelopen week berichtten internationale en Nederlandse media veel over Wopke Hoekstra’s nieuwe functie in Europa. Onder het toeziend oog van het Europees Parlement ondervroeg de milieucommissie hem urenlang over zijn toekomstige rol als Eurocommissaris. Zijn antwoorden leidden tot cynisme onder de Europarlementariërs. Zo zei de oud-lijsttrekker van het CDA dat hij maar een bescheiden rol speelde bij die partij. Ook waren de ondervragers kritisch op zijn verleden bij Shell en McKinsey. Zijn plotselinge ‘vergroening’ lijkt het Parlement slecht te slikken en zijn benoeming roept dus weerstand op. Toch is Hoekstra de nieuwe Klimaatcommissaris. Hoe kan dat, en wat nu?
In Brussel spreken ze van een deal tussen de sociaal- en christendemocraten. Er is een strijd gaande tussen die twee partijen met betrekking tot hun groene standpunten: Waar de sociaaldemocraten willen dat er meer vaart in komt, vinden de christendemocraten dat de EU te ver gaat in haar klimaatdoelstellingen. De instemming van het Europees Parlement met Hoekstra en Maroš Šefčovič, een Slowaakse Eurocommissaris en vicevoorzitter van de Commissie, is een compromis. Als Šefčovič de coördinatie van de Green Deal mocht doen, zou ook Hoekstra groen licht krijgen.
Fit for 55 moet leiden tot 55 procent minder uitstoot van broeikasgassen in 2023 dan in 1990
Als nieuwe Eurocommissaris zal Hoekstra dus maar een deel van het dossier van zijn voorganger Frans Timmermans overnemen. De oud-CDA lijsttrekker zal zich met name richten op het klimaatbeleid van de EU. Dit beleid bestaat uit wetten gebundeld onder de naam ‘Fit for 55’. De Europese Commissie heeft een reeks aanpassingen van het klimaat-, energie-, vervoers- en belastingbeleid van de EU voorgesteld om de doelstellingen van de Green Deal te halen. Hoekstra’s klimaatdossier valt hier onder. Deze wetsvoorstellen moeten het mogelijk maken om in 2030 netto 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990. De EU heeft als streven om in 2050 volledig klimaatneutraal te zijn.
Hoekstra moet onder andere voor elkaar krijgen dat de Commissie, de lidstaten en het Europees Parlement een akkoord bereiken over de omstreden natuurherstelwet. Zijn mede-christendemocraten zijn fel tegen de wet en hopen hiermee de boerenstem te winnen. Hij kon dan ook op kritische vragen rekenen van Europarlementariër Anja Hazekamp (Partij voor de Dieren). Ze vroeg in hoeverre hij zijn partijbelangen achterwege kan laten en de natuurherstelwet kan verdedigen. Hoekstra vermeed een direct antwoord maar zei achter het voorstel van de Commissie te staan.
Hoekstra’s eerste concrete uitdaging is de klimaattop op 30 november in Dubai. Het evenement is dit jaar van extra groot belang omdat de aanwezige wereldleiders voor het eerst de resultaten van het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 gaan beoordelen. Op basis van deze beoordeling zal de Commissie met nieuwe voorstellen komen om de Europese klimaatdoelstellingen te halen. Hoekstra zal, ten minste tot de Europese verkiezingen in juni 2024, verantwoordelijk zijn voor de coördinatie van dit proces.
President van Tunesië bedankt voor 127 miljoen euro
De Tunesische president Kais Saied heeft vorige week de eerste geldoverboeking in de omstreden Tunesië-deal geweigerd. Drie maanden geleden sloten demissionair premier Mark Rutte, Italiaanse premier Giorgia Meloni en Commissiebaas Ursula von der Leyen een deal met Tunesië: In ruil voor Europees geld beloofde Tunesië de grenzen beter te bewaken door mensensmokkel aan te pakken. De Europese Unie heeft een lening van 900 miljoen euro gereserveerd en trekt nog eens 105 miljoen euro extra uit voor grensbeheer.
Over de eerste geplande overboeking van 127 miljoen euro heeft Saied tegen persbureau Reuters gezegd dat hij het ’te lage bedrag’ vindt getuigen van een gebrek aan respect en dat het in strijd is met de voorwaarden van de deal. Die staat nu dus op losse schroeven. En dat is slecht nieuws voor Von der Leyen, Rutte en Meloni, die de deal willen presenteren als een succesvolle manier om migratie te verminderen.
De Tunesië-deal kreeg eerder al kritiek na zorgen over mensenrechtenschendingen
Saied profileerde zich al eerder als een koppige en onbetrouwbare partner toen hij op 14 september een aantal Europarlementariërs toegang tot Tunesisch grondgebied weigerde. Het doel van dit bezoek was om de politieke situatie in het land te evalueren en verder te praten over de migratiedeal. Saied zelf gaf geen nadere verklaring. De president, en daarmee de deal, heeft al eerder kritiek gekregen na zorgen over mensenrechtenschendingen in zijn land.
En het wordt nog pijnlijker: afgelopen woensdag is al 60 miljoen euro overgemaakt naar Tunesië als reactie op een openstaand verzoek van Saied van 31 augustus. Dit geld valt niet onder de migratiedeal, maar is nog afkomstig van Europese coronasteun aan het land. Hoewel de Commissie zich doorgaans op de achtergrond houdt, zegt de Hongaarse Eurocommissaris Oliver Varhelyi op X dat Tunesië het geld zo snel mogelijk terug moet storten en benadrukt hij het belang van ‘respectvolle samenwerking’.
In het Europees Parlement is ook bijval voor de omstreden deal. Leider van de christendemocratische EVP, Manfred Weber, zegt nog steeds toekomst te zien in de deal, ook al is Saied een lastige partner om mee samen te werken. Daarmee gaat Weber achter zijn partijgenoot en Commissievoorzitter Von der Leyen staan. Volgens Weber moeten linkse partijen stoppen met het ondermijnen van de deal, die als een blauwdruk voor toekomstige migratieakkoorden moet dienen. Hij daagt linkse partijen uit om met een alternatief idee te komen.
Eindredactie door Jens van der Weide
