Beeld: Hannah Schmidt
3 juli 2023, 21:00
Afgelopen weekend vond in Ede voor de tweede keer een Pride plaats. In het dorp is de Pride niet alleen een feest en protest, maar ook een strijd om het Woord. Boeken, waaronder de Bijbel, bieden christelijke en queer Edenaren houvast.
Leestijd:
5 Min
De deuren van de Oude Kerk staan open. Het orgel klinkt, van buiten dringt een digitale bas naar binnen. Een deurpost vangt de aanblik van een artiest in drag die aan een groepje kinderen een boek voorleest. De kinderen participeren enthousiast. Een andere uitgang kijkt uit op een kunstenaarscollectief, een spuitbus siert elke tweede hand. Voor de kerk staat de Bijbelbus geparkeerd, kanariegeel en heimelijk beplakt met regenboogstickers.
De zaterdagmiddag vormt het hart van de Edese Pride. Op het kerkplein staan, naast een expositie en een seminartent waarin wordt voorgelezen, voorgedragen en voorgelicht, talloze kramen van organisaties die zich inzetten voor LHBTIAQ+-emancipatie, waaronder COC Midden-Gelderland en Roze in Blauw. Achter de kerk, op het Raadhuisplein, dat omhoog glooit richting de Paasberg, vindt een muziekfestival plaats.
Het Raadhuis was eerder al het toneel voor een in lokale en regionale media breed uitgemeten conflict aangezwengeld door de Edese SGP, met 7 van de 39 zetels de grootste partij van de gemeente, en samen met ChristenUnie, CDA, GemeenteBelangen en PvdA onderdeel van de coalitie. Verschillende kiesverenigingen en de jongerenafdeling van de partij verstuurden op 12 juni een brief naar de gemeenteraad en het college waarin zij stellen dat de Pride ‘ver afwijkt van het Woord van God, de Bijbel’.
“Er moet”, menen de SGP-leden enerzijds, “aandacht zijn voor hen die worstelen met hun identiteit en belangrijk is om met hen hierover respectvol het gesprek te voeren.” Anderzijds voelen de opstellers zich gekwetst door de manier waarop de Pride de aandacht invult. In het bijzonder doet het hen verdriet dat de Pride aan de voet van de Oude Kerk plaatsvindt. De organisatie van de Pride laat weten dat de plek door de gemeente is toegewezen. Het is geen plaats die de organisatie zelf heeft gekozen.
Marije van ’t Kruijs, lid van de organisatie van de Edese Pride, vindt het jammer dat verschillende media juist de weerstand vanuit de SGP als nieuwshaak gebruiken. “Ik zou durven beweren dat we een breed ingestoken programma hebben, bedoeld voor allerlei verschillende groepen, en daar kun je ook de aandacht op leggen.”
Het programma is op meerdere manieren divers, legt Marije uit. Er is aandacht voor alle leeftijdsgroepen, met onder andere een voorleesmoment voor kinderen en een tentoonstelling over roze ouderen, maar ook voor de balans tussen politiek en viering. “Je weet dat het niet kan, maar je wilt het toch zo veel mogelijk voor iedereen goed doen.”
Dat het niet makkelijk is om de balans te vinden, merkt Marije aan de mails die de organisatie in aanloop naar de Pride ontving. “Sinds vorig jaar hebben we een aantal mails gekregen waarin staat dat we naar de hel gaan, maar nu hebben we ook mails ontvangen waarin we de vraag krijgen waarom we het allemaal zo serieus nemen en het niet gewoon bij een muziekfestival houden, terwijl andere mensen zich juist afvragen of al dat gefeest wel nodig is. Die laatste groep is bezorgd dat we daardoor niet serieus genomen worden.”
Naast diversiteit zet Marije zich al twee edities in voor toegankelijkheid tijdens de Pride. Tolken Nederlandse Gebarentaal ondersteunen verschillende activiteiten, er zijn ontprikkelruimtes en er is aandacht voor rolstoelgebruikers. Daarnaast livestreamt de organisatie het inhoudelijke programma en zijn socialemediaberichten voorzien van afbeeldingsbeschrijvingen.
De opzet van de organisatie blijkt te slagen. Jong en oud lopen zaterdag door elkaar, ouders hebben hun kinderen meegenomen, op de hoofden van verscheidene bezoekers valt een grijze haardos te ontwaren. Er zijn meerdere rolstoelgebruikers.
Maar of het evenement zaterdag ook de winkelende refo-moeder kan verleiden? Chris Janssen, boekhandelaar bij Boek en Buro, dat als een van de weinige commerciële partijen aan de Pride verbonden is, ziet bij zijn kraam vooral mensen uit de queer-gemeenschap voorbijkomen.
De collega-kraamuitbaters van NOA, de Nederlandse Organisatie Aseksualiteit, vinden het niet zo’n punt. “Vergeleken met Amsterdam is het rustig”, zegt een van hen weliswaar, maar de voorlichters hebben al veel voorbijgangers kunnen helpen zichzelf op het aseksuele spectrum te positioneren.
Net als Marije zegt Chris het jammer te vinden dat de Pride vooral negatief in het nieuws is, als iets dat kwetsend is voor de SGP-achterban. “Er is nooit eens gewoon positiviteit over het onderwerp. Terwijl ik denk: jongens, we zijn hier met zijn allen, maak je niet druk, en laten we er met zijn allen iets van maken, ieder op zijn eigen wijze.”
Zaterdagmiddag verzorgt hij in de seminartent een interview met Hanna Bervoets, die zich, stelt ze, in de eerste plaats als schrijver en in de tweede plaats als lesbisch identificeert. Ze noemt het belang van representatie in literatuur en onderstreept dat aan de hand van het boekenweekgeschenk dat ze schreef, Wat wij zagen. De roman bevat een liefdeslijn tussen twee vrouwen, die weliswaar niet essentieel is voor de plot, maar ook niet zomaar een andere samenstelling had kunnen hebben. Een lesbische relatie heeft, zegt Bervoets, een eigen dynamiek.
Dat representatie zich niet hoeft te beperken tot literatuur waarin expliciet homoseksuele relaties voorkomen, blijkt zondagmiddag tijdens de afsluitende regenboogviering. De organisatie koos voor de term ‘regenboogviering’ om de nadruk te leggen ‘op het vieren van diversiteit en vol trots omarmen van zowel ons geloof als ons queer zijn’. De dienst vindt op ‘neutrale’ grond plaats, in poppodium Astrant, waar menig aanwezige de vorige avond nog tot in de late uurtjes danste tijdens de afterparty.
Noud Fortuin, predikant in opleiding, leidt de viering. Geregeld pakt hij zijn gitaar. Er is veel interactie en de aanwezigen – het zijn er zo’n vijftig – beleven de dienst, in het bijzonder de muziek, intens. Twee mannen van middelbare leeftijd pakken elkaars hand vast en knijpen er op gezette tijden zacht in. Drie jongeren voor in de zaal slaan hun armen om elkaar heen, kruipen soms in elkaars schouders. Het is iets dat de organisatie hoopte te faciliteren.
Centraal staat een queer reading van het Bijbelboek Ruth 1:6-19. De passage beschrijft de verklaring van trouw die Ruth aflegt tegenover haar schoonmoeder, Naomi. Als beide vrouwen weduwe zijn geworden, besluit Naomi terug te keren naar Bethlehem, haar heimat. Ruth wil Naomi, die wegens hongersnoden naar Moab, Ruths thuisland vluchtte, volgen, maar Naomi wijst dat meermaals af. Ruth houdt aan, tot Naomi niet langer aandringt.
Er zit iets queers in de relatie tussen Ruth en Naomi, iets dat schuurt. Via het Hebreeuws verbindt de predikant de relatie aan de geschiedenis van Adam en Eva. Hij laat een lied horen van Stef Bos, geboren op een steenworp van Ede, vertrokken naar Zuid-Afrika, waar hij in de wachtrij bij de burgerlijke stand de parallel zag tussen de liefde die hij voelt voor zijn Afrikaanse vrouw Amanda en de liefde die Ruth, als ontheemde in Bethlehem, voelt voor Naomi.
Als tegen het eind van de dienst de miljoenenhit Ik Wens Jou van het Edese Trinity klinkt, staan de aanwezigen op. Ze zingen luider, herhalen overtuigd het refrein:
Een muur voor de wind
En een vuur voor de kou
Een jas voor de regen
En een vriend dicht bij jou
In de zaal branden kaarsen. Het is er warm en droog.
