De coalitie tussen de sociaalliberale D66 met de centrumrechtse partijen VVD en CDA zorgt sinds de kabinetsformatie voor het nodige tumult bij de achterban. Tijdens het zomercongres deze maand van de Jonge Democraten, de jongerenpartij van D66, blijven de meningen verdeeld over de samenwerking in de coalitie. Max Vandergaal (23), voorzitter van de JD-afdeling Leiden-Haaglanden: “De meeste JD’ers zijn linkser dan D66, dus natuurlijk hadden we liever een links kabinet gezien.”
Voor het zomercongres reisden tientallen ‘JD’ers’ af naar het WestCord WTC Hotel in Leeuwarden. De druk rondlopende JD’ers krijgen door het imposante gebouw met zijn donkergrijze interieur een wat formalistische uitstraling. Kalle Duvekot (22), voorzitter van de Jonge Democraten, neemt de rol van zijn partij uiterst serieus: “Wij hebben een frissere blik op politiek-voeren en willen D66 daarop scherp houden.”
Eén van de sprekers tijdens het congresweekend is Robbert Dijkgraaf, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Na zijn Q&A blijft een tiental nieuwsgierige JD’ers bij hem staan om hem nog één vraag te mogen stellen. Dijkgraaf drukt de JD’ers op het hart dat de input die zij geven erg belangrijk is voor de moederpartij: “Je wil in de politiek alle krachten van de samenleving voelen en de Jonge Democraten hebben een beter idee van wat er onder jongeren speelt.”
Hoewel Dijkgraaf spreekt over het ‘voelen van de krachten van de samenleving’, voelen veel JD’ers dat D66 als regeringspartij jarenlang niet genoeg heeft gedaan in het belang van de student. Max Verdegaal (23), voorzitter van de afdeling Leiden-Haaglanden, bekent dat zijn studiegenoten vaak verbaasd reageren als hij vertelt dat hij lid is van de Jonge Democraten. “Ze vragen dan: ‘waarom zou je lid zijn van een jongerenpartij waarvan de moederpartij weinig compensatie voor het afgeschafte leenstelsel wil geven?’ Dat is soms wel lastig uit te leggen.”
Tijdens de lunch vertelt jong democraat Evert Manders (23), als volleerd politicus gekleed in pak, dat hij moeite heeft met het onderwijsbeleid van D66. Evert: “D66 heeft allang niet meer het stempel onderwijspartij en als ik heel eerlijk ben, vind ik dat niet gek. Afgelopen jaren is keer op keer op de belangen van studenten gekort. Zo lijkt D66 naar buiten toe een slappe coalitiepartner. Dit terwijl ik zelf heb gezien hoe hard er intern wordt gewerkt aan het vasthouden aan standpunten. Zo kijk ik bijvoorbeeld met bewondering naar hoe Dijkgraaf opkomt voor de belangen van MBO studenten.”
Voorzitter Kalle voegt hieraan toe dat hun moederpartij kritisch naar zichzelf moet kijken. “D66 heeft de neiging zich enkel te focussen op wat zij wél goed heeft gedaan wat betreft onderwijs en mist zelfreflectie. Wat de JD graag zou willen zien is dat de partij meer verantwoordelijkheid neemt voor de keuzes die zij heeft gemaakt.” Kalle stelt dat wanneer D66 haar fouten erkent rondom het onderwijsbeleid, jongeren meer waardering zullen voelen voor de successen die de partij nu wél behaalt, zoals de herinvoeren van de basisbeurs.
Floris van der Valk (21) heeft als nieuw verkozen voorzitter van JD voor volgend jaar dan ook een duidelijk doel: “We moeten als Jonge Democraten en D66 weer laten zien dat we het plakkaat van onderwijspartij verdienen. Dat we vóór de toekomst voor jongeren zijn.”
Nieuwe visie
Tijdens het congres komt de nood aan een duidelijke visie van D66 naar voren. Evert: “Ik begrijp dat je in een kabinet wat pragmatischer moet zijn, maar tot op zekere hoogte. Op migratie heeft D66 bijvoorbeeld wel een mening over snellere integratie, maar lijkt de langetermijnvisie te ontbreken. Vooral als je het vergelijkt met haar coalitiepartners VVD en de ChristenUnie.” Kalle merkt op dat de Jonge Democraten een belangrijke rol kunnen vervullen in het vormen van een partijvisie: “Het is niet zo dat we alle antwoorden hebben, maar we willen wel dat D66 onze ideeën bespreekbaar maakt.”
Jij bent zo schara!
Dat de jongerenpartij fungeert als springplank voor nieuwe ideeën voor hun moederpartij is te zien tijdens de stemmingen over moties. Bevlogen presenteren JD’ers voorstellen en delen felle kritiek uit. De één wat serieuzer dan de ander. Een JD’er loopt strijdvaardig naar de microfoon: “Ik stem tegen de motie aangezien er ‘skere tatta’ in de omschrijving staat. Dat kan niet. De moties moeten geschreven worden in het Standaardnederlands.” Waarop een mede-JD’er vanuit de zaal roept: “Jij bent zo schara!” (lees: schaamteloos Randstedelijk).
Naast de nodige luchtige intermezzo’s zijn de JD’ers bezig met het maken van gezamenlijke voorstellen waarmee hun visie vorm krijgt. Met succes. Tijdens het jaarlijkse congres van D66 afgelopen mei kwam een aanzienlijk deel van de motievoorstellen vanuit de Jonge Democraten. Zo werd het ‘Nieuw Democratisch Appèl’ door de JD gelanceerd, waarin meerdere ideeën voor democratische vernieuwing werden gepresenteerd. Eén van die ideeën is om het koningshuis af te schaffen. Dit werd al gauw door verschillende media opgepikt. Evert vertelt trots: “Ik heb ervoor kunnen zorgen dat Alexander Pechthold op video pleit voor de afschaffing hiervan.”
Pick your battles
Toch blijft het de vraag in hoeverre deze ideeën uiteindelijk in beleid vertaald worden. Zo streden JD’ers afgelopen winter vanuit verschillende afdelingen voor een energiecompensatie voor jongeren op landelijk niveau, maar tevergeefs. Evert: “We zijn gewoon acht maanden lang door de Tweede Kamerfractie van het kastje naar de muur gestuurd.”
Kalle merkt op dat de JD eerder naar de media had moeten stappen om zo druk uit te oefenen op D66. Maar dit blijft een risico. Kalle: “We zitten nu als jongerenpartij vaak rond de tafel met D66 om te spreken over beleidsvoorstellen. Als je keer op keer publiekelijk druk uitoefent op één beleidsvoorstel dan kan het zijn dat de partij zich meer terugtrekt en andere beleidsvoorstellen zo in het niet vallen.”
Eén van de belangrijkste lessen die de voormalig voorzitter heeft geleerd is: pick your battles. Wat ook de redenering van de meeste JD’ers naar D66 in het huidige kabinet lijkt te zijn. Max: “Dat D66 in een rechts kabinet zit dat nog een redelijk progressief beleid voert, bijvoorbeeld op het thema klimaat, is iets waar je D66 credits voor moet geven.”
