In Duitsland is de zomervakantie voor veel studenten al van start gegaan, in België is deze al twee weken bezig en in Schotland genieten sommige studenten zelfs al sinds eind april van hun zomervakantie. Dat is in Nederland wel anders: met slechts zes weken hebben studenten hier een kortere zomervakantie dan studenten van veel andere universiteiten binnen Europa. Als we daar nog een eventuele herkansingsperiode vanaf halen, blijft er niet veel vakantie over. “Frustrerend,” vindt UvA student Yuval Givony (18), “een langere zomer zou me meer tijd geven om echt goed uit te rusten.”
Aan de andere kant van dit spectrum ligt Schotland, waar de zomervakantie al in volle gang is. Schotse student Etenia Beckwolt (22) ligt op het strand in Valencia. Ze geniet er volop van: “Het weer is hier geweldig en het eten is ook fantastisch,” vertelt ze. Ze gebruikt haar vakantie om veel te reizen. “Ik ga één of twee maanden naar Frankrijk en ik ga in augustus nog twee weken op een cruise,” vertelt ze. “Ik vind het leuk om meer te leren over andere culturen en probeer altijd een beetje van de taal te leren als ik in een nieuw land ben.”
Carlin Braun (21), die ook in Schotland studeert, gebruikt haar lange zomervakantie om ervaring op te doen in haar toekomstige werkveld. “Het is fijn om daar in de zomer tijd voor te hebben. Zo maak ik alvast een voorsprong op andere studenten,” vertelt ze. Verder gebruikt ze haar tijd om te werken. “Tijdens de zomervakantie werk ik vier dagen per week. Het is fijn om geld te verdienen, dan hoef ik me daar tijdens de lesperiode minder zorgen over te maken.” Callum Laing (20) deelt deze ervaring niet. “Het is saai. Ik doe vier maanden lang bijna niks en dat verveelt snel.” Callum vindt de afwezigheid van routine lastig en zou liever een kortere zomervakantie hebben. “Ik heb structuur nodig om mijn tijd productief in te delen. Nu zit ik alleen maar op mijn kamer.”
Vakantie als welkome oplossing
In Nederland kunnen we het ons bijna niet voorstellen om zo’n lange vakantie te hebben, maar toch kan het om verschillende redenen een welkome oplossing zijn. Franciska de Vries, hoogleraar Earth Surface Science aan de UvA en voormalig docent aan de universiteit van Manchester, ervoer de drie maanden zomervakantie in Engeland als een waardevolle tijd. “Het was prettig om tijdens de zomermaanden de mogelijkheid te hebben om aan mijn eigen onderzoeksprojecten te werken; dat is in Nederland veel moeilijker,” reflecteert ze. “Met lesgeven ben ik veel tijd kwijt en ik hou in Nederland dan ook minder tijd over voor andere zaken.”
Volgens onderzoek uit 2021 van de Jonge Akademie wordt het onderwijsjaar aan Nederlandse universiteiten vaak als extreem lang ervaren. Dit leidt voor zowel studenten als docenten tot een verhoogde werkdruk. Uit een vergelijking met zes universiteiten in het buitenland blijkt dat het Nederlandse academische jaar inderdaad uitzonderlijk lang is. Zo zijn Nederlandse docenten gemiddeld twee maanden meer per jaar aan onderwijs kwijt dan collega’s aan de andere universiteiten uit de steekproef.
Annemieke Hoogenboom, docent kunstgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht pleit dan ook al jaren voor een langere zomervakantie, maar weet ook dat dit ingewikkeld ligt. “Er zijn veel voor- en tegenstanders en dus ook veel obstakels om te overbruggen,” vertelt ze. Toch is ze een voorstander van dit idee. “Vanuit de geesteswetenschappen is de werkdruk enorm,” vertelt ze. “Waar leerlingen zes weken zomerreces hebben, is dit in verband met nakijken en de voorbereidingen op het volgende academische jaar voor docenten veel korter.”
Een voordeel aan een langere zomervakantie is dat docenten in die periode de tijd krijgen om aan hun eigen onderzoeksprojecten te werken. “Om een academisch stuk te schrijven dat impact maakt heb je een langere periode nodig om hieraan te kunnen werken,” vertelt Hoogenboom. Toch geeft ze aan dat het verlengen van de zomervakantie niet makkelijk is. “Als er een eenvoudige oplossing was, dan was die er al lang geweest.”
Kortere vakantie door studiefinanciering
Hoogenboom legt uit dat de korte zomervakantie te maken heeft met de studiefinanciering. Toen deze in 1986 voor het eerst werd ingevoerd, werd gedacht dat studenten aan het werk moesten worden gehouden voor het geld dat zij ontvingen. Een lange zomervakantie paste daar niet bij. “Toen de studiefinanciering werd afgeschaft ontstond er veel discussie over het idee van langere vakanties. Nu wordt de studiefinanciering opnieuw geïntroduceerd. Wat dat gaat betekenen voor de vakanties zullen we zien.”
De reden waarom het zo lastig is om het academische jaar anders in te richten heeft onder andere te maken met studiepunten. Als de vakanties langer worden, zullen studiepunten in een kortere tijd behaald moeten worden en dit verhoogt de werkdruk tijdens lesperiodes. Een alternatief hiervoor is om de studies langer te maken. Een bachelorstudie in Schotland is bijvoorbeeld vier jaar in plaats van drie jaar. Dit heeft echter het nadeel dat onderwijs dan duurder wordt.
Eigen verantwoordelijkheid
Hoogenboom vindt dat studenten meer verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces moeten nemen. “Studenten moeten tegenwoordig veel meer aan het handje worden gehouden, dat kost veel tijd,” vertelt ze. “Vroeger hoefde ik alleen maar een leeslijst te publiceren. Nu is dat een volledige website aan informatie – onderwijs kost daardoor meer tijd.” Als we de onderwijsvrije periode in de zomer inderdaad willen verlengen, zullen leerlingen volgens Hoogenboom in die periode zelf aan de slag moeten.
Toch is dit volgens De Vries niet hoe het gaat in het Verenigd Koninkrijk. Studenten kunnen hun zomervakantie zelf inrichten, er wordt geen huiswerk meegegeven. Waarom dit idee in Nederland zo ingewikkeld is begrijpt ze niet. “In het Verenigd Koninkrijk lukt dit toch ook? De kwaliteit van onderwijs is daar absoluut niet minder en ik vond het daar wel veel fijner,” vertelt ze.
Naar aanleiding van hun onderzoek heeft de Jonge Akademie een aantal aanbevelingen gedaan. Zo zouden het aantal onderwijsweken en toetsweken gereduceerd moeten worden en zouden onderwijsvrije periodes strenger bewaakt moeten worden. Verschillende Nederlandse universiteiten zullen de komende drie jaar meedoen aan pilots om het academisch jaar slimmer in te richten. De uitslag hiervan laat dus nog even op zich wachten. De Vries is zeer benieuwd naar de uitslag. “Een langere zomervakantie zou voor zowel docenten als studenten fijn zijn,” benadrukt ze. “Ik vind het heel gezond dat er een periode is waarin iedereen even tot rust kan komen, in Nederland is daar veel minder tijd voor.”
Eindredactie door Valerie Vocking
