Romantische komedies zijn al jaren niet meer weg te denken uit het hedendaagse (online) tv-landschap. Zeker de brakke zondagmiddag is het perfecte moment om even de wereld te vergeten en weg te zwijmelen bij een Nederlandse romkom en het drama van de hoofdpersoon. Maar hoe is het in dit genre gesteld met de weergave van de vrouw?

Roos, de hoofdrol in de film ‘Ja, ik wil!’, is zojuist gedumpt… op haar bruiloft. Ineens gaat het helemaal niet goed met haar. Een auto parkeren lukt niet meer. Ze draagt een te grote bril. Haar eten? Alleen magnetronmaaltijden. Kortom: een typische scène uit een romantische komedie.

De hedendaagse romkom is gebaseerd op het genre screwball comedy, dat erg populair was in de jaren 30 en 40. Gekenmerkt door spitse dialogen, conflict tussen man en vrouw (rondom het huwelijk) en waarbij vaak de traditionele verhouding tussen man en vrouw is omgedraaid en de vrouw een meer dominante positie heeft.

Een bekend voorbeeld is de film ‘His girl Friday’ van Howard Hawks uit 1940. Het toont een sterke werkende vrouwelijke hoofdrol die de gehele film de touwtjes in handen heeft. Net als in de huidige romkoms vindt ze nieuwe liefde na het breken met haar ex. Echter is er een verschil. Ze komt onafhankelijk over, raakt niet in een crisis en heeft geen man nodig om te functioneren.

Waar de films uit die tijd verrassend sterke vrouwelijke karakters tonen, is dat in hedendaagse romantische komedies ver te zoeken. Het lijkt een wereldwijd fenomeen met voorbeelden als (de nieuwe) ‘Bridget Jones’, ‘Maid in Manhatten’ en ‘Someone Great’.

Ze zijn geobsedeerd met zichzelf en verzwelgen in zelfmedelijden totdat de ridder op het paard hen redt

Het genre romkom is in Nederland erg populair. Sinds het grote succes van de film ‘Alles is liefde’ komt de een na de andere romkom uit, met Netflix als een van de grootste aanbieders. Drie van de meest recente Nederlandse romkoms op Netflix zijn: ‘Ja, ik wil!’, ‘Alles is zoals het zou moeten zijn’ en ‘Just say yes’.

Wat bij alle drie de films opvalt, is dat het gaat om bevoorrechte witte vrouwen die een makkelijk, luxe leven leiden. Ze zijn gericht op hun carrière, maar toch gaat alles mis omdat het niet lukt met de liefde. Ze zijn geobsedeerd met zichzelf en verzwelgen in zelfmedelijden totdat de ridder op het paard hen red.

Volgens filmkenner en radio- en televisiepresentator René Mioch gaat het om ouderwetse ingesleten stereotypes waarbij de vrouw incompleet is zonder man. Geforceerd wordt er geprobeerd het vrouwelijke karakter sterker neer te zetten door haar een carrière te geven met aanzien. Ondanks die carrière lijken de vrouwen hulpeloos wanneer het niet meezit in de liefde en bloeien ze pas weer op zodra er een man in het spel is. Mioch: “Het hoort bij het genre, maar past niet meer bij de tijdsgeest. Toch blijven dit soort films veelvuldig gemaakt worden omdat ze in trek zijn bij het publiek.”

Een te grote bril en magnetronmaaltijden

Na de eerder beschreven bruiloftscène gaat het niet goed met de net gedumpte Roos (Elise Schaap) in ‘Ja, ik wil!’ door Kees van Nieuwkerk. Auto’s parkeren is ineens erg lastig, net als het vinden van een bril die past (of de lenzen die ze eerder droeg). Verder leeft ze op magnetronmaaltijden.

Om het nog clichématiger te maken vindt ze troost bij haar gay best friend. Halverwege de film begint ze te daten met een man en plotseling draagt ze weer make-up, zit haar haar goed in de krul en heeft ze haar bril niet meer nodig. En gaat het ook weer goed met haar carrière. Blijkbaar heeft ze dus een man nodig om normaal te kunnen functioneren.

Spullen kapotmaken met een glas wijn in de hand

In ‘Alles is zoals het zou moeten zijn’ (Ruud Schuurman) vertolkt Barbara Sloesen de kersverse moeder Iris waarvan haar man ervandoor gaat met een ander. Het eenzame moederschap valt haar zwaar en regelmatig stalkt ze haar ex op het internet. Een huilende Iris wordt afgewisseld met een boze Iris die de spullen van haar ex kapotmaakt. Natuurlijk met een glas wijn in haar hand.

Uiteindelijke herpakt ze zichzelf en gaat ze met vriendinnen op vakantie. Even toont ze karakter wanneer ze haar ex afwijst als hij met hangende pootjes bij haar aanklopt. Toch is haar leven pas echt op de rit, wanneer er een nieuwe man is.

De perfecte bruiloft

Ook de film ‘Just say yes’ (Appie Boudellah, Aram van de Rest) bevat veel clichés. Yolanthe Cabau speelt Lotte die haar hele leven bezig is met het bedenken van de perfecte bruiloft. Als het eenmaal zo ver is, wordt ze gedumpt en staat haar leven op z’n kop. Ze begint weer met daten en je raadt het al: plots kleedt ze zich mooi, heeft ze haar bril niet meer nodig en ziet het haar er weer glanzend uit.

Kortom: het is behoorlijk slecht gesteld met de weergave van sterke onafhankelijke vrouwen in Nederlandse romantische komedies.

Kan het anders?

Hoewel veel van de romantische komedies van nu wegzakken in ouderwetse man-vrouw verhoudingen zijn er ook uitzonderingen. Neem bijvoorbeeld de klassieker ‘Notting Hill’ van Roger Michell. Hoewel de film al in 1999 uitkwam, past hij eigenlijk beter bij deze tijdgeest dan de romkoms van nu. Waar Julia Roberts de rol vertolkt van filmster Anna. Een vrouw met aanzien die dominant is. Haar mannelijke medespeler William (Hugh Grant) is de gewone man die in een boekenwinkel werkt. Een geslaagd liefdesverhaal zonder te vervallen in stereotypes en clichés. Een film die net als de screwball comedies uit de jaren 30 en 40 moderner overkomt dan veel van de romkoms van nu. Misschien is het een goed idee voor Nederlandse scenaristen en regisseurs om eens terug te kijken.

Met medewerking van: Caine Roland