De erfenis van onderwijs in coronatijd: ‘Leerlingen hebben vanzelfsprekendheden niet meer onder de knie’

Beeld: Illustratie: Marie van der Donk

20 maart 2022, 09:19

Auteur: Casper Jager

De erfenis van onderwijs in coronatijd: ‘Leerlingen hebben vanzelfsprekendheden niet meer onder de knie’

Beeld: Illustratie: Marie van der Donk

20 maart 2022, 09:19

Auteur: Casper Jager

Na lange periodes online les, is het onderwijs al geruime tijd weer fysiek open. Tijd om de balans op te maken. Wat zijn de gevolgen van maandenlang les volgen via een schermpje?

De pandemie en de bijbehorende lockdown hebben hun stempel achtergelaten op het Nederlandse onderwijs. Door lockdowns, online lessen en coronabesmettingen onder docenten en leerlingen waren de afgelopen twee jaar op zijn zachtst gezegd niet optimaal voor het leerproces. Het grote gevolg: leerachterstanden. De Nederlandse regering heeft daarom voor de komende tweeënhalf jaar 8,5 miljard euro ter beschikking gesteld om achterstanden op basisscholen, middelbare scholen, mbo’s, hbo’s en universiteiten weg te werken.

Onrust in de klas

Bas Buise is docent scheikunde aan het Vrijzinnig Christelijk Lyceum (VCL) in Den Haag en is dagelijks bezig met het wegwerken van de leervertraging die leerlingen in de coronaperiode hebben opgebouwd. “Ik merk dat leerlingen veel dingen die ze vanzelfsprekend zouden moeten kunnen, zoals het correct uitschrijven van een rekensom, niet meer onder de knie hebben,” vertelt hij. Buise denkt dat dit een direct gevolg is van het langdurige online onderwijs, waarbij leraren niet in de schriften mee konden kijken om de fouten eruit te halen. Naast dit soort slordigheden merkt de scheikundedocent ook dat er veel kennis is weggezakt, waardoor hij als leraar veel tijd kwijt is aan het herhalen van de leerstof.

Naast negatieve gevolgen voor de leerprestaties heeft corona ook het gedrag van leerlingen beïnvloed. Ze zijn brutaler, onrustiger en moeilijker aan te zetten tot leren, melden de VO-Raad en CNV Onderwijs. Ook Bas Buise heeft de effecten van de coronacrisis op het gedrag van zijn leerlingen gemerkt. “Je ziet dat na een lange lockdown het groepsproces weer opnieuw moet beginnen, leerlingen moeten weer voor zichzelf bepalen wie de grappigste, de leukste of de sterkste in de klas is. Je merkt dan dat de leerlingen veel op elkaar reageren en dat ze de leraar weer uitgebreid gaan testen.” Ondanks dat dit in het begin voor wat onrust zorgde, maakt Buise zich niet zo’n zorgen over deze sociale problematiek. Na een half jaar fysiek onderwijs merkte Buise dat de onrust in de klas wegebde en dat alles weer langzaam richting de normale groepsverhouding bewoog. “De leerachterstanden moet je echt langzaam wegpoetsen, maar die sociale achterstand gaat vrij rap weer weg,” benadrukt hij.

Profiteren van online onderwijs

Hoewel de pandemie voor veel leerlingen resulteerde in leerachterstanden, pakten de lockdown en het bijbehorende thuisonderwijs voor sommige leerlingen juist positief uit, vertelt Annette Tadema, jeugdprofessional en contactpersoon op een middelbare school. Als jeugdprofessional kijkt Tadema wat er vanuit de zorgkant gedaan kan worden voor leerlingen die last hebben van veel prikkels in het onderwijs, dit gaat voornamelijk om kinderen met een vorm van autisme. “Deze leerlingen raken sneller overprikkeld en hebben hierdoor moeite om zich in de klas te kunnen concentreren,” legt Tadema uit. Thuisonderwijs was voor een deel van deze kinderen geen last, maar juist een lust. Zonder de drukte op school en in de klas konden deze kinderen zich thuis beter concentreren met betere schoolresultaten tot gevolg.

Ook Bas Buise heeft gemerkt dat een aantal leerlingen profiteerde van het online onderwijs. Hij vermoedt dat er per klas ongeveer één leerling was die écht beter leerde door het onderwijs op afstand. Toch denkt de leraar scheikunde dat het onverstandig is om deze kinderen in de toekomst geen fysiek onderwijs te laten volgen. “Deze leerlingen moeten later ook meedraaien in de maatschappij en op school leren zij naast de leerstof ook sociale vaardigheden, zoals omgaan met leraren en andere leerlingen. De middelbare school is op een manier ook de plek waar je volwassen wordt. Het lijkt me dus niet goed om leerlingen geen fysiek onderwijs meer te geven,” benadrukt Buise.

Lessen uit coronatijd

Annette Tadema ziet in dat school ook een sociale functie heeft en dat ook prikkelgevoelige kinderen baat hebben bij fysiek onderwijs. Toch hoopt zij dat we de lessen die we geleerd hebben tijdens corona in de toekomst kunnen gebruiken om onderwijs geschikter te maken voor deze specifieke groep leerlingen. “Hoe jammer is het als je ziet dat deze leerlingen floreerden bij alle rust van online les om dan weer volledig terug te gaan naar fysiek onderwijs,” vraagt zij zich hardop af. Als mogelijke oplossing denkt Tadema bijvoorbeeld aan hybride onderwijs, waarbij deze leerlingen deels fysiek en deels online les krijgen. Tegelijkertijd beseft Tadema dat dit een grote investering zou betekenen voor scholen en weet ze niet of zoiets uitvoerbaar zou zijn. “Ik ben natuurlijk geen onderwijsdeskundige, ik houd me vooral bezig met de zorgkant van onderwijs,” benadrukt ze. “Ik heb alleen het gevoel dat we nu heel snel terug gaan naar het oude, terwijl ik denk: hoe mooi zou het zijn om wat van deze coronaperiode te leren?”

Wat er overblijft van het coronaonderwijs in het toekomstig lesgeven blijft voorlopig giswerk. Scholen richten zich nu eerst op het herstellen van de leerachterstanden, voordat zij gaan kijken naar eventuele vernieuwingen die doorgevoerd kunnen worden. Toch is de invloed van corona op het onderwijs ook nu al voelbaar, merkt Bas Buise. Vooral de digitalisering van het onderwijs is door corona versneld en Buise vermoedt dat deze digitalisering ook in de toekomst door zal zetten. Daarnaast heeft corona er volgens Buise voor gezorgd dat het belang van school duidelijk zichtbaar is geworden voor de buitenwereld. “Ik hoop dat dit zorgt voor meer waardering van school en de docent in het algemeen.”

Met medewerking van Caïne Roland


STEUN NIEUW JOURNALISTIEK TALENT

Red Pers werd vijf jaar geleden opgezet door vier jonge en ambitieuze studenten en is inmiddels uitgegroeid tot een landelijk opleidingsplatform. Het is dé springplank naar een journalistieke carrière.

Wil je ons helpen het medialandschap te vernieuwen door jonge journalisten een stem te geven? Doneer dan nu een flinke kan koffie (€ 5,-), één maandje Zoomen (€ 15,-) of een ander bedrag. Bedankt


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.