Bijna twee jaar geleden verliet het Verenigd Koninkrijk formeel de Europese Unie, maar het proces is nog lang niet voltooid. Vooral jongeren worden er hard door geraakt. Redacteur Jacobien van der Kleij en fotograaf Meike Eijsberg gingen in gesprek met studenten aan Kingston University London.
“Er is veel onzekerheid voor studenten in de creatieve industrie,” zegt Annabel Noble (24), derdejaars bachelorstudent in fashion design. “Als we zijn afgestudeerd, ziet de arbeidsmarkt er niet veelbelovend uit.” Haar medestudent Annaliese Oesterlin (24) voegt toe: “Voor modestudenten is er meer baanzekerheid in andere landen. De mogelijkheden in de Britse mode-industrie blijven beperkt. Maar sinds Brexit is verhuizen naar Europa en daar een baan zoeken lastiger geworden door nieuwe visumverplichtingen.”
Annaliese verbleef pre-Brexit in Nederland voor een Erasmus-uitwisseling, maar besloot te vertrekken toen haar collegegeld met ruim 3.000 pond – omgerekend 3.500 euro – werd verhoogd. Vice versa geldt hetzelfde: aan Kingston University betalen Europese studenten sinds dit jaar het internationale tarief, net als studenten uit China, India en de Verenigde Staten. Dat ligt bijna 60 procent hoger dan de kosten voor Britse studenten.
Internationale studenten
Uit UCAS-gegevens, een onafhankelijke instantie die zich bezighoudt met aanmeldingen voor Britse universiteiten, blijkt dat het aantal Europese studenten dat zich dit jaar aanmeldde voor een studie in het Verenigd Koninkrijk dit jaar aanzienlijk is gedaald. In 2019 waren dit er nog 50.650, terwijl het aantal dit jaar blijf steken op een schamele 28.400. Vergeleken met twee jaar geleden is de toestroom van Europese studenten naar het Verenigd Koninkrijk dus bijna gehalveerd.
Het uitwisselingsprogramma tussen het Verenigd Koninkrijk en Europa is geheel van tafel
De Britse premier Boris Johnson beloofde begin 2020 dat Britse studenten na Brexit nog steeds van Erasmus-programma’s gebruik konden maken. Niets bleek minder waar: het uitwisselingsprogramma tussen het Verenigd Koninkrijk en Europa ging geheel van tafel. Eind december 2020 kondigde de Britse regering wel aan om 100 miljoen pond per jaar vrij te maken voor 35 duizend Britse studenten uit kansarme milieus. Dit biedt hen de mogelijkheid om een semester in het buitenland te werken of te studeren. Dit zogeheten ‘Turing Scheme’ is bedoeld voor onderwijs en training over de hele wereld. De Europese Unie heeft nog geen vergelijkbaar programma opgesteld voor studenten die in het VK willen studeren of werken. Ook Nederland is nog op zoek naar een nieuwe manier om dit mogelijk te maken.
Immigranten en binnenlandse economie
Vaiva Roscinaite (30), opgegroeid in London maar geboren in Litouwen, moest drie maanden wachten op haar ‘settlement statement‘, waarmee ze kan bewijzen dat ze voor 31 december 2020 al in Engeland verbleef. Oorspronkelijk moest ze daarvoor 65 pond betalen, maar ze tekende bezwaar aan. Dat zorgde voor problemen, want zonder dit bewijs zou ze mogelijk niet aan haar studie kunnen beginnen. Uiteindelijk kreeg ze vlak voor het begin van haar opleiding sociologie toch de benodigde toestemming.
De ouders van Vaiva’s partner stemden vóór Brexit. Volgens haar zijn zij voor de gek gehouden met de gedachte dat het Verenigd Koninkrijk geld zou besparen door immigranten te weren. “Als iemand van Europese afkomst ben ik licht beledigd dat zij voor Leave hebben gestemd,” zegt ze.
De jaarlijkse inflatie van de levensmiddelenprijzen bereikte afgelopen maand al 2,1 procent: het hoogste niveau in een jaar tijd
Het bevorderen van de binnenlandse economie speelde een belangrijke rol in de beslissing van veel Leave-stemmers. Maar in de praktijk worden producten in het VK alleen maar duurder en schaarser. In het nieuwe jaar voorspelt Huw Pill, hoofdeconoom van The Bank of England, dat de inflatie 5 procent zal bereiken. De jaarlijkse inflatie van de levensmiddelenprijzen was afgelopen maand al 2,1 procent: het hoogste niveau in een jaar tijd. Lege schappen in supermarkten zoals Lidl, Wilko en voorraadtekorten in ketens zoals McDonald’s en Prêt à Manger waren in Kingston duidelijk op te merken.
Geen cacaopoeder en vuilniszakken
Ward Danial, 22 jaar is barista bij koffieketen Prêt à Manger. Hij zegt: “Het is beschamend. Elke keer moet ik klanten uitleggen dat we geen cacaopoeder en chai lattes kunnen aanbieden. Soms hebben we we zelfs geen koffiebonen of vuilniszakken op voorraad. Deze producten zijn echt de basis van een koffietent.”
Verder laat Ward weten dat de lokale ‘Prêts’ in Kingston soms midden op de dag moesten sluiten omdat de leveranciers niet op kwamen dagen. “We moesten onze klanten, die aan het werken of lunchen waren, uit de koffietenten sturen om onze producten bij te vullen. En het is niet eens onze schuld, het was een tekort aan leveranciers dat invloed uitoefende op onze werkwijze.”
‘Waarom zouden werkzoekenden hierheen komen als de sociale zekerheid en gezondheidszorg beter zijn in het land waar ze nu zijn?’
Behalve een tekort aan leveranciers, is er een gebrek aan vleesverwerkers en vrachtwagenchauffeurs. Daar stopt het niet: ook het tekort aan leraren en Nationale Health Services (NHS) personeel, vooral verpleegsters, loopt verder op. Er staan momenteel 93.806 fulltime NHS-vacatures open in Groot-Brittannië. “Buitenlandse werkzoekenden kunnen wel naar het Verenigd Koninkrijk komen, maar waarom zouden ze dat doen als de sociale zekerheid en gezondheidszorg beter zijn in het land waar ze nu zijn?” vraagt Vaiva zich af.
Visserijconflict
De in Parijs geboren Diego Evrard-Broquet (23) is bachelor-student journalistiek. Hij gelooft dat de Brexit voor alleen maar meer ongelijkheden zorgt. “Neem Britse vissers als voorbeeld. Zij voelen zich bedrogen, terwijl de financiële banksector in de City of London minder lijdt als gevolg van de Brexit-onderhandelingen. En dat terwijl Premier Johnson afgelopen maand nog zei dat de City of London ook zonder de Europese Unie zal blijven floreren, en dat banenverlies en de verstoring van geldstromen minder ernstig zijn dan men vreesde.”
Volgens Diego helpen de toenemende spanningen over visvergunningen niet bij maken van duidelijke wetten over het visserijconflict. “De Britse vissers zijn de dupe van het gebrek aan duidelijke wetgeving en beslissingen. Er is geen vooruitzicht voor hen.”
Vervreemding en wantrouwen
Saxon Worboys (25) is tweedejaars sociologie-student en denkt dat Brexit alles te maken heeft met het feit dat het VK zich niet verbonden genoeg voelt met de rest van de Europese landen. Volgens hem is die dissonantie diepgeworteld in de (na-)oorlogse Britse mentaliteit. “Dat heeft alles te maken met vervreemding van de EU, historisch wantrouwen en een mengelmoes van nationalistische trots en chauvinisme. Groot-Brittannië moet nu een houding aannemen tegenover de nieuwe situatie en keuzes maken. Bijvoorbeeld over wat er moet gebeuren met de Iers-Britse grens en met handelsverdragen met de Europese Unie.”
Volgens Saxon spelen de Britse media een cruciale rol in het Brexit-verhaal. Hij ziet dat op sensatie gerichte en links-progressieve bladen moeten vechten tegen de status quo van politieke vooringenomenheid. “Er wordt buitensporig gebruikgemaakt van de mediavrijheid en vrijheid van meningsuiting. Ik zie niet hoe media positief hebben bijgedragen aan de Brexit omstandigheden en aan de post-brexit janboel,” aldus Saxon.
Hoewel de studenten het erover eens zijn dat de onzekere tijden voor Britse jongeren nog niet voorbij zijn, is er ook een keerzijde: jongeren zijn politiek uitgesprokener geworden door de Brexit. Die drijfkracht en weerstand zijn hard nodig om toch vooruitgang te zien in de relatie tussen Europa en het Verenigd Koninkrijk.
Met medewerking van Machteld van der Lecq
