Wat betekent de Ray-Ban Stories, de nieuwe ‘slimme bril’ van Facebook en Ray-Ban, voor de samenleving? Redacteur Marlies de Baare zoekt het uit en spreekt met Olya Kudina en Marc Steen, experts op het gebied van ethiek en technologie.
Op 9 september was het zo ver, Facebook trad binnen in de markt van slimme brillen. Na de Google Glass en Epiphany Eyewear in 2013, de Spectacles van Snapchat in 2016 en de Bose Frames in 2019, lanceerde Facebook samen met Ray-Ban dit jaar de Ray-Ban Stories. Met deze bril kun je handsfree foto’s maken, video’s van 30 seconden opnemen of geluid afspelen. Deze momentopnames, van bijvoorbeeld die leuke vakantie, zijn automatisch gekoppeld aan een persoonlijk account op de Facebook View app, waardoor je de foto’s en video’s via een telefoon kunt opslaan of delen.
Een stap terug
De functies waarover de bril bezit lijken een stap terug in vergelijking tot voorgangers van andere bedrijven, vindt Olya Kudina, assistent professor Ethiek en Filosofie van de Techniek aan de Technische Universiteit Delft. “De eerste slimme bril ooit, de Google Glass, had al een camera, een touchpad en bovendien een LED-display,” vertelt Kudina.
Daarbij is de Ray-Ban Stories ook een stap terug voor Facebook zelf. Oculus, het dochterbedrijf van Facebook, maakte namelijk al eerder een virtual reality-bril. Tussen die bril en de Ray-Ban Stories zit een wereld van verschil, stelt Marc Steen, senior onderzoeker bij de Nederlandse organisatie voor Toegepast-Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO).
De virtual reality-brillen van Oculus hebben in de afgelopen jaren onder andere nieuwe mogelijkheden geboden voor de game-industrie. “Ik had verwacht dat Facebook in ieder geval iets van Augmented Reality zou toevoegen, dus dat er elementen toegevoegd kunnen worden aan het beeld van de werkelijkheid. Juist omdat ze bij Oculus zo innoverend te werk gaan,” zegt Steen.
Je kunt kiezen voor meekleurende glazen, gepolariseerde glazen en zelfs glazen op sterkte
Toch is de Ray-Ban Stories esthetisch gezien een vernieuwd product. Er is door de producenten gekozen voor drie verschillende monturen die elk verkrijgbaar zijn in diverse kleuren. Om de keuze nog groter te maken kun je kiezen voor meekleurende glazen, gepolariseerde glazen en zelfs glazen op sterkte. Daarnaast maakt het klassieke Ray-Ban montuur de bril meer sociaal geaccepteerd voor de consument.
Geen trend
Ondanks dat er veel verschillende slimme brillen op de markt zijn, is de verkoop ervan nooit een trend geworden. “Draadloze oortjes zijn tegenwoordig niet meer weg te denken uit onze samenleving, maar slimme brillen hebben die stap nog niet gemaakt,” beaamt Kudina. “Ik ken dan ook weinig mensen die ze dragen en als ze de bril dragen zijn het vaak mensen die specifiek geïnteresseerd zijn in de techniek.” Eén van de oorzaken hiervoor is dat voorgangers van de Ray-Ban Stories er meestal opvallender uitzagen. Deze zijn vaak voorzien van hoekige monturen die volgens Kudina ‘qua uiterlijk beter in een sciencefictionfilm zouden passen dan in de echte wereld’.
“Bovendien is de draagbaarheid van de slimme bril een oorzaak voor het feit dat hij niet aanslaat,” vervolgt ze. Niet iedereen is gewend om een bril te dragen. Hierdoor gaan mensen ook niet altijd voorzichtig met een slimme bril om. “Daarnaast is het ook belangrijk dat de batterij lang meegaat omdat mensen niet gewend zijn om een bril te moeten opladen, ” stelt Kudina. “Dit hebben de makers van de Ray-Ban Stories wel meegenomen in de productie, er is namelijk een oplaadbare hoes toegevoegd waardoor de bril in de hoes kan worden opgeladen.”
‘Met zo’n bril op kan iemand onopvallend foto’s en video’s maken van iedereen in de omgeving’
Naast de draagbaarheid blijft privacy een groot probleem, vindt Steen: “Met zo’n bril op kan iemand onopvallend foto’s en video’s maken van iedereen in de omgeving.” Tevens lijkt er een link te zijn tussen privacy en het imago van Facebook. Door het Cambridge Analytica-schandaal heeft Facebook flinke imagoschade opgelopen. “Het zou zomaar kunnen dat Facebook een flink bedrag heeft betaald aan Ray-Ban voor deze samenwerking. Facebook kan met zo’n slimme bril meeliften op het positieve imago van Ray-Ban,” legt de TNO-onderzoeker uit.
Sociale barrière
De privacy-gerelateerde kwesties gelden niet alleen voor de gebruiker van de bril, maar bovenal voor zijn omgeving. “Het feit dat de bril aan de voorkant twee camera’s heeft, geeft mensen in de omgeving van de drager van de bril het gevoel dat ze gefilmd worden,” legt Kudina uit, “of de camera nu uit of aan staat, dat maakt niet uit.”
Dit gevoel van wantrouwen is volgens Steen gekoppeld aan de objectivering die door de slimme bril ontstaat: “Normaal kijk je iemand aan, maar door het gebruik van de Ray-Ban Stories ontstaat er een barrière tussen de drager en de omgeving. Die barrière zorgt ervoor dat je als drager van de bril de omgeving en de mensen daarin als een object kan gaan zien.”
Facebook zelf geeft aan hiervoor een oplossing te hebben, namelijk een wit LED-lampje dat zowel aan de binnen- als buitenkant van de bril zit. “Maar,” vertelt Kudina, “een wit lampje is in daglicht al amper te zien, laat staan in fel zonlicht.”
Tevens had ze verwacht dat Facebook zou inspelen op de fout die Google jaren geleden al maakte. De Google Glass had in 2013 ook een lampje op de buitenkant van de bril geïntegreerd dat slecht te zien was. “Daarmee is de Ray-Ban Stories niet vernieuwend op dit gebied,” merkt Kudina, “en dat is jammer, want daardoor blijft de slimme bril gecentreerd op de gebruiker.”
Glasshole
Facebook geeft tips via de View app om verantwoordelijk met de bril om te gaan. “Toen ik dat las moest ik gelijk aan de ‘Glasshole’ van de Google Glass denken,” vertelt Kudina. Een Glasshole is een persoon die zich ongepast gedraagt tijdens het dragen van de Google Glass.
‘Het idee van een ”Glasshole” zal altijd blijven bestaan’
Toentertijd gaf Google soortgelijke tips aan de gebruikers van de Google Glass als Facebook nu doet. “Doordat Facebook ditzelfde idee uitdraagt lijken de privacy-gerelateerde problemen met de slimme bril net zo van belang als toen. Daarnaast zal het idee van een ‘Glasshole’ altijd blijven bestaan wanneer er onduidelijkheid speelt rondom de besturing van de camera’s,” legt de assistent professor uit.
Stap richting normalisatie
Ondanks dat de Ray-Ban Stories geen innoverende functies bevat, vergemakkelijkt het de manier waarop je foto’s en video’s maakt of muziek afspeelt. Verder laat Facebook zien dat ze nu ook ‘op de slimme brillen markt zijn beland’, aldus Steen. Dat de bril enigszins simpele functies bevat zou een manier kunnen zijn om te normaliseren dat men slimme brillen draagt, vindt de TNO-medewerker.
De versterking van de draagbaarheid door het klassieke Ray-Ban design draagt hier tevens aan bij. “Het is een goede eerste versie om op den duur gemakkelijker nieuwe functies aan toe te voegen,” legt Steen uit. “Daardoor zou het kunnen dat de bril over tien jaar het eerste onderdeel van het lange termijnplan van Facebook bleek te zijn.”
Met medewerking van Anne Oevermans