Jelle Holtzapffel slaat gade hoe jongeren op LinkedIn hun nog korte levenspad tot een coherent verhaal smeden. Toevalligheden en teleurstellingen blijken plots een logische reden te hebben.
“Homo sapiens is a storytelling animal”, stelt bestsellerauteur Yuval Noah Harari in zijn boek 21 Lessons for the 21st Century. Als deze uitspraak ergens krachtig tot uitdrukking komt, is het wel in de LinkedIn-berichten die veel connecties in deze fase van het jaar delen. Met name de net afgestudeerden lijken een patent te hebben op een schitterende en vaak weerbarstige beschrijving van de route die zij tot aan hun diploma hebben afgelegd. Zij vertellen hun verhaal in prachtig proza en delen daarbij een uitzinnige foto: het diploma is behaald, het verhaal is rond.
Ik denk dat er grofweg twee typen gediplomeerden en dito verhalen op LinkedIn te onderscheiden zijn. Enerzijds zijn er de gediplomeerden voor wie de levenslange droom nu eindelijk uitkomt. Zij laten zien dat het wachten de moeite waard is en dat zij precies hebben gerealiseerd wat zij altijd al wilden. In deze verhalen wordt vaak de formulering ‘dromen komen uit’ of een soortgelijke zinsnede gebruikt. In het andere type vormt de tegenslag in combinatie met de overwinning het fundament: ‘Ik weet nog goed dat men tegen mij zei…, maar kijk me nu eens’. Oftewel: niemand geloofde het, maar het kwam uiteindelijk toch goed.
Het is interessant dat hun routes zo’n kloppend geheel zijn, alsof zij in hun jeugd al een kaart tekenden van het pad dat zij moesten afleggen. Opmerkelijk is daarnaast de teneur van die verhalen: mensen van 24 of 25 voor wie de cirkel al rond is. Hebben zij dan niet nog ruim veertig jaar aan tegenslagen, twijfel en (hopelijk) overwinning voor de boeg?
Zelden heb ik iemand zien bekennen dat de studie toch een beetje is tegengevallen
Misschien moeten we, indachtig Harari, maar stellen: de mens heeft nu eenmaal een groter verhaal nodig om voor te leven, om zo niet enkel de vreugdeloze kale feiten te hoeven zien. Het is prettig om als individu het leven in een verhaal te kunnen gieten – een verhaal waarin alle keuzes tot nu toe (negatief én positief) hebben toegeleid naar dit moment. Een verhaal waarin weinig toevalligheden bestaan en de toevalligheden die er zijn toch een reden blijken te hebben.
Goed dus, zou je zeggen, die verhalen over het begin van de carrière; ze geven betekenis. En ze geven de mogelijkheid om uit te spreken dat je trots bent. Dat mogen we in ons land toch nog best wat meer leren? Toch heb ik de neiging om veelal de beperkingen te zien in het delen van al die LinkedIn-verhalen. De mal waarin zo’n verhaal gegoten moet worden is nauw en diversiteit ver te zoeken. Zelden heb ik iemand zien bekennen dat de studie toch een beetje is tegengevallen, dat iemand vroeger nog verafschuwde wat hij nu geworden is of dat iemand nog geen idee heeft wat hij wil maar simpelweg aan het werk moet. Die verhalen zie je nooit en dat heeft vast te maken met de (onbewuste) sociale druk van alle mooi-weer-verhalen.
Natuurlijk is zo’n verhaal op LinkedIn geen biografie, maar voornamelijk een visitekaartje voor mogelijke recruiters en belangrijke connecties die even op het profiel komen neuzen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het niet allemaal even eerlijk, open en oprecht is. Maar deze typen verhalen, die verhogen wel heel erg de drempel om het nét even anders te doen. Deel jij je verhaal over de 6,5 gemiddeld waar je toch best trots op bent, als summa cum laude de norm is? Het zou mooi zijn en wie weet een kleine remedie voor de doorgeschoten prestatiedruk.
Met medewerking van Wessel Wierda.