In aanloop naar het Europees kampioenschap voetbal schrijft Danielle Kliwon elf weken lang over de elf posities in het Nederlands elftal. Ze bekijkt het huidige team en haalt herinneringen op aan de Nederlandse spelers van weleer, zoals Cruijff, Neeskens, Koeman en Van Basten. Deze week: de keeper.
Ik kijk ernaar uit. Oranje slingers voor het raam, de Nederlandse vlag geschminkt op de wangen, een biertje in de hand en een vuvuzela om de buren te overstemmen. Braziliaanse toestanden in het nuchtere Holland. Want het EK komt eraan. En Nederland is er weer bij.
Ik ben een nakomeling van het toernooi in 1998. Na de gezegende Ajaxjaren, durfde ik het die zomer aan om ook het Nederlands elftal te volgen. Ajax had dat jaar de Eredivisie gewonnen en de beker bemachtigd. Ik zweefde op een wolk van euforie en wilde meer voetbal, meer winst, meer prijzen.
Maar ik kwam bedrogen uit. Tijdens het Wereldkampioenschap van ’98 verzaakten Ronald de Boer en Cocu tijdens de strafschoppenreeks in de halve finale hun penalty’s te verzilveren en bleef het elftal met lege handen achter toen het de daaropvolgende troostfinale verloor van Kroatië. Het Champions League-avontuur van Ajax dat seizoen (we werden in de kwartfinales kansloos afgedroogd door Spartak Moskou) was minder pijnlijk.
Het was een teleurstelling, zoals Oranje me wel vaker zou teleurstellen, zo zou later blijken. In 2008 vlogen we ongeslagen door de poule, maar legde Rusland ons over de knie. In 2010 speelden we ongelooflijk slap tegen Spanje. In 2012 sloten we de poulefase doelpuntloos af, en in 2016 en 2018 deden we niet eens mee.
Mooie verhalen, mooie spelers
Daarom kijk ik graag terug naar de elftallen van ’74, ’78 en ’88. De ‘hoogtijdagen’ van het Nederlands elftal waar de rivaliteit met Duitsland vandaan komt. Tuurlijk, er werd niet altijd attractief voetbal gespeeld, maar de verhalen zijn net zo mooi als de spelers en het lange wachten op succes werd uiteindelijk beloond met de titel in 1988. Dat kunnen we van de afgelopen twintig, dertig jaar nog niet zeggen.
Ook dit jaar ben ik, ondanks mijn Braziliaanse toestanden, wat pessimistisch. Een echte spits hebben we al jaren niet, het gemis van Virgil van Dijk is een aderlating en heel florissant hebben we de kwalificatiewedstrijden voor het WK in Qatar niet gespeeld. Dat voorspelt wat voor aankomende zomer.
Dat na vijf gespeelde eredivisiewedstrijden de jarenlang afwezige Stekelenburg weer mocht komen opdraven, is misschien wel het leukste nieuws dat er rond dit elftal te melden is. Net zoals hoe zijn positie, die van keeper, misschien ook wel twee van de mooiste verhalen binnen Oranje kent.
Hij hield een vinger onder zijn rechteroog en liet Belanov weten: ik weet wat jij van plan bent
Het vingertje van Van Breukelen
In 1988 hadden we Hans van Breukelen, de penaltykiller. De blonde Van Breukelen was die zomer een graag geziene verschijning. Hij sprak wat zweverig, straalde stoere arrogantie uit en had net met PSV de Europa Cup I gewonnen. Van Breukelen was een nationale held en met die status vertrok hij met de Nederlandse ploeg naar het EK.
In de halve finale trof het team West-Duitsland: dezelfde Duitsers waar de finale in ’74 van verloren werd. Van Breukelen maakte zich in deze halve finale onsterfelijk door, na een te korte terugspeelbal van Ronald Koeman, tegenstander Frank Mill onderuit te schoffelen. “Ich hoffe dass du focking stirbst,” schreeuwde hij de Duitse aanvaller toe.
Tijdens de gewonnen finale tegen de Sovjet-Unie stelde hij zijn kwaliteiten weer tentoon: hij stopte een strafschop en voorkwam daarmee een mogelijke Nederlandse afgang. Met een schamper glimlachje op de lippen staarde Van Breukelen spits Belanov, die de strafschop zou benutten, aan. Hij hield een vinger onder zijn rechteroog en liet Belanov weten: ik weet wat jij van plan bent. Belanov schoot de bal bijna door het midden. Van Breukelen hoefde zich niet eens volledig te strekken. Koelbloedig stopte hij de penalty.
Maradona en Argentinië hebben de ‘hand van God’: wij hebben het ‘vingertje van Van Breukelen’.
De waterzak moest het ontgelden en vloog door de dugout
Legendarische wissel
In 2014 was Louis ‘Gouden Pik’ van Gaal trainer van het Nederlands elftal en de truc die hij uithaalde was minstens net zo ballsy als de vinger van Van Breukelen. Er werden memes van gemaakt en de beelden gingen de hele wereld over. ‘Ze denken is fissa? Breng Krul’ blijft een iconisch moment in de Nederlandse voetbalgeschiedenis.
Jasper Cillessen was tijdens het wereldkampioenschap van 2014 de eerste keeper, maar nadat het elftal in reguliere speeltijd niet van Costa Rica wist te winnen, deed Van Gaal iets ongehoords: hij wisselde zijn keeper. Vlak voor de penalty shootout, in de 121e minuut van de wedstrijd, haalde hij Cillessen naar de kant en bracht hij Tim Krul in. Heel Nederland hield de adem in.
Cillessen was woest. De waterzak moest het ontgelden en vloog door de dugout. Maar de wissel bleek net zo goud te zijn als de pik van Van Gaal. Krul stopte de penalty van de Costa Ricaanse aanvoerder Bryan Ruiz en kwam oog in oog te staan met Michael Umaña. De Nederlanders hadden al hun strafschoppen benut. Zou Umaña missen, dan was Oranje door naar de halve finale. De spelers wisten beide dat ze het lot van hun landen in handen hadden. Ze keken elkaar aan. Umaña nam een aanloop en schoot.
In tegenstelling tot Van Breukelen moest Krul wel tot het uiterste gaan. Hij strekte zich en vloog zowat horizontaal naar de rechterkant van zijn doel. Met gestrekte hand wachtte hij de bal op. Penalty gestopt, Nederland naar de halve finale.
Terugkeer van Stekelenburg
Ook deze zomer zijn Cillessen en Krul er weer bij, bijgestaan door een oude rot in het vak. Na 9 jaar afwezigheid – de met 4-1 gewonnen kwalificatiewedstrijd tegen Belarus in 2016 niet meegerekend – werd Maarten Stekelenburg weer opgeroepen om het doel te verdedigen. Dat de inmiddels 38-jarige Stekelenburg, die erom bekend staat wel van een biertje en een sigaret te houden – samen met middenvelder Theo Janssen rookte hij voor de training bij Ajax altijd een peukie – daarmee de jonge talenten Drommels en Bijlow, en de ervaren Bizot* passeert, mag bijzonder worden genoemd. Zeker gezien het feit dat hij ten tijde van zijn oproep slechts vijf eredivisiewedstrijden had gekeept – en dat ook alleen maar vanwege de schorsing van Ajax-keeper Onana.
Het liefst heb ik natuurlijk dat onze keepers helemaal niet in actie hoeven te komen, maar als het moet, dan graag op deze manier. Een stoer vingertje en een geniale wissel: mooie spelers en mooie verhalen.
* Bizot zat bij de selectie tijdens de drie kwalificatiewedstrijden van afgelopen week, maar alleen omdat Cillessen geblesseerd uitviel tijdens de warming-up voor de wedstrijd tegen Turkije.
Met medewerking van Detlev Hiep