Het kortetermijndenken op zijn retour: Tijd voor een stem voor de toekomstige generatie

Beeld: Beeld: Marcus Spiske/Pexel | Beeldredactie: Thijs Broekkamp

20 februari 2021, 13:07

Een groeiende beweging pleit voor besluitvorming waarin rekening gehouden wordt met toekomstige generaties. Van Brexit tot het klimaat: de generatie die het meest onder wanbeleid zal lijden, heeft er niets over te zeggen. Redacteur Thijs Broekkamp onderzocht dit tegengeluid.

De goede voorouder, het nieuwe boek van Ronan Krzarnic, filosoof en medeoprichter van de School of Life, vat het probleem goed samen. In een kritische blik op dé plaag van onze tijd zet hij het gevaar van het kortetermijndenken helder uiteen. Politici, bestuurders, CEO’s van bedrijven; allen zijn schuldig. Het kortetermijndenken ligt volgens Krzarnic aan de basis van vrijwel elk levensbedreigend probleem dat we de komende jaren moeten oplossen, van klimaatverandering tot de groeiende wereldbevolking.

Studentenmentaliteit

Krzarnic is van mening dat onze huidige systemen niet meer voldoende zijn voor de problemen van deze tijd. De parlementaire democratie, het kapitalisme en de consumptiemaatschappij varen allemaal bij uitstek op de korte termijn. Politici hebben altijd de volgende verkiezing op het oog. Kiezers worden verleid om te stemmen op een partij met beloftes die hen binnenkort tevredenstellen, in plaats van plannen waarvan ze het resultaat in hun leven niet zullen zien. Een CEO moet zijn aandeelhouders tevreden houden en wil zo snel mogelijk zoveel winst mogelijk maken. Een consument wil voortdurend de laatste gadgets en meer producten dan hij nodig heeft. We denken nog steeds in termen van oneindige economische expansie, alsof de gevolgen daarvan nog lang vooruitgeschoven kunnen worden, vindt Krzarnic.

Dat de leiders die Greta bezoekt betuttelend op haar reageren, is tekenend voor het probleem

Krzarnic’ boek illustreert treffend hoe de toekomst als een lege plek beschouwd wordt, waarin alles allemaal wel goed komt. Over het algemeen gedragen mensen zich volgens de ideologie die ik tijdens mijn eigen studie hanteerde: ‘dat komt morgen wel.’ Terwijl beslissingen die nu genomen worden grote gevolgen hebben voor de mensen die in die verre toekomst moeten leven. Het is dan ook geen wonder dat de roep om meer politieke invloed van jongere generaties steeds sterker wordt.

Een krachtig voorbeeld van deze onvrede over het gebrek aan een visie voor de lange termijn en de jonge generatie is het activisme van Greta Thurnberg. Dat er door de, veelal oudere, leiders die Greta bezoekt lacherig, neerbuigend en betuttelend op haar boodschap gereageerd wordt, is tekenend voor het probleem.

Tegenbeweging

Er is daarentegen ook een groeiende beweging van initiatieven die net als Krzarnic wel serieus kijkt naar hoe we rekening kunnen houden met toekomstige generaties. Een voorbeeld is ‘future design’, een term bedacht door de Japanse econoom Tatsuyoshi Saijo. Mensen van toekomstige generaties zijn er niet om hun eigen belangen te behartigen, dus het idee is dat de huidige generatie die rol op zich neemt. Lokale bewoners nemen deel aan openbare bijeenkomsten om plannen voor de steden waarin zij leven te bespreken. Eerst bespreken ze dit vanuit het perspectief van de huidige bewoner, vervolgens wordt hen opgedragen zich in te beelden als een bewoner uit het jaar 2060. Wanneer iemand deze rol ‘speelt’ veranderen zijn opvattingen en blik met betrekking tot beleid maken significant.

Het succes van future design zorgde ervoor dat het in steeds meer steden in Japan gebruikt werd en ook in de beleidsplanning door het Japanse ministerie van Financiën. Het principe is geïnspireerd door de zogenoemde ‘zeven generaties besluitvorming’, beoefend in veel traditionele Indiaanse gemeenschappen. Zo wordt er rekening gehouden met de generaties die nog niet geboren zijn.

Howes wordt ook wel ‘world’s first minister of the unborn’ genoemd

Steeds meer overheden erkennen de noodzaak om rekening te houden met toekomstige generaties. In Wales is er sinds 2016 een Future Generations Commissioner. Sophie Howes, wiens opdracht is vastgelegd in de grondwet, wordt nu ook wel ‘world’s first minister of the unborn’ genoemd. Finland heeft sinds kort een parlementaire commissie voor de toekomst, waarvan het doel is dialoog te voeren met de overheid over grote toekomstproblemen. Ook bij ons buurland Duitsland is al enige tijd een adviesraad actief, de World Future Council. Het blijft niet alleen bij adviezen: in Wales mogen dit jaar voor het eerst mensen vanaf 16 jaar stemmen.

Draagvlak

Klimaatverandering, biodiversiteit en natuurbescherming zijn hoofdonderwerpen in dit soort commissies en adviesraden. Maar het langetermijndenken richt zich ook op problemen zoals de ongelijkheid, de zorg, het onderwijs, de verkorte werkweek, een basisinkomen; allemaal zaken die van belang zijn voor het welzijn van de toekomstige generatie.

Langetermijndenken vindt steeds meer aanhang binnen uiteenlopende kringen. Toch is het draagvlak nog te klein bij diegenen die echt voor verandering kunnen zorgen. De tot nog toe relatief kleine beweging staat tegenover een gigantische hoeveelheid vastgeroeste machten en structuren en staat bovendien tegenover de uitdaging van gigantische internationale ongelijkheid.

Naar alle waarschijnlijkheid zal het kortetermijndenken dus nog wel even de boventoon voeren. Maar de groeiende tegenbeweging stemt hoopvol. Wie weet biedt de huidige crisis een kans, en lukt het de langetermijndenkers om na Covid-19 onze systemen volgens een nieuwe denkwijze inrichten.

Met medewerking van Piet Ruig.


Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.