Van een ouderwetse boterham met kaas tot een croissantje met haring en uitjes – het is allemaal te bewonderen op de populaire Instagrampagina ‘Daily Dutch Lunch’. Redacteur Amsterdam in de wereld Wisse Booij interviewde de Fransman achter het account. Ook legt culinair historica Charlotte Kleyn uit waarom we zo van kleffe broodjes houden.
Een uitgebreide collectie foto’s van boterhammen, pannenkoeken en knakworsten, meer is de Instagrampagina ‘Daily Dutch Lunch’ niet. Toch heeft het account inmiddels zestienduizend volgers. De oprichter, die liever anoniem wil blijven, vertelt over het succes van zijn pagina.
Bedrijfskantine
Voor zijn werk verhuisde de Fransman van Londen naar Amsterdam. “Ik wist niets over de Nederlandse keuken”, vertelt hij. “Ik dacht dat het een beetje op de Duitse zou lijken, dus ik had best lage verwachtingen.”
Zijn eerste ervaring met de Nederlandse lunch was op zijn eerste dag op kantoor. “Ik was met mijn baas in de kantine en besloot hetzelfde als hij te nemen”, herinnert hij zich. “Toen hij naar de kassa liep met alleen een pistoletje en een plakje ham was ik wel even verbaasd. Het was niet lekker, te duur en te weinig om als lunch te volstaan.”
Ironie
De dagen erna bleef hij zich zo verwonderen over de dienbladen met bolletjes, kuipjes margarine en doosjes hagelslag dat hij stiekem foto’s begon te maken en die naar zijn vrienden in Frankrijk stuurde. “Die lachten zich stuk”, zegt hij. “Ze vonden dat de foto’s een Instagrampagina verdienden.”
Over de naam hoefde hij niet lang na te denken, en zo ging Daily Dutch Lunch in 2017 online. Inmiddels bestaan zijn volgers vooral uit Nederlandse studenten, met expats op de tweede plek. “Mensen volgen de pagina omdat het grappig is, en om de ironie”, meent hij. “Iedereen plaatst gestileerde foto’s van heerlijke, exotische of dure maaltijden op Insta. Daily Dutch Lunch is het tegenovergestelde.”
Zij zoeken de randjes van de Nederlandse lunch op door klassieke ingrediënten samen te voegen tot wonderlijke creaties
Sushifrikandel
De opmars van studenten als volgers van de pagina heeft geleid tot een verandering in de inhoud. Eerst waren vooral stiekem gefotografeerde dienbladen uit de bedrijfskantine te zien, die de karigheid en eentonigheid van het Nederlandse middagmaal benadrukten. Inmiddels hebben de lunches van volgers de overhand gekregen.
Zij zoeken de randjes van de Nederlandse lunch op door klassieke ingrediënten samen te voegen tot wonderlijke creaties. “Wat dacht je bijvoorbeeld van de Nederlandse burrito, gevuld met frikandel, frietjes en kaasstengels”, vertelt de oprichter. “Of de sushifrikandel: een frikandel gewikkeld in rijst en zeewier. Zulke uitvindingen krijgen de meeste likes.”
Balans
De Fransman merkt dat de vindingrijkheid van zijn volgers niet altijd gewaardeerd wordt. “Ik krijg weleens berichten van mensen die klagen dat de posts niet representatief zijn voor de Nederlandse lunch, dat ik die zwart zou willen maken. Om de balans te bewaren post ik af en toe een classic, zoals een bord met twee boterhammetjes pindakaas.”
Waarom Nederlanders genoegen nemen met zo’n schrale lunch weet hij niet. “Ik heb weleens gehoord dat het door het calvinisme komt”, zegt hij. “Volgens die geloofsstroom dient eten meer als brandstof dan als genotsmiddel.” Iemand die hier meer van weet is culinair journalist en historica Charlotte Kleyn.
Elite
“Als je naar de Europese geschiedenis kijkt, zie je dat de hoofdmaaltijd van de dag is opgeschoven”, vertelt ze. “Zo werd de grootste maaltijd eerst ‘s ochtends gegeten. Het Franse woord ‘dejeuner’ betekende bijvoorbeeld ontbijten. Nu betekent het lunchen.” Volgens Kleyn werd deze verschuiving door de elite geïnitieerd. “Die willen zich altijd onderscheiden van de onderklasse. Later eten was één van de manieren om dat te doen.”
“Het gebruik om ’s middags zwaar te tafelen zie je nog steeds in veel landen”, vervolgt ze. “Daarom wordt onze boterham zo gek gevonden.” Kleyn snapt het eigenlijk wel. “Wij eten het meest vlak voor we naar bed gaan, terwijl je de energie overdag beter kunt gebruiken.”
Tijd is geld
Dat we in Nederland inmiddels het avondmaal als hoofdmaaltijd hebben komt volgens Kleyn door de industrialisatie. “Voor de fabriekseigenaren was tijd kostbaar, dus ze vonden het maar niks dat arbeiders ’s middags een uur verdwenen om thuis uitgebreid te lunchen.”
‘Omdat we niet zo vastzitten aan tradities is er meer ruimte voor vernieuwing’
Kleyn vertelt dat eind negentiende eeuw vrouwen en kinderen ’s middags nog naar de fabriek kwamen met pannetjes aardappels voor de mannen. Volgens een bron uit 1921 bleek dat uiteindelijk te onhandig en begonnen de arbeiders zelf trommeltjes met boterhammen mee te nemen. Omdat er overdag geen tijd meer voor was, werd de warme maaltijd voortaan ’s avonds gegeten.
Kip of ei
Dit verklaart echter niet waarom er in andere landen nog steeds warm geluncht wordt. Daar heeft de industrialisatie immers ook plaatsgevonden. “Kennelijk geven we in Nederland minder om eten”, stelt Kleyn. Zou dat dan door het calvinisme komen, zoals de oprichter van Daily Dutch Lunch meende te weten?
“Dat blijft een discussie”, zegt Kleyn. “Het klopt dat deze religieuze stroming voedsel als functioneel ziet. Het is echter een kip of het ei verhaal. Hechten wij zo weinig waarde aan eten door het calvinisme, of werd het calvinisme hier populair omdat we al zo sober en nuchter waren?”
Toch vindt Kleyn de slechte reputatie van de Nederlandse keuken niet helemaal terecht. “We verheerlijken het eten over de grens”, vertelt ze. “Kijk bijvoorbeeld naar Frankrijk, daar hebben ze heel lang aan een bepaald imago gewerkt. Maar als je daar zomaar bij iemand binnenstapt voor het avondeten eet je niet per se lekkerder dan hier.”
Kleyn vindt dat je in haar woonplaats Amsterdam inmiddels beter uit eten kan dan in menig andere Europese stad. “Omdat we niet zo vastzitten aan tradities is er meer ruimte voor vernieuwing. In Italië doe je een ui in de saus terwijl oma dat niet deed en vervolgens komt niemand meer bij je eten.”
Borrelaars
De oprichter van Daily Dutch Lunch is inmiddels teruggekeerd naar Frankrijk. Hij is niet van plan te stoppen met de pagina. “De inzendingen blijven binnenstromen, wel vijftien per dag. Ik ben het aan mijn volgers verplicht om door te gaan.”
Zijn diepe duik in onze lunchcultuur heeft er niet voor gezorgd dat hij ’s middags een boterham is gaan eten. “Ik hou het liever bij de Franse lunch, met een voorgerecht, een glas wijn en een toetje. Dat vult wat beter.”
Er zijn wel een paar Nederlandse gerechten die hij mist. “Ik ben een groot fan van het broodje kroket, de kaassoufflé en poffertjes.” Ook is hij erg te spreken over onze borrelcultuur. “Toen ik in Londen werkte, was het alleen maar bier drinken. In Frankrijk doen ze te deftig met een glas wijn en charcuterie. Jullie borrel is de perfecte middenweg.”
Met medewerking van Eva Prakken.