De realityserie Love on the Spectrum, waarin mensen met autisme daten, werd lovend ontvangen. Maar niet iedereen herkent zich erin, tekent gastauteur Zoë Spaaij op in het eerste deel van een tweeluik.
“Ik dacht eerst dat ik op mannen viel. Maar toen heb ik wat homoporno gekeken en dat werkte niet echt. Ik val op Aziatische mensen en ik hou van Mexicaanse meisjes.”
Marcus heeft een duidelijke voorkeur, maar Cloe – die tegenover hem zit – is noch Aziatisch noch Mexicaans. Tijdens hun date blijft een ongemakkelijke stilte hangen. Marcus kijkt Cloe niet aan, Cloe probeert krampachtig het gesprek gaande te houden. Een doorsnee date? Niet echt, want dit is een van de eerste dates in de datingshow Love on the Spectrum, over mensen met autisme die op zoek zijn naar liefde.
Absurde gesprekken
De Australische realityserie verscheen deze zomer op Netflix en zorgt voor wat luchtigheid tijdens de coronapandemie. Een feelgooddatingshow, waarin mensen met autisme op zoek gaan naar een partner. De serie laat moeilijkheden van daten voor autistische mensen zien. Velen hebben problemen op gebied van sociale interactie, zoals het voeren van een luchtig gesprek.
Dat maakt daten lastig, want dat is dé situatie waarin sociale interactie van groot belang is. Een paar deelnemers krijgen daarom, voorafgaande aan hun eerste date, advies van relatiecoach Jodi Rogers. Haar belangrijkste advies? “Zoek gemeenschappelijke interesses.” Dat leidt in de serie tot absurde gesprekken, waarin deelnemers een vragenvuur op elkaar afvuren om aan die opdracht van Rogers te voldoen.
‘Je moet niet stimuleren dat autisten zich aanpassen, want dan verloochenen zij zichzelf’
De serie werd lovend ontvangen: The Guardian prees de datingshow als een ‘liefdevolle, warme, serie en een feest van verschil en liefde’. Maar hoe kijken mensen met autisme zelf naar de serie?
Late diagnoses
Atypist is een online platform voor mensen met autisme, door mensen met autisme. Er worden tips en ervaringsverhalen gedeeld hoe je moet omgaan met autisme. Oprichter Anne van de Beek vindt dat de serie teveel focust op daten op de ‘normale manier’. “Je moet niet stimuleren dat autisten zich aanpassen, want dan verloochenen zij zichzelf.” Toch is zij ook positief over de serie, omdat de serie wel laat zien dat ook mensen met autisme behoefte hebben aan sociaal contact en een liefdesrelatie. ‘Ik vond het mooi dat er twee bestaande relaties in beeld werden gebracht.’
Lana Duiverman (33) is gediagnosticeerd met autisme. Net als veel vrouwen gebeurde dit pas op latere leeftijd: pas op haar 32ste kreeg zij haar diagnose, na meerdere misdiagnoses en een depressie.
Vorig jaar deed onderzoeker Els Borgesius in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een onderzoek naar autisme bij vrouwen. Ze kwam tot de conclusie dat veel vrouwen een misdiagnose krijgen, omdat ze niet voldoen aan de typische autismekenmerken, zoals moeite hebben met sociaal contact en vasthouden aan structuur. Veel vrouwen met autisme kunnen zich goed aanpassen aan hun omgeving, ze lijken juist heel sociaal. Bovendien camoufleren ze meer hun trekjes, omdat ze niet buiten de boot willen vallen.
Duiverman stoort zich aan de eenzijdigheid van de serie. “Ik herkende mezelf nauwelijks in de personages. De deelnemers bevonden zich voor een groot deel heel ver op de ladder van het autismespectrum. Ze wisten allemaal al sinds hun jeugd dat ze autisme hebben en hebben veel moeite met sociale interactie en raken heel snel overprikkeld. Bovendien uiten ze deze overprikkeling, iets wat ik bijvoorbeeld niet doe naar andere mensen toe. Veel van de deelnemers hebben ook rare hobby’s, zoals het verzamelen van speelgoed. Zo iemand als ik, dus een vrouw die pas kort weet dat ze autisme heeft en waaraan het niet direct te merken is, werd daar niet neergezet. De deelnemers wisten allemaal al heel lang dat zij autisme hadden en deden niet of nauwelijks aan camoufleren.”
Autisme camoufleren
Eigenlijk bevestigt de serie daarmee het stereotype, dat mensen met autisme goed en duidelijk te herkennen zijn. Dit is in de praktijk vaak niet zo: “Met name vrouwen zijn goed in staat hun autisme te camoufleren,” aldus Duiverman. “Dat camoufleren is problematisch, omdat je eigenlijk ontkent hoe je echt bent. In Love on the Spectrum wordt het verbergen van je autisme juist gestimuleerd, omdat de deelnemers gaan ‘daten’ op een ‘normale’ manier, dus bijvoorbeeld in een druk restaurant.”
‘Als twee mensen met autisme met elkaar daten, vinden ze het allebei moeilijk om met elkaar in contact te komen. Je weet allebei niet wat je moet zeggen’
Niet alleen vrouwen hebben moeite met het beeld van mensen met autisme wat in de serie wordt geschetst. Ook Mitchell Sloof (25) is kritisch. ‘De serie laat vooral de extreme gevallen van autisme zien. Tegen mij zeggen veel mensen dat ik er niet autistisch uit zie. Maar ik ben het wel en dan helpt het niet dat de serie alleen maar een bepaald type mannen met autisme laat zien: mannen die moeite hebben met communiceren en waarbij je direct merkt dat er iets aan de hand is.”
Lana heeft bovendien moeite met het concept van mensen met autisme die andere mensen met autisme daten. “Voor mensen met autisme is daten heel lastig, maar dat wil niet zeggen dat ze alleen met elkaar kunnen daten.”
Ongemakkelijke momenten
Birsen Basar (35), een Turks-Nederlandse vrouw met autisme die over haar diagnose meerdere boeken heeft geschreven, beaamt dat daten voor mensen met autisme lastig zijn kan en dat mensen met autisme niet per se elkaar moeten daten. “Als twee mensen met autisme met elkaar daten, vinden ze het allebei moeilijk om met elkaar in contact te komen. Je weet allebei niet wat je moet zeggen.” De ongemakkelijke momenten zijn ook in Love on the Spectrum te zien, vaak weten deelnemers niet hoe ze een gesprek met elkaar moeten voeren.
Basar vindt het daarom wel een grappige serie en ziet ook wel de voordelen van een twee autistische mensen die met elkaar daten. “Je voelt elkaar beter aan en begrijpt elkaars problemen, dus dat maakt daten weer makkelijker. Daten is ook geluk hebben met wie je treft.”
Dat zie je ook terug in Love on the spectrum, waarin Cloe niet helemaal tevreden is met haar date met Marcus en daarom gaat voor een date met Lotus. “Misschien hou ik meer van meisjes dan van jongens.”
Maar hoe werkt het in de praktijk, daten met autisme? In een volgend artikel lees je hoe Mitchell Sloof op zoek gaat naar de liefde met behulp van een datingbureau en over datingapps voor autistische mensen.
Zoë Spaaij is filosoof, kunsthistorica en beginnend journalist. Bovendien is ze bezig met het afronden van haar research master Cultural analysis. Ze is geïnteresseerd in kunst, cultuur en alles wat mensen in hun dagelijkse leven drijft. Ze schrijft graag over niches in de samenleving en wil met haar verhalen mensen die niet gezien of gehoord worden, een stem geven.
