Een kijkje in het hoofd van Arjen Lubach: ondubbelzinnig of toch nog altijd geheimzinnig?

Beeld: Beeld: Aliya Tanwir

17 november 2020, 14:00

Door:

Redacteur literatuur Eva Prakken las Arjen Lubachs nieuwste boek Stoorzender en verwachtte scherpe inzichten van het mysterieuze multitalent. “Met zijn boek geeft hij wel een pakkend en persoonlijk inkijkje in zijn hoofd, maar laat hij veel vragen onbeantwoord.”

Volgens Arjen Lubachs nieuwe boek Stoorzender leek het einde van Zondag met Lubach nabij. Later werd dat ingetrokken, Lubach zal nog een seizoen langer furore maken met scherpe analyses en succesvolle video’s. Wie hierna de Groningse presentator zelf gaat missen komt in het autobiografische Stoorzender aan zijn trekken, maar wie hoopt op een soort geschreven versie van Zondag met Lubach komt bedrogen uit. Het boek en de talkshow moeten van elkaar gescheiden blijven, vindt de schrijver. Voor de lezer blijft dit echter lastig.

Weg met de geheimzinnigheid

Lubach staat erom bekend dat hij geen interviews geeft en weinig persoonlijke zaken aan de pers prijsgeeft. In Stoorzender verdwijnt deze geheimzinnigheid. Zo beschrijft hij de afgelopen twee jaar die hij op vijf verschillende plekken doorbracht. Vanuit Los Angeles neemt hij je via Vlieland, Friesland en Zweden mee naar Amsterdam, aan de hand van anekdotes en uitgebreide overwegingen.

Het boek is uitdrukkelijk autobiografisch. Onvermijdelijk blijft het om de schrijver met de presentator te vergelijken. Het contrast tussen het programma en dit boek kan niet groter zijn: Stoorzender bevat mondjesmaat politiek of opinie. In de Amerikaanse hoofdstukken wordt met geen woord gerept over Trump of het politieke klimaat. Al snel had ik mijn oordeel klaar: een beetje oppervlakkig.

Een in zichzelf gekeerd epistel

Dit bleek voorbarig. Halverwege richt Lubach zich tot recensenten en lezers; hij weet immers zelf ook wel dat zij “tweehonderd pagina’s opinie” verwachtten, maar concludeert dat er vervolgens een “in zichzelf gekeerd epistel” wordt aangetroffen. Meteen rekent hij af met deze “corrigerende millennials” en andere ontevreden lezers; Lubach schrijft namelijk op de eerste plek voor zichzelf. Slim, deze tactiek om kritiek op voorhand op te vangen en te verdedigen. Ik voelde me ook wel lichtelijk aangesproken.

Stoorzender laat de worstelingen van een multitalent zien. Hoe laat je de schrijver losstaan van de actualiteitenduider als beide hoedanigheden bij het grote publiek bekend zijn?

Ondanks dat Lubach niet ingaat op specifieke actualiteiten, weet hij veel zaken van de huidige tijdsgeest wel treffend te duiden. Neem de huidige online generatie, die “met zoveel gemak een schijnleven kan optuigen.” Tussen de regels door valt zijn welbekende maatschappijkritiek op grappige manier te lezen, zoals wanneer hij opmerkt dat iemand “grote stukken dood varken” opschept. Verder komen vaker aangehaalde onderwerpen aan bod, zoals de afzetting tegen het geloof, die op zowel persoonlijk als objectief kritisch niveau een grote rol speelt.

Persoonlijke stoorzenders

Daarnaast loopt één van Lubachs stoorzenders als een rode draad door het boek: tinnitus. Hij beschrijft de gehooraandoening treffend: de “van versnelling wisselende sneltrein” en de “machines” in zijn hoofd die constant draaien. Deze stoorzender is niet de enige in het brein van de presentator. Constant spelen zowel onzekerheid en meningen van anderen een rol in het strikt gescheiden werk en leven.

Een groot persoonlijk dilemma van Lubach is namelijk als volgt: hij heeft moeite met de vraag of de kunstenaar en zijn kunst wel of niet losstaan van elkaar. Een complete eenwording van beide leek ideaal, maar een strikte scheiding tussen zijn werk en hemzelf gaat hem beter af. Lastig blijft hoe dit in het plaatje past van zo’n persoonlijk boek; gaat dan juist niet alles door elkaar heen lopen? Dit wordt niet verder verklaard.

Stoorzender laat de worstelingen van een multitalent zien: hoe laat je de schrijver losstaan van de actualiteitenduider als beide hoedanigheden bij het grote publiek bekend zijn? Hoe trek je de lijn tussen publiciteit en privé als je een autobiografie schrijft? Stoorzender is een pakkend en persoonlijk inkijkje in Arjen Lubachs hoofd, maar geeft op deze vragen helaas geen eenduidig antwoord.

Met medewerking van Emma Verbree.


Steun Red Pers

Je las dit artikel gratis, maar dat betekent niet dat het Red Pers niets heeft gekost. Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.

Lees ook:

Zoeken

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.