Afgelopen zondagmiddag vond er op het Museumplein in Amsterdam een demonstratie plaats tegen een nieuwe abortuswet in Polen. Adjunct-hoofdredacteur Vera Kurpershoek was erbij en zette de feiten voor je op een rij.
Poolse leuzen op spandoek en karton die de overheid ridiculiseren, verwijzingen naar The Handmaid’s Tale en ijzeren kleerhangers. Ik hoefde mezelf niet te vertellen waarom ik stond te demonstreren tegen een wet in een ander land, want ik voelde het in elke vezel van mijn lijf. Woede en onbegrip over het feit dat maar een paar landsgrenzen verderop, in een EU-lidstaat, het recht om te beslissen over het eigen lichaam van vrouwen vrijwel volledig is afgenomen.
Alleen bij verkrachting
Het verkrijgen van een legale abortus in Polen was voor donderdag 22 oktober al praktisch onmogelijk. Per jaar worden er zo’n duizend legale abortussen gepleegd, waarvan bij 98% sprake is van schade aan of een afwijking bij de foetus. Vorige week heeft het Poolse constitutionele tribunaal besloten dat enkel abortussen in gevallen van verkrachting, incest, of waarbij de gezondheid van de moeder in gevaar is, nu worden gedoogd.
De nieuwe wet verbiedt abortussen bij (dodelijke) afwijkingen van de foetus of ongeneeslijke ziekte. Dat zou namelijk in strijd zijn met de grondwet die de bescherming van ieders leven garandeert.
‘Het is gewoon ongelooflijk hoeveel haat er is in mijn land. Ik kan de mentaliteit, moraal en waarden van mijn regering niet serieus nemen’
Dit betekent dat zwangeren gedwongen worden hun zwangerschap af te maken, wetende dat de foetus niet levensvatbaar is. Het gevolg hiervan is een zwaar (emotioneel) trauma en een hoog gezondheidsrisico voor de drager van de foetus. Mensen die zwanger zijn van een dode embryo of foetus, kunnen te maken krijgen met ernstig bloedverlies of infecties ontwikkelen in de baarmoeder.
Evenveel als maandsalaris
Geschat wordt dat er jaarlijks werkelijk 200.000 abortussen bij Poolse vrouwen worden uitgevoerd, in het buitenland of op een illegale en onveilige manier. Met deze wet zal dat aantal alleen maar stijgen. Maar een abortus in het buitenland is duur.
“Een abortus in het tweede trimester kost in Nederland rond de €900,-. Ter vergelijking: het gemiddelde maandsalaris in Polen is vaak niet meer dan dat,” aldus het feministische platform Damn, Honey. De Nederlandse organisatie Abortion Network Amsterdam, onderdeel van Abortion Without Borders, helpt Poolse mensen die veilig een abortus willen met vervoer, verblijf en het dekken van de kosten.
Broedmachines
Sinds de nieuwe wetgeving vinden er verschillende protesten plaats. Zaterdag demonstreerden 180.000 mensen door heel Polen, waarbij ze op sommige plekken door de politie werden bespoten met pepperspray en tientallen mensen werden gearresteerd.
Het is voor veel Polen de zoveelste vrouwenonderdrukkende maatregel. Toegang tot anticonceptie is zeer beperkt en kan vrouwen zelfs geweigerd worden als doktoren vinden dat dit ingaat tegen hun eigen geloofsovertuiging. Sterilisatie voor vrouwen is illegaal, terwijl een vasectomie voor mannen legaal en makkelijk te krijgen is.
De 22-jarige Poolse fotograaf Daria zegt over de situatie: “Het is afschuwelijk om te zien dat doodnormale mensenrechten van Poolse vrouwen worden afgenomen, waarbij hun leven en fysieke en mentale gezondheid in gevaar komt. Onze moeders en zussen zijn geen broedmachines maar mensen die zelf, vrij willen kunnen beslissen over hun lichaam en hun toekomst.”
32 landen hebben op 22 oktober een anti-abortusverdrag ondertekend in een virtuele vergadering
Ondernemer Aleksandra (21): “Het is gewoon ongelooflijk hoeveel haat er is in mijn land. Ik kan de mentaliteit, moraal en waarden van mijn regering niet serieus nemen.”
Ze begrijpt niet dat de wet onder het mom van religie wordt ingevoerd. “Ik kan niet geloven hoe je je burgers hun mensenrechten afpakt, het recht om over je eigen leven te beschikken. Ik hoop echt dat we binnenkort beseffen dat we allemaal één zijn en dat we elkaar zouden moeten liefhebben en accepteren.”
Artikel 7-procedure
Polen ligt al een tijd onder de loep binnen de EU. Het land is al sinds december 2017 verwikkeld in een artikel 7-procedure, aangespannen door de Europese Commissie omdat ze als rechtsstaat zo ver afglijden. De artikel-7-procedure geeft de mogelijkheid om een lidstaat aan te spreken op het schenden van Europese waarden, en in het uiterste geval de lidstaat te schorsen van de stemmingen in de Raad.
De procedure, die nu ook wordt ingezet tegen Hongarije, is verder nooit gebruikt sinds de Europese Unie is opgericht in haar huidige vorm in 1992.
Anti-abortusverdrag
En nog meer internationaal abortus-nieuws. Op 22 oktober ondertekende Polen samen met 30 andere landen – waaronder de Verenigde Staten, Egypte, Brazilië, Uganda – de Geneva Consensus Declaration, ‘on Promoting Women’s Health and Strengthening the Family’. De declaratie doelt erop ‘de familie’ te beschermen als een fundamenteel onderdeel van de samenleving, en hiermee abortus te verbieden. 32 landen hebben het anti-abortusverdrag ondertekend in een virtuele vergadering.
Een enge boodschap verpakt in een mooi jasje waarbij de gezondheid van vrouwen en de rol van de vrouw in de maatschappelijke rol van de familie beschermd worden. Ik sluit af met de beëdiging van Amy Coney Barrett in het Hooggerechtshof in de VS deze week – de conservatieve opvolger van Ruth Bader Ginsburg – die zich openlijk uitspreekt tegen abortus. Dit is dus niet alleen een probleem van Polen, en dit is pas het begin.
