Rotterdam jaagt Rotterdammers weg

23 juli 2020, 17:00

Auteur: Jonasz Dekkers

Rotterdam jaagt Rotterdammers weg

23 juli 2020, 17:00

Auteur: Jonasz Dekkers

De gemeente Rotterdam koopt steeds meer sociale huurwoningen op om te renoveren, slopen of verduurzamen. Hier komen vaak duurdere woningen voor in de plaats. Zeker voor inwoners van de op papier ‘slechtere’ wijken als Zuid kan dit ingrijpende gevolgen hebben. Jaagt Rotterdam hiermee haar inwoners weg? Redacteur Jonasz Dekkers zocht het uit.

“Vanaf 1 juli is uw huis eigendom van de gemeente.” Zo opende de brief die bij documentairemaker Boaz Schoevaars (24) op 2 juli op de mat van zijn Rotterdamse appartement viel. Oplichting, dacht hij meteen. “Alles aan de brief leek nep, van de handtekening tot het taalgebruik en van de boodschap tot de timing waarop de brief binnenkwam,” aldus Boaz. Hij stuurde foto’s van de brief door naar zijn ouders, die het, in navolging van hun zoon, classificeerden als ‘klassieke oplichting’.

De boodschap in de brief: vanaf 1 juli moet Boaz de huur overmaken naar een ander rekeningnummer. Van zijn huidige huisbaas had hij echter niks gehoord. Degene die hij kon benaderen voor vragen was ene Linda – wiens achternaam in dit artikel achterwege wordt gelaten. Op Google is zij nauwelijks vindbaar, maar na enig onderzoek blijkt ze een particuliere vastgoedconsultant te zijn – en dus niet actief binnen de gemeente.  

Rotterdam-Zuid naar een hoger gemiddelde

Toch was de brief echt. In het kader van het prijswinnende Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ) koopt de gemeente Rotterdam huizen met een lage WOZ-waarde op. Het doel van het NPRZ: de situatie rondom wonen, werk en school ‘op’ Rotterdam-Zuid dichter naar het landelijk gemiddelde te tillen. De wijken op Zuid lopen volgens de gemeente namelijk achter qua werkloosheidcijfers, opleidingsniveau, criminaliteit en huisvesting. In de kern is dit een nobel en optimistisch project dat al resultaten boekt, waaronder een groei in het aantal werkenden en hogere schoolresultaten. Mede hierom won het NPRZ de BID Positivity Award, een jaarlijks door de overheid uitgereikte prijs voor de meest belovende nationale projecten.

De oorspronkelijke bewoners worden vervangen door nieuwe, rijkere bewoners.

Vooral op het gebied van huisvesting is er genoeg reden om waakzaam te zijn. Voordat het coronavirus het normale leven in de war schopte, was Schoevaars bezig met een documentaire over de Tweebosbuurt, dat op een paar blokken afstand van zijn huurwoning gelegen is. De buurt is veel in het nieuws geweest vanwege haar verzet tegen de plannen van de gemeente en woningcorporatie Vestia. De bewoners wilden niet vertrekken nadat Vestia bekendmaakte dat het de huizen in de buurt wilde slopen om nieuwe, duurdere woningen te bouwen. De hetze haalde zelfs het nationale nieuws.

Gentrificatie uit het boekje

De Tweebosbuurt was ook onderdeel van het NPRZ. Terwijl de gemeente Rotterdam in samenwerking met Vestia de Tweebossers op papier naar een ‘hoger’ plan wilde tillen, liet de praktijk wat anders zien. Terwijl Vestia-topman Erik Staal voor honderdduizenden euro’s aan geld wegsluisde, verkocht Vestia uit financiële nood de sociale huurwoningen aan de gemeente. Voor veel bewoners was de kans om terug te keren naar hun buurt klein en dus weigerden ze te vertrekken.

In plaats van te renoveren en de huurwoningen sociaal te houden, koos de gemeente ervoor om de oorspronkelijke huizen te vervangen door nieuwe, duurdere huizen. Met als gevolg dat de oorspronkelijke bewoners worden vervangen door nieuwe, rijkere bewoners. Dat maakt Rotterdam-Zuid op papier namelijk een ‘betere’ buurt. Gentrificatie uit het boekje. De geboden burgerlijke waakzaamheid wierp in dit geval zijn vruchten af; de bewoners weigerden te vertrekken en woningcorporatie Vestia spande een rechtszaak aan – de bewoners wonnen die. Erik Staal gaat voor twee jaar de cel in en het (kleine) deel van de oorspronkelijke wijkbewoners dat nog niet was vertrokken, woont er nog.

Code rood

Wat hier in Tweebos gebeurt, is eerder regel dan uitzondering. De situatie rondom sociale huurwoningen is door het hele land een penibele. Sterker nog, woningcorporatie Woonstad heeft de situatie in regio Haaglanden/Midden-Nederland/Rotterdam onlangs bestempeld als ‘code rood’. Er is simpelweg niet genoeg geld om de beoogde plannen omtrent het bouwen en verduurzamen van sociale huurwoningen te halen.

Wat hier in Tweebos gebeurt, is eerder regel dan uitzondering

Er is 24 miljard nodig om aan de doelen van 2024 te voldoen. Een van die doelen is het bouwen van 25.000 nieuwe sociale huurwoningen. De regio komt echter nu al tien miljard te kort, aldus woningcorporatie Samenwerkingsverband Wonen regio Rotterdam (SvWrR) en Maaskoepel in een artikel van RTV Rijnmond. Veertig procent van de beoogde bouw en renovatie van betaalbare huizen kan dus al niet doorgaan.

Nieuwe, rijkere bewoners

Die veertig procent van niet-gebouwde en niet-gerenoveerde woningen representeert 10.000 gezinnen die volgens de NPRZ naar een hoger plan geholpen zouden worden, maar wat dus niet gaat gebeuren. In plaats daarvan komen er andere – lees: rijkere – bewoners die enkel de cijfers van de buurt naar een hoger plan zullen tillen. “Rotterdam is Rotterdammers aan het wegjagen,” zei Ahmed Abdillahi, postbode in de Tweebosbuurt, vorig jaar tegen de Correspondent. En dat is precies wat er gebeurt.

Met de zaak van de Tweebosbuurt in het achterhoofd las Boaz met een unheimlich gevoel de brief van de gemeente en het NPRZ. Want wat is de gemeente nou precies van plan? In de brief stond het niet. Volgens de website van het NPRZ is het doel van het programma om nieuwe woningen te bouwen, bestaande woningen te slopen óf bestaande woningen te renoveren: “De partners hebben afgesproken in 20 jaar 35.000 van de ongeveer 105.000 woningen op Zuid aan te pakken (sloop/nieuwbouw en renovatie). Hiermee wordt beoogd de sociale stijgers voor Zuid te behouden zodat mensen ook woningcarrière kunnen maken in Rotterdam Zuid.” Wie zijn die partners? Wat betekent ‘aanpakken’? Wat is een ‘sociale stijger’?

Ongekend financieel tekort

Het ideaal van de woningcorporaties is in de kern een hele sociale. Ze zijn opgericht om mensen die niet veel geld verdienen toch betaalbaar te kunnen laten wonen. Daarbij hebben ze de verplichting op zich genomen om sociale huurwoningen te bouwen en te verduurzamen, zodat de stad voor iedereen bewoonbaar blijft. Helaas stapelt zich een ongekend financieel tekort op, mede omdat de belasting op sociale huurwoningen te hoog is. Als de corporaties het zelf niet meer kunnen betalen, moet de overheid en daarmee de gemeente er zich dus wel mee gaan bemoeien. En dat gebeurt op een manier die niet duidelijk is, met beleidsplannen vol termen die maar weinigen iets zeggen.

De gemeente hoeft in principe niet te voldoen aan het ideaal waar de woningcorporaties wel aan moeten voldoen. Het NPRZ lijkt meer te spreken over de cijfers dan de mensen achter de cijfers. Rijkere bewoners in duurdere huizen is op papier een verbetering van de wijk, maar wat gebeurt er met de oorspronkelijke bewoners? Moeten die nog verder aan de rand van de stad gaan wonen? Nog verder verwijderd van hun werk, hun school en hun kansen? Nog verder verwijderd van hun toekomst? Als de belasting op sociale huurwoningen te hoog is voor corporaties om ze te renoveren of zelfs te bouwen, dan moet die verlaagd worden. Zo niet, dan moet de gemeente zelf gaan bouwen en renoveren. De vraag is echter hoe dat eruit gaat zien. Het lijkt er nu op dat ze kiest voor het papier in plaats van de praktijk en voor cijfers in plaats van mensen.


lees ook:

Nieuwsbrief

Elke drie weken houden we je op de hoogte van wat we schreven en wat we lazen in de Red Pers-nieuwsbrief.

Zoeken

Doneren

Wij bieden jonge, aspirerende journalisten een podium én begeleiding. Dat kunnen we nog beter met jouw steun. Die steun komt met twee voor de prijs van één, want onze sponsor matcht jouw donatie. Geef jij ons vijf euro? Dan ontvangen wij een tientje.