Op een flat in de Utrechtse wijk Overvecht prijkt sinds een jaar een 31-meter hoge schildering van De Fluitspeler van Abraham Bloemaert. De Strakke Hand, een Utrechts kunstenaarscollectief, heeft al meerdere toonaangevende muurschilderingen op zijn naam staan. In hoeverre beperkt het werken voor grote opdrachtgevers de artistieke vrijheid van de kunstenaars? Redacteur Roos Post vroeg het Michiel Meulemans, initiatiefnemer en oprichter van De Strakke Hand.
Schilderen doet Michiel bijna niet meer, al zou hij dat best willen. “We hebben nu genoeg hele goede schilders en ontwerpers die voor ons werken. Iedereen heeft z’n eigen specialiteit en we hebben nu allerlei verschillende stijlen onder één dak. Ik houd me vooral bezig met het runnen van het bedrijf en alle administratieve zaken.” Of dat een fulltime baan is? “Méér dan dat. Soms werk ik tachtig uur per week,” aldus Michiel in zijn kantoortje in de Stadstuin – een creatieve hub die (flex)plekken biedt voor jonge, creatieve en inspirerende ondernemers.
Wat begon als klein kunstenaarscollectief, is inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf met vijftien man. Al in 2002 maakte Michiel samen met zijn twee maten Eric Wijnvoord en Stefan van den Heuvel een eerste echte muurschildering. Sinds 2011 werken zij onder de noemer De Strakke Hand. Het collectief is flink aan het groeien. “Inmiddels krijgen we dagelijks nieuwe aanvragen binnen.”
Op dit moment werkt De Strakke Hand, in opdracht van de provincie Utrecht, aan het decoreren van een tunnel in De Bilt. Een ander groot project waar aan gewerkt wordt, is het schilderen van uitvindingen van toonaangevende Utrechtse wetenschappers. De schildering van het Dopplereffect, van meteoroloog Buys Ballot, is onlangs onthuld. Het collectief werkt regelmatig in opdracht van bijvoorbeeld gemeenten en provincies. Maar ook van andere grote opdrachtgevers, zoals musea. Hoe blijf je als kunstenaarscollectief dicht bij je eigen stijl, en voldoe je ook aan de verwachtingen van de opdrachtgever?
“Wie betaalt, bepaalt. Dat is nou eenmaal zo,” zegt Michiel. “Maar wij vinden het wel ontzettend belangrijk om schilderingen te maken waar we zelf achter staan.” Dat is niet altijd zo geweest: toen het collectief net bestond, namen ze vrijwel alle opdrachten aan die ze binnen kregen. “Het harde werken en het aannemen van klussen waar we minder enthousiast over waren, hebben er wel voor gezorgd dat mensen ons nu kennen. We hebben vertrouwen gewonnen, en daardoor krijgen we nu steeds toffere opdrachten binnen.”
Inmiddels is Michiel veel kritischer. “We nemen nu zoveel mogelijk opdrachten aan die in lijn liggen met wat wij mooi vinden. We proberen opdrachten altijd zo in te kleden, dat het binnen de stijl van De Strakke Hand past. We vertalen als het ware het idee van de opdrachtgever naar ons eigen creatieve concept. Daarnaast is het natuurlijk ook belangrijk dat onze kunstenaars het leuk vinden om een bepaald werk te schilderen.”
Daarnaast is het volgens Michiel goed om te bedenken dat een dergelijk collectief ook gewoon commercieel van aard is: “We maken niet alleen maar kunst; eigenlijk bevinden we ons ook gewoon in de reclamehoek. Daar hoort het schilderen in opdracht bij.” Dat muurschilderingen een goede manier van reclame zijn, bewijst het project Hollandse Meesters, waarbij Utrechtse muren werden verrijkt met schilderijen van belangrijke Nederlandse schilders. “Dit deden we in samenwerking met het Centraal Museum en was reclame voor ‘Utrecht, Caravaggio en Europa’, een van de grootste tentoonstellingen ooit in het museum.”
Maar behalve als reclame, zijn de schilderingen ook gewoon bedoeld om de stad mooier te maken. De Strakke Hand vindt de waardering van ‘het volk’ het allerbelangrijkst. Michiel: “De impact die onze schilderingen hebben, bijvoorbeeld in achtergestelde wijken als Overvecht en Kanaleneiland, dat is uiteindelijk waar het om gaat. Het doet ons goed om te zien dat inwoners blij zijn op en trots zijn met een mooie muurschildering in hun wijk.”