Rechts-populistische partijen proberen samen een vuist te maken tegen het verraderlijke Brussel. Farage, Le Pen, Salvini en Baudet dromen van zetelwinst tijdens de Europese verkiezingen om het systeem van binnenuit aan te vallen. Hoe maken ze samen een vuist en hoe willen ze de EU veranderen?
Nationalisten aller landen verenigt u!
Sarah de Lange (UvA) promoveerde op rechts-populistische partijen in Europa. In het parlement zijn momenteel drie eurosceptische stromingen, legt de Lange uit op BNR Nieuwsradio. Van meer gematigd naar extremer zijn er als eerste de conservatieven, waar Baudet zich waarschijnlijk bij wil aansluiten, de ACRE. Daarnaast is er nog een chauvinistische groep, met onder meer Salvini uit Italië, genaamd de ENF. Hier heeft de PVV zich bij aangesloten. Als laatste is er nog de extreemrechtse groep, met bijvoorbeeld ‘Golden Dawn’ uit Griekenland, waar dus geen enkele Nederlandse partij bij is aangesloten.
De gematigde groep, ENF, is de grootste. Er wordt naarstig gezocht naar meer nationale partijen die zich bij deze Europese partij willen aansluiten. Tijdens de vorige verkiezingen in 2014 groeide deze groep van 20 naar 30 procent van het Europees Parlement. Naast de PVV zitten er in deze groep ook Front National (inmiddels Reamblissement National, Frankrijk), FPÖ (Oostenrijk), Lega (Italië) en Vlaams Belang (België). De rechts-nationalistische Finnen, Zweden en Denen hebben zich nog niet aangesloten bij dit blok.
Het Europees Parlement dient als platform om zich te profileren voor het eigen electoraat
Er is heel wat verdeeldheid als het gaat over drie thema’s. Ten eerste de relatie met Rusland, waarbij de rechts-populisten in Polen door de geschiedenis een hele andere houding tegenover het land hebben ontwikkeld dan hun ideologische vrienden in Zuid- en West-Europa. Ten tweede loopt het economisch beleid uiteen: ongeveer de helft van de partijen wil meer marktwerking terwijl anderen juist een socialistisch beleid nastreven. Zo vindt de FPÖ dat Lega te veel geld uitgeeft. Ten derde zijn er grote verschillen als het gaat om uittreding. Wilders wenst een Nexit, terwijl Le Pen is bijgedraaid. Le Pens intentie is nu om de Europese Unie van binnenuit te hervormen. Het wordt dus nog een hele opgave om alle rechts-nationalistische neuzen op deze drie belangrijke thema’s dezelfde kant op te krijgen.
Paard van Troje
De vraag blijft nog: wat betekent dat hervormen van binnenuit? Meer macht naar de landen zelf en minder naar Brussel? Hoe werkt dat in de praktijk? De Lange legt uit dat deze partijen niet zo actief zijn in het Europees Parlement. In Brussel wordt beleid gemaakt in commissies. De rapporteur vat samen wat er is besproken en legt dat voor aan het parlement. De Lange observeert dat rechts-nationalistische partijen in dat proces nauwelijks meedoen. Wat ze wel doen is speeches geven en stemmen. Als zij stemmen, stemmen ze dus ook vaak tegen, omdat ze niet betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het voorstel. Echter is de aanwezigheid van deze Europarlementariërs relatief laag. Hierdoor is het effect van hun tegenstem gering. De speeches en het stemmen zijn volgens De Lange met name bedoeld om in het thuisland te laten zien waar men voor staat. Het Europees Parlement dient dus als platform om zich voor het eigen electoraat te profileren.
Echter lijkt dat deze verkiezingen minder goed te lukken dan eerdere peilingen deden vermoeden. Toen de vluchtelingencrisis op haar hoogtepunt was, stonden deze partijen er erg goed voor. Inmiddels lijkt het erop dat migratie niet meer het belangrijkste thema zal worden.
Baudet en de Torries
Volgens De Lange is ‘nationale geloofwaardigheid’ de grote reden waarom de FvD zich niet heeft gevoegd bij het bovengenoemde pact. Net als Denen, Finnen en Zweden hebben ze zich niet laten verleiden door de ‘Europese patriotten’. In plaats van zich te voegen in het superpact, kiest Baudet voor de fractie met onder andere de Britse conservatieven, de ECR. Bij Nederlandse politici is dit een meer gerespecteerde groep dan de overige twee rechts-populistische Europese partijen. Overigens is de ECR ook de derde partij in het Europees Parlement op dit moment.
Net als de ENF, is ook deze partij volgens De Lange niet de meest coherente groep van het Europees Parlement. Over de Brexit zijn de Britse conservatieven, ook wel de Tories genoemd, hopeloos verdeeld, terwijl in Nederland FvD hier even goed last van heeft. Derk Jan Eppink, lijsttrekker FvD, was in zijn eerdere boeken een voorstander voor het hervormen van de Europese Unie, in plaats van afschaffen. Hij is echter ook veranderd van standpunt. Tijdens het BNR-debat over de Europese verkiezingen zei Eppink dat de Nexit niet morgen moet gebeuren, maar benadrukte wel duidelijk tegen een ever closer union te zijn. De meeste Nederlanders lijken dat niet te willen, meer dan driekwart wil in de EU blijven. “Dat zijn voorspellingen, die zitten er meestal naast,” verdedigde Eppink zich in een interview met de Volkskrant. Eppink wil vooral voorstellen blokkeren die beslissingsmacht naar Brussel overhevelen.
Eurosceptische politici in Brussel spreken niet met één stem
De ECR gebruikt het Europees Parlement minder als platform voor nationaal gewin: ze wonen zittingen vaker bij en nemen actief deel aan commissies die beleid maken. Hardliners binnen de Tories zien het Europees project als damage https://redpers.nl/wp-content/uploads/2016/08/max-in-ny-1.jpgimasation en stemmen dus tegen alle voorstellen om Brussel sterker te maken. Andere Tories beschouwen Brussel niet als het grote kwaad en zijn gewillig om mee te denken over een bestuursvorm die wel voor hen werkt. Mocht FvD een zetel bemachtigen, dan is het vooralsnog onduidelijk welk kamp binnen het ECR zij kiezen.
Eurosceptische politici in Brussel spreken niet met één stem, ze zijn verdeeld over verschillende partijen. Binnen deze partijen is het ook niet altijd duidelijk welke koers er gevaren moet worden. Het ‘veranderen van het systeem’ komt vooral neer op het tegenstemmen en dus blokkeren van voorstellen, waardoor Brussel blijft zoals het is, terwijl de huidige status quo door geen enkele partij wordt omarmd.